Św. Paweł

Dzieje zabytku

Ołtarz główny wraz z dekoracją rzeźbiarską powstał w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze wiadomo, że ołtarz główny wraz z figurami pozłocił malarz krakowski Jan Niegowiecki, a wykonawcami części dekoracji rzeźbiarskiej retabulum byli zapewne rzeźbiarze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu, którzy wzmiankowani są jako twórcy części wyposażenia (ławki, konfesjonał) oraz bliżej nieokreślonych rzeźb w ołtarzach.

Opis

Rzeźba jest ścięta z tyłu, zwrócona frontalnie, z głową skierowaną w prawo, stojąca w kontrapoście, jej tułów odchylony jest lekko w tył, ręce ma rozłożone na boki. Święty w prawej wysuniętej w przód ręce trzyma miecz zwrócony ostrzem w dół, lewą podtrzymuje księgę. Twarz ma pociągłą, z wysokim czołem, dużymi oczami, prostym, dużym nosem i pełnymi ustami, okoloną długą brodą opadającą na pierś oraz krótkimi włosami. Postać ubrana jest w ściśle przylegającą do ciała suknię, przepasaną w talii oraz silnie drapowany płaszcz przewiązany w partii bioder. Partie anatomiczne polichromowane naturalistycznie, szaty złocone, miecz srebrzony.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarza głównego jest niejednorodna, wykonana niewątpliwie przez zespół różnych artystów. Rzeźba św. Pawła jest spójna stylistycznie z figurą stanowiącą dla niej parę – św. Piotrem, jak również ze św. Stefanem i św. Władysławem stojącymi na przerwanym przyczółku, a także św. Andrzejem i flankującymi go dwoma aniołami-kariatydami ze zwieńczenia oraz z figurami z głównej sceny ołtarza – „Zabójstwa św. Stanisława”. Wszystkie te figury charakteryzuje bardzo zbliżony sposób rzeźbienia rysów twarzy z niskim czołem i włosów układających się w regularne, płytko rzeźbione pukle, przysadzista kubatura ciała o barczystych ramionach oraz sposób traktowania tkaniny z charakterystycznym zwiniętym brzegiem płaszcza. Pozwala to domniemywać, że zostały wykonane przez tego samego rzeźbiarza, być może jednego z rodziny Wierzbickich.
Figura św. Pawła posiada krępą sylwetkę o zaburzonych proporcjach, nienaturalnie wygięte ciało, zwłaszcza w partii ramion oraz jest niemal pozbawiona szyi. Wszystkie te niedoskonałości były jednak prawie niedostrzegalne w miejscu jej usytuowania, co mogło wpłynąć na niższy poziomu jej wykonania.
Święty Paweł pierwotnie nazywał się Szaweł i do czasu nawrócenia był gorliwym prześladowcą chrześcijan. Przyjął imię Paweł i rozpoczął działalność apostolską. Poniósł śmierć męczeńską przez ścięcie mieczem, dlatego jest on jego atrybutem.
Święci Piotr i Paweł często przedstawiani są razem. W Kościele uroczystość obu apostołów obchodzona jest wspólnie, gdyż w tradycji uznaje się, że zginęli oni w tym samym dniu. Jednocześnie przez swoje zasługi dla Kościoła obaj nazywani są „książętami apostołów”.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia figury. Przetarcia warstwy srebrzeń miecza oraz złoceń szaty.

Streszczenie

Figura św. Pawła znajdująca się na jednej z dodatkowych par kolumn flankujących ołtarz główny została wykonana w latach 1751-1757 razem z całym wyposażeniem i jego dekoracją rzeźbiarską. Święty Paweł pierwotnie nazywał się Szaweł i do czasu nawrócenia był gorliwym prześladowcą chrześcijan. Przyjął imię Paweł i rozpoczął działalność apostolską. Poniósł śmierć męczeńską przez ścięcie mieczem, dlatego jest on jego atrybutem. Święci Piotr i Paweł często przedstawiani byli razem, ponieważ w tradycji zginęli tego samego dnia, w Kościele zaś uroczystość obu apostołów obchodzona jest wspólnie.

Bibliografia