Matka Boska Różańcowa ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską

Dzieje zabytku

Ksiądz Józef Raźny, proboszcz w Grabiu, w 1921 roku własnym kosztem zakupił obraz Matki Boskiej Różańcowej „za kwotę 15000 M[onet] p[olskich]”. Obraz został umieszczony jako główny wizerunek zrekonstruowanego w 1929 roku ołtarza bocznego pod tym wezwaniem. Obraz był zapewne konserwowany razem z całym ołtarzem w 1999 roku.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta z wciętymi górnymi narożami z przedstawieniem tronującej Matki Boskiej z Dzieciątkiem wręczających różańce klęczącym przed nimi świętym dominikańskim – św. Dominikowi i św. Katarzynie Sieneńskiej. Maria siedzi na architektoniczno-rzeźbiarskim, ustawionym na dwóch stopniach tronie o renesansowych formach widocznego z tyłu zaplecka. Matka Boska zwrócona jest w trzech czwartych w prawo, lewą ręką podtrzymuje siedzące na jej kolanach Dzieciątko, prawą podaje różaniec św. Dominikowi. Ubrana jest w czerwoną suknię oraz niebieski płaszcz opadający na ramiona i kolana, z kapturem założonym na głowę, wokół której widnieje wieniec z gwiazd. Dzieciątko przechylone jest w lewo i podaje różaniec św. Katarzynie, przepasane jest w partii bioder białą tkaniną. Święci klęczą poniżej, ukazani są w trzech czwartych, zwróceni ku postaci Marii, tyłem do widza. Święty Dominik z dłońmi wyciągniętymi do przodu, św. Katarzyna ze złożonymi na piersi. Ubrani są w habity dominikańskie, św. Katarzyna przedstawiona ze swoim atrybutem – koroną cierniową na głowie. Scena ukazana na tle różowo-błękitnego nieba, wśród obłoków. W prawym dolnym rogu sygnatura „L[eonard] Stroynowski 1921”. Obraz ujęty ramą w formie stojącego prostokąta z wciętymi górnymi narożami dekorowaną rzeźbionym i ażurowym ornamentem utworzonym z cęgów i wolut.

Zarys problematyki artystycznej

Powstały w początku XX wieku obraz odwołuje się do tradycyjnej ikonografii Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi – św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską. Formuła przedstawienia z dwustrefową, symetryczną kompozycją, gdzie zazwyczaj Matka Boska podaje różaniec Dominikowi, a Dzieciątko Katarzynie, wykształciła się w XVII wieku i stała się niezwykle popularna w sztuce polskiej. Omawiany obraz przedstawia wariant, w którym Matka Boska siedzi na tronie wśród obłoków. Istnieje również drugi typ tego przedstawienia ukazujący Marię w pozycji stojącej jako Niewiastę Apokaliptyczną. Postać św. Dominika jest niezwykle silnie związana z kultem różańca. Według legendy ukazała mu się Matka Boska, która wręczyła mu różaniec i zachęciła do odmawiania jego tajemnic, dlatego też ten święty uznawany jest za pierwszego propagatora modlitwy różańcowej. Natomiast przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską miało połączyć najważniejszych przedstawicieli męskiego i żeńskiego zakonu dominikańskiego, jak również zestawić razem ze sobą założyciela zakonu i najbardziej czczoną świętą z kultem różańca, silnie propagowanym przez cały zakon.
Autor obrazu, Leonard Stroynowski (1858-1935), był jednym z najwybitniejszych malarzy przełomu XIX i XX wieku w środowisku krakowskim, jak również świetnym pedagogiem. Z jego niezwykle płodnej twórczości, najmniej znane są dzieła o tematyce religijnej. Wiadomo, że był wykonawcą obrazów ołtarzowych do katedry w Kielcach, polichromii kościoła w Złakowie Kościelnym, jak również zaprojektował mozaiki do jezuickiego kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie. W 1921 roku malarz założył w Krakowie pracownię sztuki kościelnej i przemysłu artystycznego, gdzie najpewniej ksiądz Józef Raźny kupił omawiany obraz do Grabia. Sygnowane dzieło Stroynowskiego, obraz Matki Boskiej Różańcowej w Grabiu nie był dotychczas znany ani wspomniany w literaturze przedmiotu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dolny fragment płótna dosztukowany po wprawieniu obrazu do ołtarza w 1929 roku. Dzieło było konserwowane w 1999 roku.

Streszczenie

Obraz został zakupiony przez księdza Józefa Raźnego, proboszcza w Grabiu, jego własnym kosztem w 1921 roku i umieszczony w zrekonstruowanym w 1929 roku ołtarzu bocznym Matki Boskiej Różańcowej. Obraz odwołuje się do tradycyjnej ikonografii Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi – św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską, wykształconej w XVII wieku i niezwykle popularnej w sztuce polskiej.

Bibliografia