Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Kamienna chrzcielnica umieszczona na niewielkiej, kolistej stopie. Trzon gładki, w formie dwulalkowej tralki, przedzielonej pierścieniem z kolistymi guzami. Czara w kształcie półkuli, zdobiona motywem puklowania, powyżej inskrypcja: „NISI QUIS RENAT, FUERIT EX AQUA ET SPIRITUS SANCT”. Pokrywa drewniana na planie koła z grupą rzeźbiarską ukazującą scenę Chrztu Chrystusa; pokrywa na brzegu zdobiona pasem kimationu. Chrystus ukazany ze złożonymi rękami, stoi w wodzie, po jego lewej stronie stoi św. Jan Chrzciciel, który w lewej ręce trzyma wysoki krzyż, a prawą polewa wodą głowę Chrystusa. Zbawiciel ma spiczastą brodę i nos, duże oczy, włosy opadają na plecy, a nad czołem spływającą wodę. Sylwetki postaci szczupłe o sumarycznie oddanych detalach anatomicznych. Chrystus opasany w biodrach złotą tkaniną z zieloną podszewką, a św. Jan Chrzciciel w srebrzoną szatę przerzuconą przez prawe ramię i osłaniającą biodra. Za nimi ustawiona jest na długim promieniu gloria z gołębicą Ducha Świętego. Wewnątrz, na brzegu chrzcielnicy wyryta jest inskrypcja: „ANNO DNI 1746 DIEX DEC.”
Zdjęcie nr 2: Kamienna chrzcielnica umieszczona na niewielkiej, kolistej stopie. Trzon gładki, w formie dwulalkowej tralki, przedzielonej pierścieniem z kolistymi guzami. Czara w kształcie półkuli, zdobiona motywem puklowania, powyżej inskrypcja: „NISI QUIS RENAT, FUERIT EX AQUA ET SPIRITUS SANCT”. Pokrywa drewniana na planie koła z grupą rzeźbiarską ukazującą scenę Chrztu Chrystusa; pokrywa na brzegu zdobiona pasem kimationu. Chrystus ukazany ze złożonymi rękami, stoi w wodzie, po jego lewej stronie stoi św. Jan Chrzciciel, który w lewej ręce trzyma wysoki krzyż, a prawą polewa wodą głowę Chrystusa. Zbawiciel ma spiczastą brodę i nos, duże oczy, włosy opadają na plecy, a nad czołem spływającą wodę. Sylwetki postaci szczupłe o sumarycznie oddanych detalach anatomicznych. Chrystus opasany w biodrach złotą tkaniną z zieloną podszewką, a św. Jan Chrzciciel w srebrzoną szatę przerzuconą przez prawe ramię i osłaniającą biodra. Za nimi ustawiona jest na długim promieniu gloria z gołębicą Ducha Świętego. Wewnątrz, na brzegu chrzcielnicy wyryta jest inskrypcja: „ANNO DNI 1746 DIEX DEC.”

Chrzcielnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Łapsze Niżne
Miejscowość
Łapsze Wyżne
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niedzica
Parafia
Św. Piotra i św. Pawła
Tagi
Chrzest Chrystusa rzemiosło artystyczne rzeźba XIX wieku św. Jan Chrzciciel
Miejsce przechowywania
południowa ściana prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/03438
Kategoria
chrzcielnica
Ilość
1
Czas powstania
1746 rok
Technika i materiał
piaskowiec, techniki kamieniarskie; drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 183 cm
Inne wymiary – wysokość bez pokrywy: 110 cm
Wymiary szczegółowe
Wymiar podstawy – 46 cm
Średnica czary – 50 cm
Wymiary szczegółowe
Średnica czary – 50 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Chrzcielnica została wykonana w 1746 roku, a pokrywę ze sceną Chrztu Chrystusa wyrzeźbiono wtórnie w XIX wieku.

Opis

Kamienna chrzcielnica umieszczona na niewielkiej, kolistej stopie. Trzon gładki, w formie dwulalkowej tralki, przedzielonej pierścieniem z kolistymi guzami. Czara w kształcie półkuli, zdobiona motywem puklowania, powyżej inskrypcja: „NISI QUIS RENAT, FUERIT EX AQUA ET SPIRITUS SANCT”. Pokrywa drewniana na planie koła z grupą rzeźbiarską ukazującą scenę Chrztu Chrystusa; pokrywa na brzegu zdobiona pasem kimationu. Chrystus ukazany ze złożonymi rękami, stoi w wodzie, po jego lewej stronie stoi św. Jan Chrzciciel, który w lewej ręce trzyma wysoki krzyż, a prawą polewa wodą głowę Chrystusa. Zbawiciel ma spiczastą brodę i nos, duże oczy, włosy opadają na plecy, a nad czołem spływającą wodę. Sylwetki postaci szczupłe o sumarycznie oddanych detalach anatomicznych. Chrystus opasany w biodrach złotą tkaniną z zieloną podszewką, a św. Jan Chrzciciel w srebrzoną szatę przerzuconą przez prawe ramię i osłaniającą biodra. Za nimi ustawiona jest na długim promieniu gloria z gołębicą Ducha Świętego. Wewnątrz, na brzegu chrzcielnicy wyryta jest inskrypcja: „ANNO DNI 1746 DIEX DEC.”

Zarys problematyki artystycznej

Chrzcielnica wraz z rzeźbiarskim przedstawieniem Chrztu Chrystusa należy do typowych dzieł reprezentujących tę gałąź rzemiosła artystycznego. Dekoracja, zwana puklowaniem, która zdobi czarę była charakterystyczna zwłaszcza dla sztuki w XVI i XVII wieku. Występowała przede wszystkim w złotnictwie i na czaszach chrzcielnic oraz kropielnic. Łacińska inskrypcja umieszczona na chrzcielnicy nawiązuje do nauczania Chrystusa z Ewangelii św. Jana (3, 3-7), a data wskazuje na czas powstania dzieła: 1746 rok.

Streszczenie

Chrzcielnica została wykonana w 1746 roku, a pokrywę ze sceną Chrztu Chrystusa wyrzeźbiono wtórnie w XIX wieku.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Szydłowski Tadeusz, "Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, cz. III, t. I, z. 1, Powiat nowotarski", Warszawa 1938
Skorupa Andrzej, Monita Rafał, "Łapsze Wyżne. Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła", Kraków 2018
Szydłowski Tadeusz, "Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, cz. 3: Województwo krakowskie, t. 1, z. 1: Powiat nowotarski", Warszawa 1938
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie, Karta inwentaryzacyjna chrzcielnicy, oprac. Bożena Saładziak, 1973.

Osoby związane z dziełem

Zdjęcie nr 1 dla osoby: Jan Chrzciciel św.
Jan Chrzciciel św.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego pełnoplastyczna, wolnostojąca. Chrystus ukazany jest w całej postaci, ustawiony frontalnie, w delikatnym kontrapoście; prawą, wysoko uniesioną ręką czyni gest błogosławieństwa, a w lewej trzyma chorągiew o długim drzewcu zakończonym krzyżem, na czerwonej tkaninie chorągwi widnieje złoty krzyż. Chrystus ma podłużną twarz z długim i wąskim nosem, wzrokiem skierowanym w dal oraz krótką i ciemną brodę, rozdzieloną na końcu w dwa pukle. Włosy długie i ciemnobrązowe, opadają na plecy i ramiona. Chrystus jest ubrany w złocony płaszcz spięty na piersi, z lewą połą przerzuconą przez prawą rękę. Na biodrach ma założone srebrzone perizonium. Na dłoniach, stopach i boku zaznaczone są ślady męki. Polichromia ciała jest naturalistyczna. Rzeźba ustawiona jest na niskiej podstawie w kształcie prostokąta o ściętych narożach, na którym osadzona jest zielona skała.
rzeźba
Chrystus Zmartwychwstały
Zdjęcie nr 1: Na wolutowo-wywiniętych przyczółkach zwieńczenia usadzona jest para aniołów. Anioł po lewej stronie ukazany jest w pozycji siedzącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z lewą nogą podwiniętą, a prawą opuszczoną w dół; lewą rękę składa na piersi, a prawą wyciąga do przodu; głowę ma uniesioną do góry. Twarz szeroka z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, szerokim na końcu nosem i dużym oczami. Włosy krótkie i kędzierzawe, ciemnobrązowe z loczkiem zawiniętym nad czołem. Anioł ubrany jest z złoconą tunikę ze srebrzoną podszewką, odsłaniającą nagi tors i prawą nogę powyżej uda. U ramion ma duże, złocone i rozpięte na boki skrzydła. Po prawej stronie ołtarza znajduje się drugi anioł o antytetycznym układzie sylwetki z rękami ugiętymi w łokciach i rozłożonymi na boki oraz głową skierowaną delikatnie w lewo. Szaty, skrzydła i twarz analogiczne, jak u pierwszego anioła. Wyżej, na wolutowym zakończeniu boków zwieńczenia usadzona jest para małych aniołków z niewielkimi skrzydłami, opasanymi w biodrach złotą przepaską. Aniołki ukazane są w ruchu o esowato wygiętej sylwetce, z jedną nogą uniesioną do góry i rękami odwiedzionymi na jeden bok. Twarze szerokie z pulchnymi policzkami, nosami o szerokich końcach i dużymi oczami, włosy krótkie i kędzierzawe. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i skrzydła złocone.
rzeźba
Cztery anioły w zwieńczeniu ołtarza bocznego
Zdjęcie nr 1: Na wolutowo-wywiniętych przyczółkach zwieńczenia usadzona jest para aniołów. Anioł po lewej stronie ukazany jest w pozycji siedzącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z lewą nogą podwiniętą, a prawą opuszczoną w dół; na piersi składa skrzyżowane ręce, głowę ma skierowaną w lewo. Twarz szeroka z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, szerokim na końcu nosem i dużym oczami. Włosy długie i kręcone, ciemnobrązowe. Anioł ubrany jest z złoconą tunikę ze srebrzoną podszewką odsłaniającą nagi tors i prawą nogę poniżej uda. U ramion ma duże, złocone i rozpięte na boki skrzydła. Po prawej stronie ołtarza znajduje się drugi anioł o antytetycznym układzie sylwetki z rękami ugiętymi w łokciach i skierowanymi w prawo. Szaty, skrzydła i twarz są analogiczne, jak u opisanego poprzednio anioła. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i skrzydła złocone oraz srebrzone.
rzeźba
Dwa anioły w zwieńczeniu ołtarza
Zdjęcie nr 1: W polu zwieńczenia znajduje się rzeźbiarska grupa przedstawiająca Koronację Matki Boskiej na tle promienistej glorii, pośród obłoków i aniołków. W centrum kompozycji ukazana jest Matka Boska w pozycji klęczącej ze skrzyżowanymi na piersi rękami. Ma szeroką twarz z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, delikatnie rozchylonymi ustami, szerokim na końcu nosem i migdałowymi oczami. Jej głowę okala srebrno-złoty, okrągły nimb, od którego odchodzą wiązki promieni o nierównej długości. Ubrana jest w złocone szaty: długą suknię, płaszcz i welon na głowie. Ma ciemnobrązowe włosy, schowane pod welonem. Po jej bokach na srebrnych obłokach zasiadają: po prawej Bóg Ojciec, a po lewej Jezus. Obaj zwróceni są trzy czwarte ku środkowi, w jednej ręce trzymają swoje atrybuty: Bóg Ojciec berło, a Chrystus wysoki krzyż; a drugą wyciągniętą w bok podtrzymują nad głową Marii pełną koronę. Bóg Ojciec ubrany jest w złoconą suknię oraz złocony płaszcz. Ma podłużną twarz z lekko rozchylonymi ustami, siwe włosy oraz długą i siwą brodę, skręconą w dwa długie pukle. Jezus ma lewą nogę ugiętą w kolanie i uniesioną wyżej. Twarz pociągła, okolona krótkim zarostem; włosy długie, kręcone i przylegające do głowy. Przez biodra ma przepasane krótkie i złocone perizonium. Ciało szczupłe, o wyraźnej linii mostka i żeber, z zaznaczonymi śladami męki. W dolnej części przedstawienia grupę flankują dwa putta na obłokach, które trzymają banderole z napisami: „FILIA DEI PATRIS” i „MATER DEI FILII”, a kolejne dwa putta usadzone na szczycie: „VENI CORONABERIS” oraz „VENI SPONSA MEA”. Poniżej zwieńczenia w ażurowym kartuszu znajduje się napis: „QVA E/ST ISTA / QVAE PROGREDI/TUR QVASI AURORA / CONSURGENS / Cant 6.”. Na gzymsie flankującym pole środkowe dwa putta trzymają słońce i księżyc. Całość zdobiona jest ponadto sześcioma główkami anielskimi. Na szczycie zwieńczenia znajduje się gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii. Draperia szat traktowana jest miękko. Spływy zwieńczenia dekorowane są strzępiastymi liśćmi palmowymi, muszlą i rocaille’m.Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała; szaty i atrybuty złocone, obłoki srebrzone.
rzeźba
Koronacja Matki Boskiej
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, ustawiona przy północnym filarze łuku tęczowego; dostępna jednobiegowymi schodami z balustradą od strony prezbiterium. Kosz na planie czworoboku, u dołu wydzielony silnie występującym ćwierćwałkiem z nałożoną złoconą dekoracją rocaille'ową; u góry zamknięty profilowanym gzymsem. Podwieszenie w formie odwróconego stożka. Ścianki kosza artykułowane pilastrami w kształcie spływów wolutowych. W polach prostokątne płyciny o wklęsłych narożach ozdobione bogato ażurowym ornamentem rokokowym. Zaplecek flankowany pilastrami podtrzymującymi przerwane belkowanie, które nad polem środkowym przechodzi w baldachim. W polu zaplecka prostokątna płycina zamknięta łukiem nadwieszonym z płaskorzeźbą św. Jana Nepomucena. Baldachim krótki, na rzucie półkolistym bez podniebienia, od dołu zdobiony lambrekinem. Na impostach cokoły utworzone z wolut, a na nich ustawione płomieniste wazony. Zwieńczenie w kształcie zbliżonym do kwadratu, ujętym z każdej strony spływami wolutowymi. W polu głównym owalna płycina, na której tle jest promienista gloria z gołębicą Ducha Świętego. Balustrada schodów pełna; na końcu zakończona filarkiem z rokokowym wazonem płomienistym. Całość silnie dekorowana ornamentem rocaille’owym. Struktura marmoryzowana w kolorze ciemnozielonym, ornamentyka i detale złocone oraz srebrzone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Kościół św. Piotra i św. Pawła jest usytuowany w centrum Łapsz Wyżnych, na południe od głównej drogi z Trybsza do Łapsz Niżnych. Teren przykościelny jest otoczony wysokim kamiennym i częściowo otynkowanym murem, nakrytym gontem od strony wschodniej, zachodniej i północnej oraz nakrytym blachą od strony południowej; daszki jednospadowe, nachylone na zewnątrz. W części zachodniej muru zlokalizowana jest szeroka brama, flankowana dwoma masywnymi filarami, na których ustawione są okrągłe słupy, przykryte stożkowym daszkiem gontowym i zwieńczone krzyżykami. Od wschodu analogiczne wejście z szerszym przejściem, dostępnym schodkami. Trzecie wejście na teren przykościelny prowadzi od północy przez bramę w kształcie arkady zamkniętej łukiem odcinkowym, zwieńczonej trójkątnym nadprożem, na którego szczycie ustawiony jest krzyż i wazony po bokach. Czwarte wejście zlokalizowane w zachodnio-południowym narożniku muru prowadzi przez wysokie schody z balustradą. Od zachodu w ogrodzeniu ulokowany jest budynek salki katechetycznej (dawna kostnica) wchodzącej w mur ścianą frontową. W obrębie placu przykościelnego znajdują się resztki cmentarza w postaci kamiennych i granitowych nagrobków oraz żeliwnych krzyży. Kościół jest orientowany, murowany, otynkowany, jednonawowy z czworoboczną wieżą w fasadzie z prezbiterium zamkniętym półkoliście. Dwuprzęsłowe prezbiterium oddziela od nawy ściana arkady tęczowej. Nawa jest szersza, trójprzęsłowa. Wnętrze artykułowane pilastrami wspierającymi sklepienie kolebkowe z lunetami na gurtach, ozdobione stiukowymi, późnobarokowymi ramami. Od południa do prezbiterium przylega zakrystia na planie prostokąta, a do nawy od północny kruchta z portalem z zaakcentowaną datą: „1760”. Na zachodniej ścianie nawy chór muzyczny wsparty jest na trzech półkolistych arkadach. Wnętrze oświetlają umieszczone w południowych i północnych ścianach nawy prostokątne, zamknięte półkoliście cztery okna, takie same dwa znajdują się w prezbiterium; w wieży trzy podobne okna umieszczone po jednym z każdej strony, oprócz ściany zachodniej; w apsydzie jedno małe, okrągłe okno. Do kościoła prowadzi główne wejście od strony zachodniej oraz dwa mniejsze od strony północnej przez kruchtę i od strony południowej przez zakrystię. W zewnętrznej elewacji kościoła widoczny jest niewysoki, kamienny cokół, powyżej kościół jest otynkowany. Prezbiterium, niższe od nawy. Nawa oszkarpowana, nakryta dachem dwuspadowym z wieżą na sygnaturkę na skrzyżowaniu na wschodnim zakończeniu nawy. Do zachodniej fasady kościoła dostawiona jest wysoka założona na planie kwadratu wieża-dzwonnica. W dolnej kondygnacji na osi kościoła znajduje się prostokątne wejście do kruchty, zamknięte półkoliście. Fasada wieży w całości pokryta jest blachą, przechodzącą nad głównym wejściem do kościoła w daszek. Hełm wieży baniasty z latarnią.
kościół
Kościół św. Piotra i św. Pawła w Łapszach Wyżnych

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Na okrągłej podstawie, częściowo wmurowanej w ścianę oraz prostopadłościennym cokole niewielka stopa z trzonem w typie balustradowej lalki podtrzymującej półkulistą czarę o powierzchni imitującej puklowanie z wklęską i zaoblonym brzegiem. Na kwadratowej podstawie data: „A(NNO) D(OMINI) 1707”. Pokrywa w kształcie smukłej półkopuły, ośmiopolowa, z żebrami. W polach między żebrami dekoracja z ornamentu małżowinowego. Latarnia ośmioboczna z profilowanym cokołem i gzymsem. Na latarni jajowata kula z toczonym daszkiem zwieńczonym guzem w kształcie zbliżonym do szyszki. Żebra kopuły, elementy dekoracyjne i ornamenty złocone. Tła i ściany latarni polichromowane, ciemnozielone.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Na niskiej prostopadłościennej podstawie, niewielka stopa z trzonem w typie balustradowej lalki podtrzymującej półkulistą czarę o powierzchni imitującej puklowanie z wklęską i zaoblonym brzegiem. Na trzonie ryty kartusz z godłem herbu Zadora pod kapeluszem z sześcioma chwostami po każdej ze stron, w trzech rzędach. Pokrywa w formie korony zamkniętej, z sześcioma kabłąkami złączonymi kulą i krzyżem; obręcz i kabłąki z malowanymi rautami i kaboszonami imitującymi kamienie jubilerskie. Wewnątrz korony grupa rzeźbiarska: Chrystus w Jordanie, z rękoma w geście modlitwy i św. Jan Chrzciciel polewający wodą głowę Jezusa.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Stopa na rzucie koła, na cokole; trzon profilowany, nodus tralkowy, ujęty pierścieniami. Czara półkulista z wywiniętą krawędzią. Pokrywa w formie korony zamkniętej, z czterema kabłąkami połączonymi kulą z krzyżem. Dno korony z uchwytem i datą: 1786 R.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica gotycka w kształcie kielicha. Posiada kolistą stopę, która przechodzi w stożkowato zwężającą się tuleję z wydatnym wałkiem w połowie wysokości. Czara dołem lekko zaokrąglona, rozchylająca się ku górze. Płaszcz dekorowany u dołu i poniżej górnej krawędzi wąskimi pasami z minuskułowymi napisami, przedzielone motywem lilii: MARIA ROSA ROT HIS UNS, ANNO DOMINI 1462. Pomiędzy nimi rozmieszczone są na obwodzie cztery plakietki przedstawiające trójpostaciową Grupę Ukrzyżowania oraz frontalny wizerunek księcia zatorskiego Wacława w całej postaci. W prawej ręce trzyma włócznię, lewą dłoń opiera na tarczy z orłem. Twarz okala broda zakończona w szpic oraz długie i sfalowane włosy. Głowę wieńczy niewysoka książęca mitra. Ubrany jest w długi płaszcz narzucony na późnogotycka zbroję. Drewniana pokrywa chrzcielnicy została dodana wtórnie.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnicą ustawiona na niskiej podstawie na planie kwadratu. Płaszcz stopy na planie ośmioboku, zwężający się ku górze, zamknięty profilowanym, ośmiobocznym pierścieniem. Trzon o przekroju ośmiobocznym. Czara o przekroju ośmiobocznym, wypukła, z wywiniętym brzegiem, w dolnej części dekorowana imitacją puklowania.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica usytuowana na postumencie na rzucie półkolistym i schodkowej, kwadratowej płycie. Jej trzon w typie gruszkowym dźwiga puklowaną, półkulistą czarę z profilowanym, ćwierćkolistym w przekroju wylewem. Pokrywa drewniana, bogato profilowana, malowana na czarno, zwieńczona złoconą kulą z krzyżem.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Jak cytować?

Maria Działo, "Chrzcielnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrzcielnica-74

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności