Kościół Matki Boskiej Pocieszenia

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Budzów
Miejscowość
Budzów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sułkowice
Parafia
Parafia Matki Boskiej Pocieszenia
Tagi
architektura XX wieku Korn Karol Matka Boska Pocieszenia
Identyfikator
DZIELO/13268
Kategoria
kościół
Ilość
1
Czas powstania
1913-1914
Technika i materiał
cegła, piaskowiec, murarka; blacha miedziana
Wymiary podstawowe
wysokość – 11 m
Inne wymiary – długość: 37 m; szerokość: w nawie głównej - 10 m, w ramionach krzyża: 27 m; wysokość wieży: 36 m
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Obecny kościół pw. Matki Boskiej Pocieszenia w Budzowie stanął na miejscu drewnianego kościółka, który spłonął 28 listopada 1912. Był to kościół wybudowany w latach 1862-1864, fundacji Maurycego Montléart. W jego ołtarzu głównym znajdował się obraz Matki Boskiej — kopia klasztornego obrazu z Czernej, namalowany przez o. Romualda Parszywkę w 1846 roku (obraz szczęśliwie uratowano z pożaru i znajduje się w tej chwili w ołtarzu głównym nowego kościoła). Po pożarze, z końcem 1912 roku rada parafialna wraz z proboszczem księdzem Józefem Grosem podjęła decyzję o postawieniu kościoła murowanego, którego budowy podjęła się w latach 1913-1914 firma „Karl Korn” z Bielska. Datę rozpoczęcia budowy umieszczono na kamieniu węgielnym za chrzcielnicą. Ponieważ parafia była biedna ustalono zbiórkę dla jej mieszkańców — każdy numer domu miał wpłacić kwotę o równowartości jednej krowy oraz odbyć określoną liczbę dniówek przy pracy. Wsparcia finansowego udzielił również arcyksiążę Karol Habsburg, właściciel folwarku w Budzowie. 5 stycznia 1914 proboszcz Gros został przeniesiony do Sułkowic, a budowę kontynuował ksiądz Stanisław Szybowski, pełniący w tym czasie obowiązki wikariusza administratora, do czasu objęcia probostwa przez księdza Stefana Zielińskiego (25 czerwca 1914). Drewno, które wykorzystano przy budowie pozyskano z lokalnych lasów, należących do arcyksięcia Karola Habsburga oraz parafian. Z kolei piaskowiec, zastosowany w różnych elementach budowli wydobyto z kamieniołomu na roli Buchtówka w dorzeczu Krzywego Potoku oraz z lokalnych kamieniołomów. Pozostałe materiały budowlane zorganizowała firma Korna. Po wyposażeniu kościoła w podstawowe sprzęty biskup Anataol Nowak 28 maja 1924 dokonał jego konsekracji. W czasie okupacji dzwony budzyńskiej świątyni przetopiono. Dzięki zapobiegliwości ówczesnego proboszcza parafii księdza Albina Szweda (1900-1981) udało się uratować średni dzwon oraz sygnaturkę, którą na ten czas zatopiono w folwarcznym stawie. Polichromię kościoła wykonał zespół malarski z Krakowa pod kierunkiem Zygmunta Mili w 1954 roku kosztem 200 tysięcy złotych. Prace te trwały trzy miesiące.

Opis

Kościół na planie krzyża łacińskiego, jednonawowy, z transeptem, zamknięty trójbocznym prezbiterium od północy i dobudowaną do niego zakrystią; na skrzyżowaniu nawy głównej i ramion transeptu wieżyczka na sygnaturkę. Fasadę tworzy masywna wieża, zwieńczona hełmem pokrytym blachą miedzianą. Główne wejście do kościoła od strony południowej, poprzez neoromański portal; wejścia boczne zlokalizowane od wschodu i zachodu, na styku nawy głównej i transeptu poprzez niewielkie kruchty. W oknach, w nawie współczesne witraże przedstawiające tajemnice różańca świętego; w prezbiterium Chrystusa ukrzyżowanego, św. Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego, a w transepcie świętych zakonników: M. M. Alacoque, brata Alberta i siostrę Faustynę oraz św. Maksymiliana Marię Kolbego i bł. księdza Jerzego Popiełuszkę.

Zarys problematyki artystycznej

Kościół pw. Matki Boskiej Pocieszenia w Budzowie wybudowała firma „Karl Korn” z Bielska w latach 1913-1914. Architektura kościoła jest utrzymana w stylu neoromańskim o masywnej wieży oraz małych i wąskich oknach. Wnętrze świątyni zdobi polichromia ścienna wykonana przez Zygmunta Milę z Krakowa w 1954 roku w stylu nawiązującym do malarstwa bizantyńskiego. Poszczególne części wnętrza oddzielają monumentalne, delikatnie ostrołukowe arkady. Styl arkadowy, zwany „Rundbogenstil” był niemieckim wariantem neoromanizmu związanym z działalnością Karla Friedricha Schinkla i opierał się na wzorach architektury bizantyńskiej, romańskiej i renesansowej. Formy neoromańskie w budownictwie sakralnym były szczególnie popularne w końcu XIX wieku. Karol Korn (1852-1906) był architektem i budowniczym pochodzenia żydowskiego, tworzącym głównie w Bielsku. Studiował na Politechnice w Karlsruhe i na Politechnice oraz na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu pod kierunkiem Heinricha von Ferstla i Theophila von Hansena. Był założycielem firmy budowlano-architektonicznej „Karl Korn”, której początek działalności datowany jest na 1882 rok. Firma działała także po śmierci Karola Korna pod dawną nazwą, ale kierowana przez jego syna Felixa. W tym też okresie, już po śmierci ojca został wybudowany kościół w Budzowie. Z realizacji architektury sakralnej firmy „Karl Korn” można wymienić: kościół pw. św. Jana Chrzciciela w pobliskich Zembrzycach, kościół pw. Jana Chrzciciela w Choczni, kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie koło Żywca, kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Porąbce koło Kęt oraz kościół pw. Szymona i Judy Tadeusza w Kozach koło Bielska-Białej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. W 1988 roku przeprowadzono remont dachu oraz odnowiono polichromię. Z kolei w 1991 roku wyremontowano zakrystię, pokrywając podłogę terakotą i zamontowano nowe schody.

Streszczenie

Obecny kościół pw. Matki Boskiej Pocieszenia w Budzowie stanął na miejscu drewnianego kościółka, który spłonął 28 listopada 1912. Po pożarze, z końcem 1912 roku rada parafialna wraz z proboszczem księdzem Józefem Grosem podjęła decyzję o postawieniu murowanego kościoła, którego budowy podjęła się w latach 1913-1914 firma budowlana „Karl Korn” z Bielska. Architektura kościoła jest utrzymana w stylu neoromańskim o masywnej wieży oraz małych i wąskich oknach. Wnętrze świątyni zdobi polichromia ścienna wykonana przez Zygmunta Milę z Krakowa w 1954 roku w stylu nawiązującym do malarstwa bizantyńskiego. Poszczególne części wnętrza oddzielają monumentalne, delikatnie ostrołukowe arkady. Styl arkadowy, zwany „Rundbogenstil” był niemieckim wariantem neoromanizmu związanym z działalnością Karla Friedricha Schinkla i opierał się na wzorach architektury bizantyńskiej, romańskiej i renesansowej. Formy neoromańskie w budownictwie sakralnym były szczególnie popularne w końcu XIX wieku. Karol Korn (1852-1906) był architektem i budowniczym pochodzenia żydowskiego, tworzącym głównie w Bielsku. Studiował na Politechnice w Karlsruhe i na Politechnice oraz na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu pod kierunkiem Heinricha von Ferstla i Theophila von Hansena. Był założycielem firmy budowlano-architektonicznej „Karl Korn”, której początek działalności datowany jest na 1882 rok. Firma działała także po śmierci Karola Korna pod dawną nazwą, ale kierowana przez jego syna Felixa. W tym też okresie, już po śmierci ojca został wybudowany kościół w Budzowie.

Bibliografia

"Dziedzictwo kulturowe Podbabiogórza. Zabytki", Sucha Beskidzka 2014
Kolarski Stanisław, Morawiec Henryk , "Zarys dziejów parafii pod wezwaniem Matki Boskiej Pocieszenia w Budzowie", Kraków 2004
Mydlarz Teresa , "Wybrane kościoły regionu podbabiogórskiego. Architektura i wystrój jako przykład łączenia ambicji uniwersalistycznych z tradycją regionalną" , „Rocznik Babiogórski” , s. 113-152
Natanek Piotr, "Informator Archidiecezji Krakowskiej 2000. Parafie i kościoły", Kraków 2000
Koch Wilfried, "Style w architekturze. Arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne", Warszawa 2005
Tołbast Maria, "Żydowscy architekci w kształtowaniu oblicza miast Śląska Cieszyńskiego" , „Pamiętnik Cieszyński” , s. 29-48

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Maria Działo, "Kościół Matki Boskiej Pocieszenia ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/kosciol-matki-boskiej-pocieszenia

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności