Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny

Dzieje zabytku

Pierwszy kościół w Piotrowicach wzmiankowany był w latach 1325-1327. W 1672 roku Salomon Piotrowski ufundował w tym miejscu drewnianą świątynię, która niestety została zniszczona przez pożar. Po jej rozbiórce, w 1895 roku wybudowano pierwszy kościół murowany noszący wezwanie Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny.

Opis

Kościół ceglany, na planie prostokąta z węższym i niższym prezbiterium z zakrystią od północy i wieżą od zachodu. Kościół orientowany, jednonawowy, czteroprzęsłowy z węższym, jednoprzęsłowym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, z kruchtą w przyziemiu wieży. Nawa artykułowana półfilarami o ściętych narożach, przechodzącymi w zamknięte łukiem ostrym gurty krzyżowo-żebrowego sklepienia. W nawie i prezbiterium okna prostokątne zamknięte łukiem ostrym – pięć w prezbiterium, po trzy z każdej strony nawy. Węższe okna w przęśle chóru, kolejne w fasadzie. Główne wejście od wschodu, drugie od zachodu. Chór muzyczny w czwartym przęśle nawy, wsparty na wielobocznych filarach, podtrzymujących ostrołukowe arkady, z parapetem ozdobionym blendami. Ściany w dolnej partii pokryte drewnianą boazerią, wyżej malowane na kremowo, w partiach sklepienia polichromia podkreślająca elementy konstrukcji fragmentami stylizowanej wici i dekoracji floralnej; na belce tęczowej anioły niosące plakiety z symbolami świętych sakramentów. Fasada trójosiowa, z ryzalitem szerokości wieży oszkarpowanym na narożach. Podziały poziome przeprowadzone przy pomocy gzymsów. Na osi ostrołukowe wejście, powyżej wypełniony maswerkiem okulus. Następna kondygnacja jest częścią czworobocznej wieży, wypełniono ją dużym oknem w kształcę stojącego prostokąta zamkniętego łukiem ostrym. Boczne osie z małymi oknami powtarzającymi kształt pozostałych, zamknięte trójkątnym przyczółkiem przerwanym na wieżę. Najwyższa kondygnacja wieży przepruta z każdej strony parą okien w kształcie stojących prostokątów umieszczonych w ostrołukowych niszach. Wieńczący ją gzyms dekorowany zygzakiem, powyżej trójkątne szczyty z ostrołukową blendą z okulusem w centrum. Elewacje boczne i prezbiterium oszkarpowane, przeprute oknami. Hełm wieży w formie latarni zakończonej stożkiem z kupą i krzyżem, nawa przekryta dachem dwuspadowym, prezbiterium wielobocznym, zakrystia i wejście od zachodu pulpitowymi.


Do najciekawszych elementów wyposażenia należą zespół neogotyckich ołtarzy wraz z amboną oraz kolekcja dziewiętnastowiecznych feretronów. W otoczeniu kościoła znajduje się kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1788 roku.

Zarys problematyki artystycznej

Kościół w Piotrowicach został wybudowany w stylu neogotyckim. Jeszcze w drugiej połowie XVIII wieku, w dobie romantyzmu, styl gotycki był zaledwie inspiracją dla architektów – powstawały celowo budowane ruiny, fragmenty budowli wzbogacające krajobraz. Doceniono wtedy przede wszystkim jego malowniczość, zachwycano się zdobiącym go detalem i ornamentami. W XIX wieku, wraz z rozwojem badań pozwalających poznać sposób konstruowania strzelistych budowli, gotyk – teraz pojmowany jako racjonalna struktura – stał się powszechnie wykorzystywanym stylem historycznym, synonimem świata chrześcijańskiego. Łączył logikę konstrukcji z duchem mistycyzmu. Aby dorównać średniowiecznym wzorcom, dziewiętnastowieczne kościoły musiały swą formą, odniesieniami do symboliki liczb i figur oraz odpowiednio dobranym wystrojem tworzyć spójną całość, która miała oddziaływać na emocje odwiedzających i wzmacniać ich wiarę. Wszystkie części budowli miały pomóc w osiągnięciu mistycznego przeżycia. Dbano o wystrój wnętrza – projektując polichromię, formy ołtarzy oraz pozostałego wyposażenia zwracano uwagę na rozłożenie światła i dobierano detale architektoniczne tak, by przez utworzenie spójnego pod względem stylu wnętrza pomagać wiernym w religijnym skupieniu. Przestrzenie były tworzone z myślą o religijności uczuciowej i sentymentalnej. Tą dziewiętnastowieczną formę gotyku nazywa się neogotykiem.
Kościół piotrowicki został wybudowany w późnym okresie historyzmu, kiedy dążenie do osiągnięcia form jak najbardziej poprawnych stylowo ustąpiło tendencji do syntezy form i prostoty oraz konstruowania budynków z prostych brył geometrycznych. Warto zauważyć, że wyposażenie został dopasowane stylowo – ołtarze oraz ambona zaprojektowano, inspirując się wystrojem gotyckich świątyń.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Kościół w Piotrowicach został wybudowany w 1895 roku po pożarze poprzedniego – drewnianego. Powstał w stylu neogotyckim, w późnym okresie historyzmu, kiedy dążenie do osiągnięcia form jak najbardziej poprawnych stylowo ustąpiło tendencji do syntezy form i prostoty oraz konstruowania budynków z prostych brył geometrycznych.
Do najciekawszych elementów wyposażenia należą zespół neogotyckich ołtarzy wraz z amboną oraz kolekcja dziewiętnastowiecznych feretronów. W otoczeniu kościoła znajduje się kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1788 roku.

Bibliografia