Stalla

Dzieje zabytku

Stalle prawdopodobnie wykonał krakowski rzeźbiarz Franciszek Maćkowski około 1922 roku.

Opis

Drewniane płaskorzeźbione stalle ustawione na niewysokim cokole, zamkniętym gzymsem. Przedpiersie ujęte po bokach dwoma filarami, zdobionymi na ściankach prostokątnymi płycinami, zamkniętymi łukiem półkolistym. Na szczycie filarów ustawione są kwiatony. Lico przedpiersia zdobione jest siedmioma półkolistymi arkadami wspartymi na złoconych półkolumienkach. Pomiędzy arkadami małe rozetki, całość zamknięta profilowanym gzymsem. Zaplecek dwustrefowy, w dolnej obity boazerią. Górna część w kształcie leżącego prostokąta, ujęta w narożach pilastrami, zwieńczona gzymsem, nad którym znajduje się niska attyka złożona z czołganek; na osi pilastrów dwa kwiatony. W polu zaplecka siedem arkadek zamkniętych trójliściem, wspartych na złoconych półkolumienkach. W pola arkad wpisane symetryczne motywy kwiatowe; w nadłuczach arkad rozety. Półkolumienki w partii przedpiersia jak i zaplecka ustawione na niskich bazach o trzonach zdobionych dekoracją roślinną i prostych kapitelach. Siedzisko gładkie. Struktura malowana na ciemny brąz, kwiatony polichromowane na czerwono i złocone, ornamentyka i profilowania złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Stalle to ławy przeznaczone dla duchowieństwa, które ustawiano pod ścianami prezbiterium. Występowały głównie w kościołach kolegialnych, klasztornych i katedrach. Biorąc pod uwagę wspólne motywy zastosowane zarówno w ołtarzu głównym, jak i w omawianych stallach należy przypisać wykonanie obu dzieł jednemu artyście. Ustalono, że autorem ołtarza głównego w kościele w Zembrzycach jest Franciszek Maćkowski. Z dużym prawdopodobieństwem można mu również przypisać wykonanie stall w tym kościele. Maćkowski był snycerzem, który w latach 1932-1933 restaurował ołtarz Wita Stwosza w Krakowie. Rzemieślnik był na stałe zatrudniony przy kościele Mariackim razem z pozłotnikiem Leonem Wiadrowskim, malarzem Józefem Wołowskim, ślusarzem Janem Oremusem i cieślą Marcinem Korollą. Według spisu alfabetycznego mieszkańców miasta Krakowa z 1906 roku rzeźbiarz zamieszkiwał przy ulicy św. Gertrudy 5, a według spisu z 1932 roku przy ulicy Wrzesińskiej 11. Maćkowski, który sam siebie określał mistrzem rzeźbiarskim brał również czynny udział w rozmontowaniu i transporcie ołtarza Wita Stwosza do Sandomierza w sierpniu 1939 roku. Osobiście też ukrył listwy ornamentacyjne pod podłogą prezbiterium bazyliki. W książce „Grabież ołtarza Wita Stwosza” jest wymieniany w gronie cichych bohaterów ratujących ołtarz. Dalsze życie rzeźbiarza i jego twórczość artystyczna poza dziełami w kościele w Zembrzycach niestety nie są znane.

Streszczenie

Stalle prawdopodobnie wykonał krakowski rzeźbiarz Franciszek Maćkowski około 1922 roku, który jest również autorem ołtarza głównego w kościele w Zembrzycach.

Bibliografia