Ambona

Dzieje zabytku

Ambona została wykonana do nowo wybudowanego kościoła około połowy XIX wieku i poddana konserwacji na przełomie XX i XXI wieku.

Opis

Ambona przyścienna składająca się z kosza, zaplecka, baldachimu i schodów z balustradą, zawieszona przy wschodnim filarze nawy. Kosz na planie sześcioboku, w narożach ustawiono pilastry wsparte na cokołach, pomiędzy którymi prostokątne pola. Wszystkie płaszczyzny zdobione prostokątnymi płycinami dekorowanymi płaskorzeźbionymi postaciami ewangelistów oraz Chrystusa ukazanymi w półpostaci. Każdy z ewangelistów jest ubrany w długą złotą suknię i złoty płaszcz, trzyma w rękach otwartą księgę (św. Jan zwój), towarzyszy mu atrybut umożliwiający identyfikację. Chrystus jest ustawiony frontalnie, prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma jabłko królewskie. Ma opadające na ramiona, zwinięte w pukle włosy oraz brodę. Podstawa kosza stożkowata, ujęta w narożach listwami, z pozłacaną szyszką od dołu. Zaplecek w kształcie prostokąta z płyciną ujętą pilastrami, wewnątrz której aplikowany stylizowany ornament roślinny. Baldachim powtarzający plan kosza, ujęty profilowanym gzymsem, wyłamanym w narożach, zwieńczony pełnoplastyczną figurą Chrystusa Zmartwychwstałego trzymającego krzyż, ustawioną na wielobocznej podstawie wspartej na sześciu wolutach. Chrystus został ukazany w całej postaci, z prawą ręką uniesioną w geście błogosławieństwa, lewą przytrzymującą krzyż. Ma owalną twarz okoloną długimi włosami, które spływają mu na ramiona i plecy; nad głową okrągły nimb. Jest ubrany w długą suknię, na którą ma zarzucony płaszcz spięty na ramionach. Obie szaty łamią się ostrymi fałdami. W podniebiu baldachimu znajduje się podwójna, ośmioramienna gwiazda wydzielona pozłacanymi listwami, z lampą na środku. Balustrada z profilowaną poręczą, artykułowana romboidalnymi płycinami i pilastrami. Kolorystyka pastelowa, jasna. Struktura w kolorze jasnoszarym, płyciny jasnobeżowe, detal architektoniczny, ornamenty oraz szaty pozłacane, atrybuty ewangelistów posrebrzane.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona, dawniej miejsce czytania tekstów liturgicznych i głoszenia kazań, choć jest we współczesnej liturgii już praktycznie nieużywana, pozostaje częścią wystroju większości kościołów. Miejsce, w którym ją lokowano – przy pierwszym lub środkowym filarze nawy głównej, ustaliło się w późnym średniowieczu. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach wykształcił się w XVI wieku.
Ambona kościoła Narodzenia św. Jana Chrzciciela stanowi, wraz z ołtarzami przytęczowymi, element wyposażenia, które zostało wykonane do nowo wybudowanego kościoła około połowy XIX wieku i nosi wspólne cechy stylowe. Wszystkie obiekty są dziełem warsztatów, które posługiwały się formami klasycyzującymi, wykorzystującymi elementy sztuki antycznej i aranżującymi je w nową strukturę. Najważniejszymi częściami wystroju ambony są ujęte na płycinach kosza postacie ewangelistów ukazane w typowym ujęciu ikonograficznym: z księgami w rękach (św. Jan ze zwojem) i w towarzystwie odpowiadających im atrybutów oraz umieszczona na baldachimie figura Zmartwychwstałego Chrystusa.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, konserwowana na przełomie XX i XXI wieku.

Streszczenie

Ambona wisząca na filarze kościoła Narodzenia św. Jana Chrzciciela została wykonana około połowy XIX wieku w trakcie lub tuż po ukończeniu budowy pierwszego murowanego kościoła. Wraz z ołtarzami przytęczowymi stanowi część wyposażenia posługującego się formami klasycystycznymi.

Bibliografia