Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem przez drzwi w zaplecku, od strony zakrystii. Kosz na planie kwadratu, o ściętych narożach, na podstawie w formie spłaszczonego wałka, z podwieszeniem w kształcie zbliżonym do półkuli, ujętej czterema listwami, zakończonej szyszką. Kosz w narożach ujęty pilastrami o kanelowanych trzonach, dźwigających niepełne belkowanie stanowiące parapet. W polach płyciny ze stylizowanym ornamentem roślinnym z motywem kwiatów. Zaplecek ujęty spływami wolutowymi. Baldachim na planie analogicznym do kosza w formie belkowania, z wyłamanymi ściętymi narożami, z podwieszonym lambrekinem. Gzyms z trzech stron dekorowany stylizowanymi liśćmi. Na baldachimie cztery woluty tworzące cokół dla wazonu z owocami. Na podniebieniu baldachimu gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej. Struktura w kolorze niebieskim, profile i ornamentyka złocone, detal srebrzony.
Zdjęcie nr 2: Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem przez drzwi w zaplecku, od strony zakrystii. Kosz na planie kwadratu, o ściętych narożach, na podstawie w formie spłaszczonego wałka, z podwieszeniem w kształcie zbliżonym do półkuli, ujętej czterema listwami, zakończonej szyszką. Kosz w narożach ujęty pilastrami o kanelowanych trzonach, dźwigających niepełne belkowanie stanowiące parapet. W polach płyciny ze stylizowanym ornamentem roślinnym z motywem kwiatów. Zaplecek ujęty spływami wolutowymi. Baldachim na planie analogicznym do kosza w formie belkowania, z wyłamanymi ściętymi narożami, z podwieszonym lambrekinem. Gzyms z trzech stron dekorowany stylizowanymi liśćmi. Na baldachimie cztery woluty tworzące cokół dla wazonu z owocami. Na podniebieniu baldachimu gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej. Struktura w kolorze niebieskim, profile i ornamentyka złocone, detal srebrzony.

Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
Kraków
Gmina
Kraków-Nowa Huta
Miejscowość
Kraków-Nowa Huta (dawniej Pleszów)
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kraków Mogiła
Parafia
Św. Wincentego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Św. Jana Chrzciciela i Matki Boskiej Szkaplerznej (Krzesławice)
Tagi
ambona mała architektura sztuka XIX wieku sztuka XVIII wieku
Miejsce przechowywania
północna ściana prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/28038
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
XVIII/XIX wiek
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ambona została wybudowana zapewne na przełomie XVIII i XIX wieku. Przeniesiono ją razem z kościołem z Jawornika do Krakowa-Krzesławic.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem przez drzwi w zaplecku, od strony zakrystii. Kosz na planie kwadratu, o ściętych narożach, na podstawie w formie spłaszczonego wałka, z podwieszeniem w kształcie zbliżonym do półkuli, ujętej czterema listwami, zakończonej szyszką. Kosz w narożach ujęty pilastrami o kanelowanych trzonach, dźwigających niepełne belkowanie stanowiące parapet. W polach płyciny ze stylizowanym ornamentem roślinnym z motywem kwiatów. Zaplecek ujęty spływami wolutowymi. Baldachim na planie analogicznym do kosza w formie belkowania, z wyłamanymi ściętymi narożami, z podwieszonym lambrekinem. Gzyms z trzech stron dekorowany stylizowanymi liśćmi. Na baldachimie cztery woluty tworzące cokół dla wazonu z owocami. Na podniebieniu baldachimu gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej.
Struktura w kolorze niebieskim, profile i ornamentyka złocone, detal srebrzony.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ambona poddana konserwacji w 1988 roku.

Streszczenie

Ambona została wybudowana zapewne na przełomie XVIII i XIX wieku. Przeniesiono ją razem z kościołem z Jawornika do Krakowa-Krzesławic.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Na niskiej prostopadłościennej, ośmiobocznej, dwustopniowej podstawie, niewielka stopa z trzonem w typie gruszkowym podtrzymującym półkulistą czarę o powierzchni imitującej puklowanie z wklęską i zaoblonym brzegiem. Wewnątrz blaszana misa. Pokrywa w formie korony zamkniętej z obręczą zwieńczoną fleuronami (kwiatonami) i z czterema kabłąkami spiętymi kulą z równoramiennym krzyżem. Na na całej powierzchni imitacje kaboszonów (zaoblonych kamieni szlachetnych).
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Ambona dostępna schodami od wschodniej strony w korpusie nawowym. Kosz na rzucie sześcioboku, wydzielony profilowanym belkowaniem. Podziały pionowe pól kosza wyznaczone naprzemiennie parami pilastrów o kanelowanych trzonach i pólkolumienek z jońskimi kapitelami. Pola kosza zdobione płycinami w kształcie stojącego prostokąta o wklęsło ściętych narożach. Płyciny zdobione ornamentyką roślinną, dodatkowo w pierwszej od wschodu potłuczone tablice Dekalogu, na drugiej motyw krzyża, kotwicy i serca Jezusa, na trzeciej dwie tablice Mojżeszowe. Fryz zdobi motyw tryglifu na przemian z rozetkami. Schodki z drewnianą balustradą z motywem arkadki i ornamentyki roślinnej, w dolnej części niewielka bramka zdobiona prostą ornamentyka roślinną. Struktura polichromowana na czarno, partie detalu architektonicznego i ornamentyka złocone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Rzeźba drążona z tyłu, ustawiona na podwójnej podstawie na planie zbliżonym do kwadratu. Figura ukazana w całej postaci, zwrócona w trzech czwartych w prawo, lekko odchylona do tyłu, z uniesioną głową. Lewą nogę ma wysunięta do przodu. Obie ręce ma wysunięte do przodu, w tym prawą uniesioną. Twarz pełna, o niskim czole, głęboko osadzonych, migdałowatych oczach, uniesionych brwiach, dużym nosie i pełnych ustach, z zadartym podbródkiem. Włosy na silnie kręcone w pukle różnej długości, układające się po bokach głowy i opadające na ramiona. Na głowie ma srebrzoną koronę otwartą. Postać ubrana jest w srebrzoną tunikę sięgającą kolan, z podwiniętymi, szerokimi rękawami, silnie drapowaną z przodu i odzwierciedlającą ruch postaci. Na nią ma nałożony srebrzony napierśnik ze złoconą krawędzią i dekoracją pod szyją, z piórami na ramionach, przewiązany w pasie szarfą, zawiązaną na prawym boku. Na prawym ramieniu ma zawieszony złocony płaszcz, podwiązany na lewym boku i opadający na plecy, drapowany w grube fałdy, lekko łamane. Na nogach ma wysokie, srebrzone butym ze złoconą dekoracją. Polichromia ciała naturalistyczna, włosy jasnobrązowe.
rzeźba
Figura niezidentyfikowanego monarchy
Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, ustawiona na niskiej podstawie na planie kwadratu. Anioł ukazany w całej postaci, frontalnie, z głową skierowaną w prawo. Lewą, ugiętą rękę wyciąga przed siebie, prawą kładzie na piersi. Twarz ma owalną, o dużych, migdałowatych oczach z opadającymi zewnętrznymi kącikami, uniesionymi brwiami, z dużym nosem i małymi, pełnymi ustami. Włosy krótkie, przylegające do głowy, kręcone w odstające pukle po bokach. Ubrany jest w długą, niebieską tunikę, silnie drapowaną w pionowe fałdy, zawiniętą wokół prawej nogi oraz krótszą szatę wierzchnią z szerokimi, podwiniętymi rękawami, przepasaną w talii, obficie drapowaną i laserowaną. Anioł ma niewielkie złocone skrzydła, złożone po bokach postaci. Polichromia ciała naturalistyczna.
rzeźba
Anioł
Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, ustawiona na niskiej podstawie na planie kwadratu. Anioł ukazany w całej postaci, frontalnie, w kontrapoście, z głową przechyloną na lewe ramię. Prawą, ugiętą rękę wyciąga przed siebie, lewą kładzie na piersi. Twarz ma owalną, o dużych, migdałowatych oczach z opadającymi zewnętrznymi kącikami, dużym nosie i małych, pełnych ustach. Włosy krótkie, silnie przylegające do głowy, kręcone w pukle po bokach. Ubrany jest w długą, niebieską tunikę, silnie drapowaną w drobne, pionowe fałdy oraz krótszą szatę wierzchnią z szerokimi, podwiniętymi rękawami, przepasaną w talii, obficie drapowaną i laserowaną. Anioł ma niewielkie złocone skrzydła, złożone po bokach postaci. Polichromia ciała naturalistyczna.
rzeźba
Anioł
Zdjęcie nr 1: Tablica w kształcie stojącego prostokąta w kamiennej, profilowanej ramie z inskrypcją: "D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / ANIELA Z DORAUÓW / KIRCHMAYER / wzór córki, matki, obywatelki / urodzona d(nia) 4. Kwietnia 1805 r(oku) / zmarła d(nia) 3.Lutego 1868 r(oku)"
płyta nagrobna
Epitafium Anieli z Dorauów Kirchmayer

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Ambona zawieszona jest na ścianie, z wejściem w zaplecku. Kosz ambony, na rzucie owalu, artykułują cztery pilastry osadzone na obiegającym jego podstawę cokole, wspierające wyłamujący się ponad nimi gzyms wieńczący. Podwieszenie kosza jest w formie czterech wolutowych kabłąków spiętych spłaszczonym pierścieniem. Zaplecek jest w formie prostokątnej płyciny ujętej parą pilastrów wspierających wyłamujące się ponad nimi belkowanie z wydatnym gzymsem. Zwieńczenie ma formę półkolistego przyczółka. Pola kosza ambony wypełniają płaskorzeźbione przedstawienia trzech świętych Janów. W środkowym znajduje się św. Jan Kanty siedzący przy pulpicie z otwartą księgą, poniżej znajduje się kartusz herbowy, o krawędziach zdobionych ornamentyką akantową, z napisem: „Et lex / clementia / in linqua / eius”, natomiast w medalionie powyżej jest zamknięta księga z siedmioma pieczęciami. Po lewej znajduje się św. Jan Ewangelista, poniżej na kartuszu napis: „Quia verum est testimo/nium eius”, w medalionie zaś klatka. Po prawej jest przedstawienie św. Jana Chrzciciela z kartuszem z napisem: „Et enim / manus Domini / errat /cum / suo” oraz medalionem ze znakiem ręki trzymającej trąbę. Pilastry zdobią motywy kampanulli oraz uskrzydlonych główek anielskich, z których niektóre są na tle konch. Tuż pod gzymsem wieńczącym podwieszona jest girlanda kwiatowa. Belkowanie zaplecka ambony wsparte jest dodatkowo na wolutowych wspornikach, trzony pilastrów zdobią kampanulle. Po środku płyciny zaplecka, nad wejściem znajduje się ujęty akantem kartusz herbowy z napisem: „Docebit vos omnia”. Zwieńczenie ambony zdobią figurki dwóch par aniołków, z czego jedna usytuowana jest na krawędziach przyczółka, druga wypełnia pole tympanonu. Ukazane naprzeciw siebie w pozycjach półleżących, o przeplatających się nogach obuczącz podtrzymują otwartą księgę z napisem: „EVANGELIUM IESU CHRISTI”. Szczyt zwieńczenia jest w formie promienistej glorii z gołębicą Ducha Świętego po środku. Struktura ambony jest pomalowana na biało, podobnie, jak odsłonięte partie ciał aniołków. Detal architektoniczny, ornamnetyka, szaty i skrzydła są złocone i srebrzone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona wisząca, przyścienna, umieszczona na ścianie łuku tęczowego, z parapetem dziś nieistniejących schodów od strony prezbiterium i usytuowanej przy nim kaplicy. Kosz ambony założony na rzucie trójliścia z trójkątnymi występami, wsparty na puklowanej konsoli z podwieszoną szyszką. Dolna część ambony wybrzuszona, pokryta rozłożystymi liśćmi akantu, kosz prosty na rzucie odcinków koła z prostokątnymi płycinami wypełnionymi liśćmi akantu, zakończony profilowanym gzymsem. Zaplecek z profilowaną płyciną zakończoną łukiem półkolistym nadwieszonym. Nad koszem baldachim powielający rzut kosza, zwieńczony silnie wystającym gzymsem, z podwieszoną w podniebieniu gołębicą Ducha Świętego na tle glorii promienistej. Nad baldachimem kabłąki w formie spływów wolutowych opatrzonych liśćmi akantu, podtrzymujące koronę zamkniętą z kulą i krzyżem. Parapet schodów z dekoracją w postaci trzech płycin w kształcie równoległoboku obwiedzionych profilowanymi ramami. Płycina w polu łączącym parapet schodów z podestem przed amboną w formie stojącego prostokąta z uszakami, ujętego motywami roślinnymi. Ambona w kolorze czarnym, z zielonymi i czerwonymi imitacjami marmoryzacji, ze złoconymi ornamentami.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca ustawiona przy północnej ścianie, dostępna jednobiegowymi schodami z balustradą od strony prezbiterium. Kosz na planie sześcioboku u dołu z ćwierćwałkiem, zdobionym na narożach dekoracją rokokową; u góry zamknięty profilowanym gzymsem. Ścianki artykułowane spływami wolutowymi o karbowanych trzonach. W polach prostokątne płyciny mieszczące płaskorzeźbione rocaille. Podwieszenie w formie stożka o wklęsło-wypukłych bokach, zakończonego płaskorzeźbioną rozetą. Ścianki flankowane w narożach analogicznie jak kosz, w polach trapezoidalne płyciny, przerwane pośrodku okręgiem z rozetką. Zaplecek prostokąty ujęty płaskim obramieniem o zgeometryzowanych wolutach w dolnych narożach oraz rocaille'm w górnych. Pośrodku płaskorzeźbione przedstawienie św. Jana Chrzciciela na tle pejzażu. Baldachim powtarzający plan kosza, zwieńczony wazonem ustawionym na sześciu spiętych kabłąkach. W podniebiu gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, na brzegach zawieszony lambrekin. Balustrada schodów pełna, od dołu ujęta półwałkiem, zamknięta profilowanym gzymsem, w polu dwie płyciny w kształcie rombów, w których umieszczone są rocaille. Balustrada zakończona filarkiem, na którym ustawiony jest wazonik. Całość struktury ambony polichromowana w odcieniach brązu, płaskorzeźba wielobarwna, profilowania i detal architektoniczny pozłacany, podniebienie baldachimu malowane na niebiesko, lambrekin posrebrzany.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona stojąca, ustawiona w prezbiterium. Stopa na planie ośmioboku z uskokiem; tuleja na podwójnym cokole, ośmioboczna, przechodząca w podstawę dla kosza; dekorowana w narożach maswerkiem. Kosz na planie sześciu boków z ośmioboku. Ścianki wydzielone wąskimi kolumienkami na wysokich cokołach podtrzymujących wysokie imposty i parapet kosza. W polu ścianek bocznych prostokątne płyciny z maswerkiem, powyżej fryz z kwadratowymi płycinami ze stylizowanymi rozetkami. Kosz u spodu dekorowany motywem geometrycznym i krenelażem. Na parapecie ustawiony na nóżce kwadratowy pulpit w profilowanej ramie. Z boku dwustopniowe schodki z metalową, ażurową balustradą, dekorowaną motywem roślinnym. Polichromia w kolorze jasnozielonym, z marmoryzowanymi i czerwonymi elementami, detale złocone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca z dostępem od zakrystii. Podwieszenie w formie odwróconego ostrosłupa o ściętym wierzchołku, na krawędziach flankowane pilastrami zakończonymi u góry wolutowo, a na ściankach zdobione płycinami. Kosz na planie kwadratu umieszczony na wybrzuszonej podstawie, dekorowanej rocaille'owymi kartuszami, o ściętych górnych narożach; ścianki wklęsłe, zwężające się ku górze, ujęte w narożach pilastrami z trzonami dekorowanymi rocaille'em i zwisami z różanych gałązek. Podpory dźwigają gzyms wyłamany na ich osi, tworzący parapet. W polu ścianek płyciny z rocaille'ami w narożach z malowanymi olejem na desce obrazami przedstawiającymi ewangelistów. Od strony lewej: św. Mateusz z aniołem, pośrodku św. Marek z lwem i św. Łukasz z wołem, a po prawej św. Jan z orłem. Ewangeliści ukazani w pozycji siedzącej z księgami w dłoniach, ubrani w różnokolorowe, powłóczyste szaty na złotym tle. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta, ujęty pilastrami dekorowanymi rocaille'ami. W polu płycina w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem nadwieszonym z płaskorzeźbionymi tablicami dekalogu, ujętymi od dołu skrzyżowanymi gałązkami oliwnymi, związanymi wstęgą. Belkowanie nad zapleckiem o wypukłej linii, z przerwanym pośrodku gzymsem, od góry wypełnionym rocaille'em, od dołu ozdobionym podwieszonym lambrekinem z chwostami. Zwieńczenie ma formę zbliżoną do trapezu, ujęte jest wolutami spływającymi na belkowanie, na których ustawione są rokokowe wazony. W polu zwieńczenia znajduje się medalion z glorią pośród obłoków, a powyżej gołębica Ducha Świętego. Zwieńczenie flankują umocowane na ścianie, uskrzydlone główki aniołków dobrej i złej rady: po lewej o jasnej karnacji, a po prawej o czarnej karnacji. Szczyt zwieńczenia ma formę gzymsu z podwieszonym lambrekinem. Całość wieńczy zawieszona na ścianie promienista gloria z wieńcem utworzonym z obłoków. Struktura polichromowana jest w kolorze czerwonym, z czarnymi profilami oraz złoconą i srebrzoną ornamentyką.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem od strony zaplecka. Kosz jest na planie ściętego sześcioboku ze ściankami wydzielonymi półfilarami o kapitelach korynckich. Pola ścianek wypełniają płyciny w kształcie stojącego prostokąta o narożach w formie uszaków, ujęte profilowanym obramieniem. Dół kosza obiega belkowanie z wybrzuszonym architrawem, szerokim fryzem i delikatnym gzymsem. Podwieszenie kosza zakończone jest motywem złoconej szyszki. Parapet ambony jest w formie belkowania ze znacznie wysuniętym gzymsem. W dolnej części zaplecka znajdują się prowadzące na ambonę drzwi. Powyżej jest płycina w kształcie leżącego prostokąta z płaskorzeźbioną, złoconą parą tablic Mojżeszowych, ujętych srebrzonymi obłokami. Baldachim na rzucie sześcioboku tworzy sześć wklęsłych płycin, dołem obiega je belkowanie z wydatnym gzymsem. Powyżej gzymsu znajduje się niewysoki cokół wyłamujący się na narożach, na których ustawione są płonące wazony. Baldachim wieńczy krzyż. Płyciny kosza ambony zdobią motywy stylizowanej ornamentyki roślinnej, w podniebiu znajduje się sylwetka gołębicy Ducha Świętego ujętej promienistą glorią. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.
ambona

Ambona

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-128

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności