Św. Mikołaj

Dzieje zabytku

Rzeźbę wykonał po 1770 roku pochodzący ze Spiskiej Soboty Imrich Jagušič. Z kroniki parafialnej wynika, że w 1772 roku ołtarz, w którym znajduje się figura św. Mikołaja, był już ukończony. W 1869 i 1938 roku ołtarz odzłocono, a w latach 2004-2005 został odnowiony w pracowni konserwatorskiej Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie pod nadzorem Danuty Prządy.

Opis

Rzeźba pełna, na cokole, ukazująca św. Mikołaja w całej postaci, w kontrapoście z ciałem skręconym lekko w prawą stronę. Święty wznosi wzrok nieznacznie do góry, w prawej ręce trzyma pastorał, lewą przytrzymuje opartą na biodrze, zamkniętą księgę, na której leżą trzy złote kule (jabłka). Ma podłużną twarz o wąskich brwiach, dużych, migdałowatych oczach, dużym nosie i otwartych ustach, okoloną długą, siwiejącą brodą i układającymi się w pukle włosami. Jest ubrany w strój biskupi: albę, dekorowaną szerokim pasem koronki rokietę oraz spiętą pod szyją kapę. Obszerne szaty opadają ku ziemi, gnąc się grubymi fałdami, część wywija się ponad prawym kolanem. Na głowie ma infułę, na nogach buty o ściętych czubkach. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna, szaty złocone, atrybuty złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Mikołaj był biskupem Miry w Azji Mniejszej. Wrażliwy na ludzkie cierpienia i biedę prowadził szeroką działalność charytatywną. Obraz nawiązuje do legendy, według której święty pomógł ubogiej rodzinie, w której trzy córki miały zarobić na swój posag, pracując jako nierządnice. Przekazał tej rodzinie trzy sakiewki ze złotem – przyszły posag dla każdej z nich. Z czasem sakiewki zaczęto przedstawiać jako złote jabłka lub złote kule. Księga, na której leżą, jest symbolem prawd wiary.
Znany z nazwiska autor dzieła Johann Feeg był późnobarokowym kieżmarskim rzeźbiarzem. Tworzone przez niego postacie charakteryzują eleganckie pozy i gesty, ostro załamujące się fałdy szat, ostre rysy twarzy o zapadniętych policzkach, dużych nosach i głęboko osadzonych oczach o migdałowym wykroju. Ołtarze z rzeźbami jego autorstwa znajdują się również w kieżmarskim kościele Paulinów, w kościołach w Wierzbowie, Lewoczy i w Popradzie Wielkiej.
Rzeźba jest przykładem tzw. spiskiego lub wschodniosłowackiego rokoka, stylu, który stopniowo kształtował się od lat czterdziestych XVIII stulecia i cechował się wyjątkową dekoracyjnością środków wyrazu. Twórczość wspomnianego Johanna Feega oraz współpracującego z nim malarza Imricha Jagušiča stanowi kulminacyjne osiągnięcie tego stylu. Od lat osiemdziesiątych XVIII wieku do głosu zaczęły dochodzić tendencje klasycyzujące.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

W latach 2004-2005 ołtarz został odnowiony w pracowni konserwatorskiej Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie pod nadzorem Danuty Prządy.

Streszczenie

Rzeźba przedstawiająca św. Mikołaja została wykonana między 1770 a 1772 rokiem przez kieżmarskiego rzeźbiarza Johanna Feega. Jest przykładem tzw. spiskiego lub wschodniosłowackiego rokoka, stylu, który stopniowo kształtował się od lat czterdziestych XVIII stulecia.

Bibliografia