Krucyfiks

Dzieje zabytku

Krucyfiks powstał w drugiej połowie XVII wieku i został umieszczony w ołtarzu Ukrzyżowania. Ołtarz z krucyfiksem po raz pierwszy odnotowano w aktach wizytacji w 1729 roku „5tum à par/te Sinistra depositionis de Cruce Christi Domini Similitèr consecratio praefata altaria habent mensas lapideas integras”.

Opis

Rzeźba Chrystusa przybita do krzyża trzema gwoździami. Chrystus ukazany w typie Cristo morte, w lekkim zwisie, z głową pochyloną na prawą stronę. Ma szczupłą sylwetkę ciała, podkreśloną linię żeber i mostka. Jego twarz jest podłużna, ma długi nos, otwarte usta i zamknięte oczy oraz krótką brodę. Włosy długie, ciemnobrązowe, spływają falami do przodu i na plecy. Na głowie ma założoną szeroką, złoconą koronę cierniową. Jego biodra oplata złocone perizonium, zawiązane na prawym boku ze zwisem wzdłuż prawego uda. Z dłoni, stóp i boku Chrystusa spływają strużki krwi. Nad głową wisi titulus w formie poziomej banderoli z napisem „I. N. R. I.”. Krzyż prosty, gładki, malowany na brązowo. Polichromia ciała naturalistyczna; perizonium, korona i titulus złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba powstała w drugiej połowie XVII wieku. Niewyjaśnioną pozostaje kwestia autora lub kręgu warsztatowego. Chrystus na krucyfiksie w Zembrzycach został ukazany w tzw. typie Cristo morte, charakteryzującym się opuszczoną bezwładnie głową i zamkniętymi oczami. Przedstawienie Ukrzyżowania zredukowane wyłącznie do postaci wiszącego na krzyżu, martwego Chrystusa ma uzmysłowić oglądającym Jego osamotnienie w czasie męki. Nazwa krucyfiks pochodzi od łacińskiego słowa crucifixus i oznacza „przybity do krzyża”. Nad głową Chrystusa znajduje się titulus, czyli tabliczka z napisem winy, skróconym do liter INRI (łac. Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum), czyli Jezus Nazarejczyk Król Żydów, zgodnie z opisem w Ewangelii św. Jana: „Wypisał też Piłat tytuł winy i kazał go umieścić na krzyżu. A było napisane: «Jezus Nazarejczyk, Król Żydowski». Ten napis czytało wielu Żydów, ponieważ miejsce, gdzie ukrzyżowano Jezusa, było blisko miasta. A było napisane w języku hebrajskim, łacińskim i greckim. Arcykapłani żydowscy mówili do Piłata: «Nie pisz: Król Żydowski, ale że On powiedział: Jestem Królem Żydowskim». Odparł Piłat: «Com napisał, napisałem»” (J 19,19-22).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźba powstała w drugiej połowie XVII wieku. Niewyjaśnioną pozostaje kwestia autora rzeźby i miejsca jej pierwotnego umiejscowienia. Chrystus na krucyfiksie w Zembrzycach został ukazany w tzw. typie Cristo morte charakteryzującym się opuszczoną bezwładnie głową i zamkniętymi oczami. Nazywa krucyfiks pochodzi od łacińskiego słowa crucifixus i oznacza „przybity do krzyża”.

Bibliografia