Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Nowy Targ
Miejscowość
Harklowa
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Nowy Targ
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Tagi
ambona sztuka barokowa sztuka XVII wieku
Miejsce przechowywania
północna ściana prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/01713
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
XVII wiek
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromia, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
wysokość – około 3 m
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

W 1968 roku ambona była polichromowana na kolor popielaty i zdobiona złoconymi ornamentami.

Opis

Ambona zawieszona przy północnej ścianie prezbiterium z wejściem od strony zakrystii. Kosz na planie sześcioboku z dodanym uskokiem po prawej stronie, od dołu ujęty jest wydatnym półwałkiem. Podstawa stożkowata, zwężająca się ku dołowi, zakończona zwornikiem z wolutami. Kosz został zamknięty belkowaniem z wydatnym gzymsem. Zaplecek jest prostokątny, ujęty spływami wolutowymi. W jego polu prostokątna płycina zamknięta łukiem nadwieszonym. Skośnie powyżej został nadwieszony wieloboczny baldachim z glorią promienistą w podniebiu z symbolem oka Opatrzności Bożej; w polu zaplecka wycięto drzwi. Boki kosza artykułowane płycinami wypełnionymi wolutowo zwiniętym liściem akantu z rozetą. Podstawa dekorowana aplikowanymi, wywiniętymi liśćmi akantu. W partii fryzu rzeźbione uskrzydlone główki anielskie. Zaplecek oraz baldachim oplecione płaskorzeźbioną tkaniną z supłami, której podwiązane końce opadają na woluty zaplecka, formując kaskadowe fałdy. Dolna partia kosza oraz woluty zaplecka dekorowane groszkowaniem. Całość struktury malowana w kolorze brązowo-czerwonym, profilowania marmoryzowane w odcieniu ciemnoniebieskim, detal architektoniczny pozłacany i posrebrzany.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona, dawniej miejsce czytania tekstów liturgicznych i głoszenia kazań, choć jest we współczesnej liturgii już praktycznie nieużywana, pozostaje częścią wystroju większości kościołów. Miejsce, w którym ją lokowano – przy pierwszym lub środkowym filarze nawy głównej, ustaliło się w późnym średniowieczu. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach wykształcił się w XVI wieku.
Ambona harklowskiego kościoła jest dziełem barokowym, które zostało wykonane w XVII wieku, co można poznać po nieco ciężkiej formie i dekoracjach złożonych z bujnych, zwiniętych liści akantowych, wolut, festonu i główek anielskich. Jej najważniejszym elementem widocznym dla wiernych jest umieszczony na podniebiu baldachimu wizerunek oka Opatrzności Bożej przedstawionego w typowym ujęciu ikonograficznym jako oko zamknięte w trójkącie i ukazane na tle glorii promienistej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ambona wisząca na ścianie kościoła Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Harklowej została wykonana w XVII wieku. Mimo, że w czasie kolejnych renowacji zmieniła się jej kolorystyka, forma oraz dekoracje, to jednak jej cechy stylistyczne wskazują jednoznacznie na czas pochodzenia.

Bibliografia

Kornecki Marian, "Gotyckie kościoły drewniane na Podhalu", Kraków 1987
Janicka-Krzywda Urszula, "Zabytkowe kościoły Orawy, Spisza, Podhala, Gorców i Pienin", Kraków 1987
Pagaczewski Stanisław, "Zabytkowe budowle Podhala", Warszawa 1953
Skorupa Andrzej, "Zabytkowe kościoły Niżnego Podhala", Kraków 2004
"Słownik terminologiczny sztuk pięknych", Warszawa 2011

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-19

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności