Dzieciątko Jezus oraz Anioł Stróż

Dzieje zabytku

Feretron prawdopodobnie należał do Dzieła Dzieciątka Jezus założonego w 1916 roku przy kościele Matki Boskiej Pocieszenia w Budzowie w okresie posługi gorliwego duszpasterza parafii proboszcza Stefana Zielińskiego (1883-1933). On też jest wymieniany w literaturze jako „fundator wielu feretronów”.

Opis

Feretron dwustronny z obrazami Dzieciątka Jezus i Anioła Stróża ustawiony na prostopadłościennej, profilowanej podstawie, zaopatrzonej w otwory na drążki do noszenia, flankowany spływami wolutowymi w formie wici roślinnej, zamknięty profilowanym gzymsem. W zwieńczeniu dekorowany rzeźbioną, stylizowaną ornamentyką roślinną z zatkniętym na szczycie krzyżykiem łacińskim. Obrazy ujęte w prostokątne ramy, zdobione fakturowaniem i ośmioma rozetkami.

Na awersie obraz z przedstawieniem młodzieńczego Jezusa, ukazanego w centrum kompozycji, w pozycji stojącej, z rękami rozłożonymi na boki, którymi przytrzymuje otaczające go kwiaty lilii. Ubrany w długą, jasnoróżową sukienkę z długimi rękawami, ze złotym obszyciem przy szyi. Twarz młodzieńcza o delikatnych rysach, wzrok spuszczony w dół; włosy jasne, średniej długości, z przedziałkiem pośrodku; wokół głowy złoty, okrągły nimb. Całość ukazana na tle pejzażu górskiego, na pierwszym planie pole białych lilii.

Na rewersie obraz z przedstawieniem Anioła Stróża czuwającego nad dwójką dzieci. Anioł Stróż ukazany po prawej stronie kompozycji, w postawie stojącej, zwrócony trzy czwarte w prawo, z rękami rozłożonymi nad dwójką bawiących się u jego stóp dzieci. Ubrany w żółtą, długą suknię, przewiązaną czerwonym paskiem, z błękitną szarfą zwiewnie spływającą za plecy, ze skrzydłami rozłożonymi wysoko nad głową, ze złotą przepaską we włosach. Twarz młodzieńcza o delikatnych rysach; włosy jasnobrązowe, średniej długości. Dzieci (chłopczyk i dziewczynka) ukazane podczas zabawy nad przepaścią, trzymające się za dłonie, z bukietem polnych kwiatów w rączkach. Ubrane w białe, krótkie sukienki, dziewczynka z czerwonym fartuszkiem. Całość ukazana na tle bujnej, zielonej roślinności; po lewej stronie kompozycji przepaść.

Struktura feretronu złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Feretron to obraz lub rzeźba umieszczone w ozdobnej ramie, z podstawą zaopatrzoną w otwory na drążki do noszenia podczas procesji. Zygmunt Gloger w „Encyklopedii staropolskiej” pochodzenie słowa „feretron” czy „feretrum” wywodził ze starożytnego Rzymu, gdzie określało posągi niesione w pochodach triumfalnych. Jedna z pierwszych procesji chrześcijańskich z niesieniem wizerunku odbyła się w 590 roku, kiedy w Rzymie zapanowała epidemia tyfusu. Papież Grzegorz I Wielki zarządził w siedmiu kościołach Rzymu odprawienie nabożeństw suplikacyjnych, tzn. błagalnych. Nabożeństwa te były połączone z procesjami, w czasie których niesiono obraz Matki Boskiej.

Na feretronie z kościoła w Budzowie umieszczono obraz Dzieciątka Jezusa otoczonego gałązkami białych lilii. Rozwój samodzielnych przedstawień Dzieciątka Jezus sięga już sztuki nowożytnej. Tego typu wizerunek pojawił się w grafikach rodziny Wierixów, na których młodzieńczy Jezus stoi na monogramie IHS, w jednym ręku dzierży krzyż, a drugą błogosławi, a także w dziełach Łukasza Cranacha Starszego, gdzie Dzieciątko ukazane jest jako Odkupiciel, stoi na sarkofagu z jabłkiem królewskim w lewej dłoni, a prawą czyni gest błogosławieństwa. Na obrazie z budzowskiego feretronu Dzieciątko Jezus również ukazano frontalnie, w postawie stojącej, jednak gest rozłożonych na boki rąk bardziej nawiązuje do obrazów z przedstawieniem Najświętszego Serca Jezusa. Ponadto Dzieciątko otoczone jest gałązkami białych lilii, symbolizujących czystość.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Feretron dwustronny z obrazami Dzieciątka Jezus i Anioła Stróża, prawdopodobnie należał do Dzieła Dzieciątka Jezus założonego w 1916 roku przy kościele Matki Boskiej Pocieszenia w Budzowie.

Bibliografia