Ambona

Dzieje zabytku

W kronice parafialnej pod datą 1882 ksiądz Wojciech Strzelichowski zanotował: „W tymże Roku za mojem staraniem stanęła ambóna, gdyż poprzednia zupełnie była zniszczona i spróchniała, tak dalece, że śp. Ks. Kwiatkowski miewał [?] przed ółtarzem, podobnież i ja kiedy nastałem, taż ambona zrobiona z dobrowolnych składek parafian w kościele w kwocie 70 zł a ja wiktowałem stolarzy z Morawicy przez trzy tygodnie nie mając sam co do ust włożyć”.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem schodkami z lewej strony. Podwieszenie ośmioboczne, zwężające się ku dołowi, zakończone trzema spiętymi kabłąkami. Kosz na planie ośmioboku ze ściankami oddzielonymi półkolumnami, pomiędzy którymi płyciny w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym. W polach płycin, na cokołach ustawione figury ewangelistów i Chrystusa Salwatora. Od lewej: św. Jan, św. Marek, św. Łukasz i Chrystus Salwator. Ewangeliści z księgami w dłoniach, Chrystus z jabłkiem królewskim. Ubrani są w długie suknie i płaszcze przewieszone przez jedno ramię. Parapet w formie niepełnego belkowania z wyłamanym gzymsem Schody jednobiegowe, ośmiostopniowe z balustradą o tralkach w kształcie skręconych kolumn. Ambona polichromowana na beżowo, ze złoconymi i srebrzonymi detalami. Tło płycin zdobione imitacją marmoryzacji.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona została wykonana w 1882 roku przez stolarzy z Morawicy. Prawdopodobnie figury pochodzą z poprzedniej ambony. Jej przeznaczenie wiązało się z odczytywaniem tekstów liturgicznych oraz wygłaszaniem kazań. Ścianki kosza dekorują rzeźby ewangelistów, którzy zostali ukazani w tradycyjnym ujęciu ikonograficznym: z księgami w dłoniach oraz w towarzystwie odpowiadających im atrybutów – lwa, woła i orła. Atrybuty ewangelistów (człowiek, lew, orzeł i wół) pojawiają się już w wizji Ezechiela (Ez 1, 1-14) i apokaliptycznym widzeniu św. Jana (Ap 4, 6-8). Symbole te znane były również w obrazie świata starożytnych Babilończyków, gdzie odnosiły się do zodiaku, pór roku i czterech stron świata. Każde z trzech zwierząt ucieleśnia szczególny typ siły fizycznej: lew – siła potężna, ognista, nieujarzmiona; orzeł – ostrość wzroku, wysokość i szybkość lotu; wół – odporność i wytrwałość. Z kolei człowiek oznacza istotę obdarzoną duszą, inteligencją i wolą. W wizji Ezechiela cechy te są poszerzone i opisują Boga: człowiek – poznanie i wolę Boga, wół – jego siłę, lew – potęgę, a orzeł – wszechwiedzę. Z odniesieniem czterech symboli do tajemnic Chrystusa i do Ewangelii spotykamy się po raz pierwszy u św. Hieronima. W Lidii odkryto blok marmuru z następującym tekstem, odnoszącym się do Chrystusa i odpowiadający czterem atrybutom ewangelistów: „Jak człowiek cierpiał, jak lew zwyciężał, jak orzeł wzleciał, jak wół został zabity na ofiarę”.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Figury w złym stanie zachowania, uszkodzone i spróchniałe.

Streszczenie

Ambona została wykonana w 1882 roku przez stolarzy z Morawicy. Prawdopodobnie figury pochodzą z poprzedniej ambony. Jej przeznaczenie wiązało się z odczytywaniem tekstów liturgicznych oraz wygłaszaniem kazań.

Bibliografia