Św. Szymon

Dzieje zabytku

Rzeźba umieszczona jest na ołtarzu głównym, który po raz pierwszy został odnotowany w księdze rachunkowej kościoła „Rationes Ecclesiae Felso Lapsensis” w latch 1771-1772. W kolejnym roku zapisano w niej, iż w zwieńczeniu nastawy znajduje się grupa przedstawiająca Trójcę Świętą. W 1776 roku umieszczono informację o Janie Joanellim z Tolvano – fundatorze, który sprawił zdobienie ołtarza oraz zatrudnił czterech malarzy pracujących w kościele przez pięć tygodni. W latach 1777-1778, odnotowano zakup obrazów przedstawiających Najświętszą Marię Pannę, św. Jana Chrzciciela, św. Walentego oraz św. Sebastiana: „Pro imaginibus B.M.V. et Joanni Baptista, S. Valenti Ep. Mart et S. Sebastiani Mart. 24 Rfl”. Obraz św. Walentego znajdował się pierwotnie w polu głównym ołtarza, obecnie wisi na jednej ze ścian kościoła. Pod kolejną datą wydatków zapisanych w księdze rachunków świątyni odnotowano nazwisko twórcy rzeźb umieszczonych na ołtarzu – Johanna Feega. Jednakże analiza stylistyczna dzieł pozwala wyodrębnić dwóch twórców: Johanna Feega oraz jego brata Franciszka, twórcę omawianej rzeźby św. Szymona.

Opis

Rzeźba św. Szymona ścięta z tyłu, drążona, ustawiona na kostce. Święty ukazany frontalnie w delikatnym kontrapoście z lewą nogą ugiętą w kolanie. Ręce ma rozłożone szeroko na boki, w lewej trzyma piłę. Twarz szeroka o wyraźnie zaznaczonych kościach policzkowych, dużych oczach i małych ustach, policzki silnie zarumienione, twarz okolona długą i siwą brodą. Włosy długie, siwe, spływające na plecy i małymi kosmykami na czoło. Święty ubrany jest w długą suknię z długimi i wąskimi rękawami, zawiniętymi na mankietach, drapowaną w grube i miękkie fałdy. Na prawe ramię narzucony ma długi płaszcz, przewiązany diagonalnie na torsie wstążką. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała; szaty i atrybuty złocone, piła srebrzona.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźbę św. Szymona wykonał Franciszek Feeg około 1776 roku. Fundatorem ołtarza głównego wraz z rzeźbami był Jan Joanelli z Tolvano. Należał on do kupieckiej rodziny z Lombardii, która w XIV wieku przeniosła się do Tyrolu, gdzie zajęła się górnictwem. Część tej rodziny osiedliła się w XVII wieku na Węgrzech dzierżawiąc przynoszące spore korzyści majątkowe kopalnie miedzi na Dolnym Śląsku. Jan – był ostatnim z rodu Joanellich. Do wykonania ołtarza wykonał spiskich artystów: malarza Imrich Jagušič, który wykonał obraz św. Piotra i św. Pawła oraz jak podają źródła rzeźbiarza Johanna Feega. Ponieważ figury w dolnej kondygnacji ołtarza wyrażają się spokojem, a szaty są udrapowane w pionowe i monotonne fałdy w przeciwieństwie do figur z drugiej kondygnacji o ekspresji wyrażonej w ruchu, Katerina Chmelinová – słowacka badaczka, wysunęła przypuszczenie iż nastawę ołtarza wykonał Franciszek Feeg we współpracy z młodszym bratem Johanem, który wyrzeźbił figury św. Joachima i św. Józefa w zwieńczeniu. Zatem autorem rzeźby św. Szymona jest właśnie Franciszek. Ołtarz i znajdujące się w nim rzeźby są przykładami tzw. spiskiego rokoka, stylu który stopniowo kształtował się od lat czterdziestych XVIII stulecia i cechował się wyjątkową dekoracyjnością środków wyrazu. Twórczość tych kieżmarskich artystów stanowiła kulminacyjne osiągnięcie tego stylu.

Święty Szymon został ustawiony po lewej stronie ołtarza głównego, po stronie prawej ustawiono figurę św. Judy Tadeusza. Święci według tradycji byli braćmi. Po rozesłaniu apostołów wspólnie głosili Ewangelię nad Morzem Czerwonym i w Egipcie lub w Babilonii i Palestynie. Mieli razem ponieść śmierć męczeńską, dlatego często przedstawiani są wspólnie. Szymon zginął przecięty piłą, która stanowi jego atrybut, zaś Juda poniósł śmierć od ciosów pałką lub włócznią.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, po konserwacji 2001-2006.

Streszczenie

Rzeźbę św. Szymona wykonał Franciszek Feeg około 1776 roku. Fundatorem ołtarza głównego, a zatem i jego dekoracji rzeźbiarskiej był Jan Joanelli z Tolvano. Ołtarz i znajdujące się w nim rzeźby są przykładami tzw. spiskiego rokoka, stylu który stopniowo kształtował się od lat czterdziestych XVIII stulecia i cechował się wyjątkową dekoracyjnością środków wyrazu. Twórczość tych kieżmarskich artystów stanowiła kulminacyjne osiągnięcie tego stylu.

Bibliografia