Chrzcielnica

Dzieje zabytku

Według rysunku Victora Miškovskýego z 1894 roku chrzcielnica miała dwustopniową podstawę, a jej pokrywa była zwieńczona krzyżykiem zatkniętym na kuli.

Opis

Chrzcielnica ustawiona na wysokiej stopie na na planie koła. Trzon w formie dwóch kostek o wklęsłych bokach, oddzielonych kwadratowym pierścieniem od czary. Czara na planie koła, delikatnie rozszerzająca się ku górze, dekorowana rytymi pionowymi pasami, zakończona profilowanym wylewem. Pokrywa miedziana, na planie koła z kryzą, dwustopniowa, na każdym stopniu dekorowana puklowanym nakryciem. Chrzcielnica pobielona.

Zarys problematyki artystycznej

Chrzcielnica prawdopodobnie została wykonana w warsztacie kamieniarskim w Białym Potoku na Słowacji, któremu przypisuje się powstanie kilkudziesięciu figur przydrożnych na terenie całej Orawy. Najstarsza z nich datowana jest na 1705 rok i znajduje się w Trzcianie (na Słowacji). Ośrodek kamieniarski w Białym Potoku powstał na początku XVIII wieku. Być może przybyli do niego rzeźbiarze z Krakowa lub Lewoczy zainteresowani pokładami piaskowca tzw. białopotockiego o wyjątkowo jasnej barwie, wydobywanego w pobliskiej górze Mnich. Początkowo wytwarzano w nim przedmioty użytkowe, takie jak: kamienie młyńskie, tzw. bruski, stępy do soli i ziarna oraz osełki. Dopiero w związku z rekatolizacją Orawy w XVIII wieku warsztat miał podjąć się produkcji o charakterze sakralnym. Słowaccy badacze orawskiej rzeźby kamiennej nazwali kamieniarzy, pracujących w tym warsztacie: „majstrami, którzy zboczyli z drogi stylu”. Sformułowanie to miało oznaczać, że twórcy z Białego Potoku tworzyli dzieła zainspirowane stylem historycznym „elitarnym”, ale efekt ich prac jest przetworzony przez formy ludowe. Warto jednak przytoczyć również uwagę polskich badaczy, którzy podkreślili wysoki poziom artystyczny białopotockich rzeźb wykonanych w duchu baroku, zwłaszcza tych zrealizowanych przez samych mistrzów (słabsze artystycznie reliefy i figury w partii cokołowej rzeźbili uczniowie). Również chrzcielnica w Orawce została wykonana w tradycji barokowej. Dekoracja, zwana puklowaniem umieszczona na pokrywie była charakterystyczna zwłaszcza dla sztuki w XVI i XVII wieku, ale występowała również w późniejszych wiekach, co widać na przykładzie omawianego dzieła.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zły, ubytki w strukturze materiału, ubytki mechaniczne

Streszczenie

Chrzcielnica prawdopodobnie została wykonana w warsztacie kamieniarskim w Białym Potoku w XVIII wieku. Dzieła z tego warsztatu (przede wszystkim figury przydrożne) określane są jako powstałe w „duchu baroku”, ale o ludowych formach.

Bibliografia