Ambona

Dzieje zabytku

W 1968 roku ambona była polichromowana na kolor popielaty i zdobiona złoconymi ornamentami.

Opis

Ambona zawieszona przy północnej ścianie prezbiterium z wejściem od strony zakrystii. Kosz na planie sześcioboku z dodanym uskokiem po prawej stronie, od dołu ujęty jest wydatnym półwałkiem. Podstawa stożkowata, zwężająca się ku dołowi, zakończona zwornikiem z wolutami. Kosz został zamknięty belkowaniem z wydatnym gzymsem. Zaplecek jest prostokątny, ujęty spływami wolutowymi. W jego polu prostokątna płycina zamknięta łukiem nadwieszonym. Skośnie powyżej został nadwieszony wieloboczny baldachim z glorią promienistą w podniebiu z symbolem oka Opatrzności Bożej; w polu zaplecka wycięto drzwi. Boki kosza artykułowane płycinami wypełnionymi wolutowo zwiniętym liściem akantu z rozetą. Podstawa dekorowana aplikowanymi, wywiniętymi liśćmi akantu. W partii fryzu rzeźbione uskrzydlone główki anielskie. Zaplecek oraz baldachim oplecione płaskorzeźbioną tkaniną z supłami, której podwiązane końce opadają na woluty zaplecka, formując kaskadowe fałdy. Dolna partia kosza oraz woluty zaplecka dekorowane groszkowaniem. Całość struktury malowana w kolorze brązowo-czerwonym, profilowania marmoryzowane w odcieniu ciemnoniebieskim, detal architektoniczny pozłacany i posrebrzany.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona, dawniej miejsce czytania tekstów liturgicznych i głoszenia kazań, choć jest we współczesnej liturgii już praktycznie nieużywana, pozostaje częścią wystroju większości kościołów. Miejsce, w którym ją lokowano – przy pierwszym lub środkowym filarze nawy głównej, ustaliło się w późnym średniowieczu. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach wykształcił się w XVI wieku.
Ambona harklowskiego kościoła jest dziełem barokowym, które zostało wykonane w XVII wieku, co można poznać po nieco ciężkiej formie i dekoracjach złożonych z bujnych, zwiniętych liści akantowych, wolut, festonu i główek anielskich. Jej najważniejszym elementem widocznym dla wiernych jest umieszczony na podniebiu baldachimu wizerunek oka Opatrzności Bożej przedstawionego w typowym ujęciu ikonograficznym jako oko zamknięte w trójkącie i ukazane na tle glorii promienistej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ambona wisząca na ścianie kościoła Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Harklowej została wykonana w XVII wieku. Mimo, że w czasie kolejnych renowacji zmieniła się jej kolorystyka, forma oraz dekoracje, to jednak jej cechy stylistyczne wskazują jednoznacznie na czas pochodzenia.

Bibliografia