Chrystus u słupa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Myślenice
Miejscowość
Myślenice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Myślenice
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
kaplica boczna
Identyfikator
DZIELO/22074
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
1852 rok
Fundator
Jan Hołuj
Technika i materiał
piaskowiec; rzeźbienie
Wymiary podstawowe
wysokość – 120 cm
Inne wymiary – Kolumna biczowania: wysokość – 80 cm, podstawa średnica – 83 cm; cokół: wysokość – 80 cm, średnica – 84 cm
Wymiary szczegółowe
Wymiar podstawy – 32 x 32 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Figurę „Chrystusa u słupa” ufundował w 1852 roku Jan Hołuj. Rzeźba pierwotnie była kilkukrotnie polichromowana. O całkowitym zdjęciu zniszczonej warstwy malarskiej zdecydowano podczas prac konserwatorskich w 2001 roku, które przeprowadziła Krystyna Ciołczyk.

Opis

Na szerokim, ćwierćkolistym, wybrzuszonym cokole wmurowanym w północno-wschodni narożnik kaplicy ustawiona kamienna, całopostaciowa, pełnoplastyczna figura Chrystusa. Jezus stojąc zwrócony w trzech czwartych w prawo jest pochylony do przodu, z rękami skrępowanymi sznurem. Lekko przechyloną w prawo głowę charakteryzuje pociągła twarz o sumarycznie opracowanych rysach, małych oczach, prostym nosie i z krótkim zarostem. Długie, falowane włosy opadają na plecy. Nagą sylwetkę sumarycznie modelowaną w partii bioder przesłania sięgające kolan, lekko fałdowane perizonium związane na lewym boku. Krępujący dłonie sznur w formie szerokiej pętli jest narzucony na ramiona Jezusa.
Kolumna w kształcie pojedynczej tralki umieszczonej na czworobocznej podstawie.
Na cokole napis ujęty prostokątną ramką o wklęsłych narożach „PATRZ GRZESNIKU CO CIERPIĘ I NA MOIE RANY / NIE BICZUY MIE GRZECHAMI BOM DOSC SKA/TOWANY FONDATOR JAN HOŁUJ 1852”.

Zarys problematyki artystycznej

Wizerunki Chrystusa u słupa wykształciły się w związku z rozwojem prywatnej dewocji, dla której przeznaczone były w kościołach przestrzenie kaplic bocznych. Eksponowane tam przedstawienie biczowanego Jezusa miało służyć pogłębieniu refleksji nad jego zbawczym cierpieniem. Wykształceniu się tego tematu ikonograficznego służyło piśmiennictwo teologiczne i kaznodziejskie szeroko podejmujące temat. Jak zauważył Tomasz Dziubecki „biczowanie, które znalazło się w centralnym punkcie rozważań pasyjnych, pozwalało kaznodziejom oddziaływać na wyobraźnię wiernych wołaniem o nawrócenie: ‹‹zważ to grzeszniku!››”. Wątek przedstawień Chrystusa u słupa odseparował się ze średniowiecznych przedstawień biczowania w XV wieku, po wizjach św. Brygidy, natomiast w pełni rozwinął się w pod koniec XVI i w XVII wieku jako nurt przedstawień kontemplacyjno-mistycznych, stanowiąc „przejaw duchowości epoki, której główny nurt dążył do rozbudzenia uczuć: ‹‹ aby dusza afektem gorzała››”. Jednym z przykładów omawianego wątku w sztuce Małopolski są siedemnastowieczne wizerunki Chrystusa u słupa w Kalwarii Zebrzydowskiej czy krakowskim kolegium Jezuitów.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Usytuowana w kaplicy bocznej kościoła parafialnego w Myślenicach kamienna figura Chrystusa u słupa została wykonana w 1852 roku. Ikonografia samodzielnych wizerunków biczowanego Jezusa w sposób szczególny rozwinęła się w XVII wieku w nurcie przedstawień kontemplacyjno-mistycznych.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Chrystus u słupa", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrystus-u-slupa-6

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności