Kościół Matki Boskiej Pocieszenia

Dzieje zabytku

Obecny kościół pw. Matki Boskiej Pocieszenia w Budzowie stanął na miejscu drewnianego kościółka, który spłonął 28 listopada 1912. Był to kościół wybudowany w latach 1862-1864, fundacji Maurycego Montléart. W jego ołtarzu głównym znajdował się obraz Matki Boskiej — kopia klasztornego obrazu z Czernej, namalowany przez o. Romualda Parszywkę w 1846 roku (obraz szczęśliwie uratowano z pożaru i znajduje się w tej chwili w ołtarzu głównym nowego kościoła). Po pożarze, z końcem 1912 roku rada parafialna wraz z proboszczem księdzem Józefem Grosem podjęła decyzję o postawieniu kościoła murowanego, którego budowy podjęła się w latach 1913-1914 firma „Karl Korn” z Bielska. Datę rozpoczęcia budowy umieszczono na kamieniu węgielnym za chrzcielnicą. Ponieważ parafia była biedna ustalono zbiórkę dla jej mieszkańców — każdy numer domu miał wpłacić kwotę o równowartości jednej krowy oraz odbyć określoną liczbę dniówek przy pracy. Wsparcia finansowego udzielił również arcyksiążę Karol Habsburg, właściciel folwarku w Budzowie. 5 stycznia 1914 proboszcz Gros został przeniesiony do Sułkowic, a budowę kontynuował ksiądz Stanisław Szybowski, pełniący w tym czasie obowiązki wikariusza administratora, do czasu objęcia probostwa przez księdza Stefana Zielińskiego (25 czerwca 1914). Drewno, które wykorzystano przy budowie pozyskano z lokalnych lasów, należących do arcyksięcia Karola Habsburga oraz parafian. Z kolei piaskowiec, zastosowany w różnych elementach budowli wydobyto z kamieniołomu na roli Buchtówka w dorzeczu Krzywego Potoku oraz z lokalnych kamieniołomów. Pozostałe materiały budowlane zorganizowała firma Korna. Po wyposażeniu kościoła w podstawowe sprzęty biskup Anataol Nowak 28 maja 1924 dokonał jego konsekracji. W czasie okupacji dzwony budzyńskiej świątyni przetopiono. Dzięki zapobiegliwości ówczesnego proboszcza parafii księdza Albina Szweda (1900-1981) udało się uratować średni dzwon oraz sygnaturkę, którą na ten czas zatopiono w folwarcznym stawie. Polichromię kościoła wykonał zespół malarski z Krakowa pod kierunkiem Zygmunta Mili w 1954 roku kosztem 200 tysięcy złotych. Prace te trwały trzy miesiące.

Opis

Kościół na planie krzyża łacińskiego, jednonawowy, z transeptem, zamknięty trójbocznym prezbiterium od północy i dobudowaną do niego zakrystią; na skrzyżowaniu nawy głównej i ramion transeptu wieżyczka na sygnaturkę. Fasadę tworzy masywna wieża, zwieńczona hełmem pokrytym blachą miedzianą. Główne wejście do kościoła od strony południowej, poprzez neoromański portal; wejścia boczne zlokalizowane od wschodu i zachodu, na styku nawy głównej i transeptu poprzez niewielkie kruchty. W oknach, w nawie współczesne witraże przedstawiające tajemnice różańca świętego; w prezbiterium Chrystusa ukrzyżowanego, św. Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego, a w transepcie świętych zakonników: M. M. Alacoque, brata Alberta i siostrę Faustynę oraz św. Maksymiliana Marię Kolbego i bł. księdza Jerzego Popiełuszkę.

Zarys problematyki artystycznej

Kościół pw. Matki Boskiej Pocieszenia w Budzowie wybudowała firma „Karl Korn” z Bielska w latach 1913-1914. Architektura kościoła jest utrzymana w stylu neoromańskim o masywnej wieży oraz małych i wąskich oknach. Wnętrze świątyni zdobi polichromia ścienna wykonana przez Zygmunta Milę z Krakowa w 1954 roku w stylu nawiązującym do malarstwa bizantyńskiego. Poszczególne części wnętrza oddzielają monumentalne, delikatnie ostrołukowe arkady. Styl arkadowy, zwany „Rundbogenstil” był niemieckim wariantem neoromanizmu związanym z działalnością Karla Friedricha Schinkla i opierał się na wzorach architektury bizantyńskiej, romańskiej i renesansowej. Formy neoromańskie w budownictwie sakralnym były szczególnie popularne w końcu XIX wieku. Karol Korn (1852-1906) był architektem i budowniczym pochodzenia żydowskiego, tworzącym głównie w Bielsku. Studiował na Politechnice w Karlsruhe i na Politechnice oraz na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu pod kierunkiem Heinricha von Ferstla i Theophila von Hansena. Był założycielem firmy budowlano-architektonicznej „Karl Korn”, której początek działalności datowany jest na 1882 rok. Firma działała także po śmierci Karola Korna pod dawną nazwą, ale kierowana przez jego syna Felixa. W tym też okresie, już po śmierci ojca został wybudowany kościół w Budzowie. Z realizacji architektury sakralnej firmy „Karl Korn” można wymienić: kościół pw. św. Jana Chrzciciela w pobliskich Zembrzycach, kościół pw. Jana Chrzciciela w Choczni, kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie koło Żywca, kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Porąbce koło Kęt oraz kościół pw. Szymona i Judy Tadeusza w Kozach koło Bielska-Białej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. W 1988 roku przeprowadzono remont dachu oraz odnowiono polichromię. Z kolei w 1991 roku wyremontowano zakrystię, pokrywając podłogę terakotą i zamontowano nowe schody.

Streszczenie

Obecny kościół pw. Matki Boskiej Pocieszenia w Budzowie stanął na miejscu drewnianego kościółka, który spłonął 28 listopada 1912. Po pożarze, z końcem 1912 roku rada parafialna wraz z proboszczem księdzem Józefem Grosem podjęła decyzję o postawieniu murowanego kościoła, którego budowy podjęła się w latach 1913-1914 firma budowlana „Karl Korn” z Bielska. Architektura kościoła jest utrzymana w stylu neoromańskim o masywnej wieży oraz małych i wąskich oknach. Wnętrze świątyni zdobi polichromia ścienna wykonana przez Zygmunta Milę z Krakowa w 1954 roku w stylu nawiązującym do malarstwa bizantyńskiego. Poszczególne części wnętrza oddzielają monumentalne, delikatnie ostrołukowe arkady. Styl arkadowy, zwany „Rundbogenstil” był niemieckim wariantem neoromanizmu związanym z działalnością Karla Friedricha Schinkla i opierał się na wzorach architektury bizantyńskiej, romańskiej i renesansowej. Formy neoromańskie w budownictwie sakralnym były szczególnie popularne w końcu XIX wieku. Karol Korn (1852-1906) był architektem i budowniczym pochodzenia żydowskiego, tworzącym głównie w Bielsku. Studiował na Politechnice w Karlsruhe i na Politechnice oraz na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu pod kierunkiem Heinricha von Ferstla i Theophila von Hansena. Był założycielem firmy budowlano-architektonicznej „Karl Korn”, której początek działalności datowany jest na 1882 rok. Firma działała także po śmierci Karola Korna pod dawną nazwą, ale kierowana przez jego syna Felixa. W tym też okresie, już po śmierci ojca został wybudowany kościół w Budzowie.

Bibliografia