Matka Boska Nieustającej Pomocy

Dzieje zabytku

Obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy znajduje się w ołtarzu bocznym północnym, który został wykonany w pierwszej ćwierci XX wieku. Nastawa prawdopodobnie została wykonana w warsztacie tyrolskim. Ołtarz przekształcono w 1950 roku i w tym czasie jego osie boczne wykonali stolarze z Jabłonki: Czesław Kojs i Ignacy Suwada. Według ustnej tradycji obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy został sprowadzony z kościoła w Trzcianie, a tam z kolei przywieziony z Rzymu, jako kopia cudownego obrazu z rzymskiego kościoła św. Alfonsa.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Maria ukazana w półpostaci, frontalnie z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku. Dzieciątko widoczne z lewego profilu, z głową zwróconą silnie w lewo, oburącz ujmuje dłoń Marii. Owalne twarze postaci charakteryzują linearnie opracowane rysy z długimi i wąskimi nosami oraz drobnymi ustami. Oczy Marii mają migdałowy kształt, a wzrok skierowany jest na wprost. Matka Boska ubrana jest w czerwoną suknię z długimi rękawami ze złotymi obszyciami oraz zielony płaszcz nałożony na głowę. Dzieciątko ubrane jest w zieloną sukienkę i czerwony płaszcz, z jego stopy zsuwa się sandał. Jezus spogląda w kierunku niewielkiej sylwetki jednego z dwóch aniołów znajdujących się po bokach głowy Marii, trzymających w dłoniach narzędzia Męki Pańskiej. Na głowach Marii i Dzieciątka znajdują się blaszane, ażurowe korony z aplikowanymi sztucznymi kamieniami, natomiast wokół głów ryte nimby: Matki Boskiej dekorowany bogatą wicią floralną, a u Dzieciątka nimb krzyżowy. Tło złocone. Obraz ujęty jest prostokątną ramą zdobioną płaskorzeźbionymi liśćmi akantu.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawia Matkę Boską Nieustającej Pomocy, patronkę smutnych i potrzebujących. Powstał w pierwszej ćwierci XX wieku. Prawdopodobnie pochodzi z kościoła farnego w Trzcianie, gdzie został przywieziony z Rzymu. Obraz jest kopią ikony, którą według legendy namalował prawosławny malarz S. Lazzaro w XI lub XII wieku. Obecnie znajduje się ona w kościele Redemptorystów św. Alfonsa w Rzymie (nieopodal bazyliki Santa Maria Maggiore). Obrazy o tej tematyce były w owym czasie rozpowszechniane przez redemptorystów prawie wyłącznie w tzw. wiernych kopiach, opatrzonych atestem z pieczęciami. Ikona z kościoła redemptorystów genezą sięga do typu ikonograficznego, określanego mianem Hodegetrii (grec. Przewodniczka, Wskazująca Drogę) ze względu na wyprostowaną dłoń Marii, skierowaną w stronę Jezusa. Wszystkie postacie na ikonie podpisane są inicjałami: Matka Boska – „MP-ΘΥ”, archanioł Michał – „ΟΡМ”, archanioł Gabriel – „OΡГ”, a Dzieciątko Jezus – „IC-XC”. Według przekazu Maurona bł. Pius IX na audiencji prywatnej 11 grudnia 1865, przekazując ikonę Matki Bożej Nieustającej Pomocy pod opiekę redemptorystów, wypowiedział słowa: „Uczyńcie Ją znaną całemu światu”. Od tamtej pory redemptoryści rozsyłali wierne kopie rzymskiej ikony w różne zakątki świata. Pierwsze powstawały w pracowni szwajcarskiego artysty Jakoba Wügera (1829–1892). W archiwum generalnym zachował się dokument, w którym odnotowano „pierwszych czterystu wiernych kopiach ikony w jej oryginalnych rozmiarach, przeznaczonych do kultu publicznego”, opatrzonych „certyfikatem” wiarygodności, z dokładną datacją, numerem seryjnym oraz podpisem i pieczęcią generała redemptorystów. Oprócz wiernych wizerunków sporządzanych na desce zadbano także o mniej kosztowne litografie, których liczba do 1876 roku osiągnęła 120 tysięcy. W Archiwum Generalnym Redemptorystów przechowywane są skrupulatne rejestry kopii cudownej ikony prowadzone przez brata zakonnego Carla Juana Baptistę Sinsa (1838–1884) i jego następców. Dzięki nim można zaobserwować ogromną dynamikę rozpowszechniania wizerunku Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Apogeum tego procesu przypada na pierwsze dwie dekady XX wieku, kiedy rozesłano z Rzymu, aż 3189 kopii, czyli w okresie powstania omawianego dzieła.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy znajduje się w ołtarzu bocznym północnym powstałym w pierwszej ćwierci XX wieku. Prawdopodobnie został przywieziony z Rzymu. Obraz jest kopią wizerunku, który według legendy namalował prawosławny malarz S. Lazzaro w XI lub XII wieku.

Bibliografia