Kościół św. Józefa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Kalwaria Zebrzydowska
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kalwaria Zebrzydowska
Parafia
Św. Józefa
Tagi
architektura XX wieku
Identyfikator
DZIELO/14359
Kategoria
kościół
Ilość
1
Czas powstania
1902-1908
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

W 1887 roku przygotowano plany kościoła, lecz jego budowę rozpoczęto dopiero w 1902 roku, w rocznicę trzystulecia założenia klasztoru i kościoła w Kalwarii Zebrzydowskiej, i ukończono w 1908 roku. Najwięcej pracy wykonano w 1906 roku – zamknięto budowę ścian i pomalowano je, zasklepiono kościół i piwnice, zrobiono betonową wylewkę i położono posadzkę, okna zaszklono, urządzono chór i wystawiono ambonę. W 1908 roku zakupiono dzwony, w 1911 ławki i konfesjonały oraz wybudowano zakrystię, którą wyposażono w kolejnym roku. W 1923 roku zakupiono dębową balustradę przed ołtarz główny, a rok później zabrano się za wykończenie fasady. Wtedy też Józef Merenda, budowniczy z Podgórza, przygotował plan rozbudowy kościoła o boczne kaplice – prawą wybudowano jeszcze w tym samym roku, lewą rok później.

Opis

Kościół murowany, jednonawowy, z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie oraz z wieżą wbudowaną w zachodnią fasadę. Do prezbiterium od północy przylega zakrystia, do nawy dwie kaplice leżące po przeciwległych stronach, zamknięte trójbocznie, od zachodu chór wsparty na dwóch filarach, z trójczęściową balustradą wychodzącą do przodu. Korpus trójprzęsłowy, przęsła oddzielone opilastrowanymi filarami podtrzymującymi arkady sklepienia. Nad kaplicami i prezbiterium fragmenty sklepienia gwiaździstego, nad nawą żaglaste. Wielobarwna polichromia ścian i sklepień wypełnia podziały wyznaczone przez elementy architektoniczne, opiera się na motywach geometrycznych, stylizowanych floralnych, zoomorficznych i postaciach aniołów i świętych . Wszystkie okna w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkoliście, w większości witraże, dwa w prezbiterium, po trzy z każdej strony nawy, po dwa w kaplicach, dwa na wysokości chóru, cztery w kondygnacji wieży; wyjątek stanowi okulus w fasadzie. Główne wejście przez fasadę, kolejne do zakrystii. Fasada dwukondygnacyjna, trójosiowa, na cokole, z wieżą. Osie wydzielone pilastrami, z których środkowa mieści drzwi o wykroju prostokąta i okulus w czworobocznej płycinie, a boczne zamknięte konchowo nisze w figurami św. Piotra po lewej i św. Pawła po prawej stronie. Kondygnacja zamknięta zdwojonym przyczółkiem. Wewnętrzny przerwany na kartusz herbowy i okrągłą plakietę z krzyżem, zewnętrzny na kondygnację wieży. Wieża z każdej strony przepruta oknem zwieńczonym fragmentem gzymsu, na narożach ujęta pilastrami podtrzymującymi belkowanie z linią gzymsu wyoblającą się w środku i ujmującą tarczę zegara. Pozostałe elewacje na kamiennym cokole, nawa i prezbiterium z nietynkowanej cegły, kaplice i zakrystia otynkowane. Kontynuują podziały pilastrami, artykulację podkreślają okna. Dach nad nawą główną dwuspadowy, nad kaplicami i prezbiterium wieloboczne, wieża przekryta hełmem z latarnią, zwieńczona ostrosłupem z krzyżem.
Najcenniejszym zabytkiem świątyni jest ołtarz główny z około 1700 roku przeniesiony tutaj z kościoła z Limanowej, interesująca jest polichromia o inspiracjach młodopolskich z elementami art decó.

Zarys problematyki artystycznej

Kościół jest budowlą eklektyczną, co oznacza że składa się z elementów zaczerpniętych z różnych epok historycznych, złączonych w nową, niepowtarzającą wiernie jednego schematu całość. Przy tworzeniu planu, wyborze elementów architektonicznych i dekoracji korzystano z doświadczeń sztuki gotyku, renesansu i baroku, lecz także aktualnej czasom budowy sztuki przełomu XIX i XX wieku. Początkowy prosty plan jednonawowej świątyni został w latach dwudziestych XX wieku powiększony o kaplice boczne, które miały pełnić rolę transeptu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

W 1887 roku przygotowano plany kościoła, lecz jego budowę przeprowadzono w latach 1902-1908. Plan jednonawowej świątyni został w latach dwudziestych XX wieku powiększony o kaplice boczne zgodnie z planami Józefa Merendy. Kościół jest budowlą eklektyczną.
Najcenniejszym zabytkiem świątyni jest ołtarz główny z około 1700 roku przeniesiony tutaj z kościoła z Limanowej, interesująca jest polichromia o inspiracjach młodopolskich z elementami art decó.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Księga fundacji kościółka św. Józefa w Kalwaryi Zebrzydowskiej założona w roku 1887.

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Kościół św. Józefa", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/kosciol-sw-jozefa

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności