Matka Boska Nieustającej Pomocy

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Jabłonka
Miejscowość
Jabłonka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Przemienienia Pańskiego
Tagi
malarstwo religijne Matka Boska Nieustającej Pomocy
Miejsce przechowywania
ołtarz przytęczowy północny
Identyfikator
DZIELO/13733
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza ćwierć XX wieku
Technika i materiał
tempera na desce (?)
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy znajduje się w ołtarzu bocznym północnym, który został wykonany w pierwszej ćwierci XX wieku. Nastawa prawdopodobnie została wykonana w warsztacie tyrolskim. Ołtarz przekształcono w 1950 roku i w tym czasie jego osie boczne wykonali stolarze z Jabłonki: Czesław Kojs i Ignacy Suwada. Według ustnej tradycji obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy został sprowadzony z kościoła w Trzcianie, a tam z kolei przywieziony z Rzymu, jako kopia cudownego obrazu z rzymskiego kościoła św. Alfonsa.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Maria ukazana w półpostaci, frontalnie z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku. Dzieciątko widoczne z lewego profilu, z głową zwróconą silnie w lewo, oburącz ujmuje dłoń Marii. Owalne twarze postaci charakteryzują linearnie opracowane rysy z długimi i wąskimi nosami oraz drobnymi ustami. Oczy Marii mają migdałowy kształt, a wzrok skierowany jest na wprost. Matka Boska ubrana jest w czerwoną suknię z długimi rękawami ze złotymi obszyciami oraz zielony płaszcz nałożony na głowę. Dzieciątko ubrane jest w zieloną sukienkę i czerwony płaszcz, z jego stopy zsuwa się sandał. Jezus spogląda w kierunku niewielkiej sylwetki jednego z dwóch aniołów znajdujących się po bokach głowy Marii, trzymających w dłoniach narzędzia Męki Pańskiej. Na głowach Marii i Dzieciątka znajdują się blaszane, ażurowe korony z aplikowanymi sztucznymi kamieniami, natomiast wokół głów ryte nimby: Matki Boskiej dekorowany bogatą wicią floralną, a u Dzieciątka nimb krzyżowy. Tło złocone. Obraz ujęty jest prostokątną ramą zdobioną płaskorzeźbionymi liśćmi akantu.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawia Matkę Boską Nieustającej Pomocy, patronkę smutnych i potrzebujących. Powstał w pierwszej ćwierci XX wieku. Prawdopodobnie pochodzi z kościoła farnego w Trzcianie, gdzie został przywieziony z Rzymu. Obraz jest kopią ikony, którą według legendy namalował prawosławny malarz S. Lazzaro w XI lub XII wieku. Obecnie znajduje się ona w kościele Redemptorystów św. Alfonsa w Rzymie (nieopodal bazyliki Santa Maria Maggiore). Obrazy o tej tematyce były w owym czasie rozpowszechniane przez redemptorystów prawie wyłącznie w tzw. wiernych kopiach, opatrzonych atestem z pieczęciami. Ikona z kościoła redemptorystów genezą sięga do typu ikonograficznego, określanego mianem Hodegetrii (grec. Przewodniczka, Wskazująca Drogę) ze względu na wyprostowaną dłoń Marii, skierowaną w stronę Jezusa. Wszystkie postacie na ikonie podpisane są inicjałami: Matka Boska – „MP-ΘΥ”, archanioł Michał – „ΟΡМ”, archanioł Gabriel – „OΡГ”, a Dzieciątko Jezus – „IC-XC”. Według przekazu Maurona bł. Pius IX na audiencji prywatnej 11 grudnia 1865, przekazując ikonę Matki Bożej Nieustającej Pomocy pod opiekę redemptorystów, wypowiedział słowa: „Uczyńcie Ją znaną całemu światu”. Od tamtej pory redemptoryści rozsyłali wierne kopie rzymskiej ikony w różne zakątki świata. Pierwsze powstawały w pracowni szwajcarskiego artysty Jakoba Wügera (1829–1892). W archiwum generalnym zachował się dokument, w którym odnotowano „pierwszych czterystu wiernych kopiach ikony w jej oryginalnych rozmiarach, przeznaczonych do kultu publicznego”, opatrzonych „certyfikatem” wiarygodności, z dokładną datacją, numerem seryjnym oraz podpisem i pieczęcią generała redemptorystów. Oprócz wiernych wizerunków sporządzanych na desce zadbano także o mniej kosztowne litografie, których liczba do 1876 roku osiągnęła 120 tysięcy. W Archiwum Generalnym Redemptorystów przechowywane są skrupulatne rejestry kopii cudownej ikony prowadzone przez brata zakonnego Carla Juana Baptistę Sinsa (1838–1884) i jego następców. Dzięki nim można zaobserwować ogromną dynamikę rozpowszechniania wizerunku Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Apogeum tego procesu przypada na pierwsze dwie dekady XX wieku, kiedy rozesłano z Rzymu, aż 3189 kopii, czyli w okresie powstania omawianego dzieła.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy znajduje się w ołtarzu bocznym północnym powstałym w pierwszej ćwierci XX wieku. Prawdopodobnie został przywieziony z Rzymu. Obraz jest kopią wizerunku, który według legendy namalował prawosławny malarz S. Lazzaro w XI lub XII wieku.

Bibliografia

Sadowski Maciej, "Rola redemptorystów w odnowieniu kultu ikony Matki Boskiej Nieustającej Pomocy" , „Folia Historica Cracoviensia” , s. 625-638
"Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej, t. 2: Archidiecezja Krakowska, dekanaty pozakrakowskie", Kraków 2015
Trajdos Tadeusz, "Opis kościoła parafialnego w Jabłonce" , „Orawa” , s. 21-24
"Jabłonka – stolica polskiej Orawy. Historia i współczesność", Nowy Targ-Jabłonka 2016
Skorupa Andrzej, "Kościoły polskiej Orawy", Kraków 1997

Jak cytować?

Maria Działo, "Matka Boska Nieustającej Pomocy", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-nieustajacej-pomocy-4

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności