Św. Marek Ewangelista

Dzieje zabytku

Figury czterech ewangelistów powstały razem z ołtarzem głównym przed 1748 rokiem. Ich wykonanie przypisywane jest warsztatowi Korneckich, prawdopodobnemu twórcy całości wyposażenia kościoła w Gdowie. Rzeźby były odnawiane i konserwowane razem z całym retabulum w 1905 roku, w latach 1976-1979 oraz w 1998 roku. Prawdopodobnie podczas konserwacji w latach siedemdziesiątych XX wieku figury zostały przestawione. Rzeźba św. Marka znajdowała się pierwotnie po prawej zewnętrznej stronie ołtarza.

Opis

Rzeźba drążona z tyłu, zwrócona w trzech czwartych w lewo, z głową skierowaną w prawo, lewa noga silnie ugięta, oparta na skale. Prawa ręka jest uniesiona na wysokości piersi, lewa podtrzymuje księgę opartą na udzie. Twarz podłużna, o niewielkich oczach, dużym nosie i delikatnie rozchylonych ustach okolona długą brodą skręconą w dwa pukle opadające na pierś oraz krótkimi włosami. Postać jest ubrana w tunikę silnie przylegającą w partii torsu, przepasaną w talii sznurem, spływającą w postaci głęboko rzeźbionych, sztywnych fałd. Płaszcz przewiązany diagonalnie, zawinięty na prawym biodrze w formie ekspresyjnie fałdowanej, grubej tkaniny. Przy lewej nodze głowa lwa. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna, szaty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarza głównego w Gdowie, w tym omawiana figura św. Marka Ewangelisty, odpowiada repertuarowi formalnemu stosowanemu przez Piotra Korneckiego, dlatego można mu przypisać jej wykonanie. Świadczą o tym rysy twarzy charakterystyczne dla figur dojrzałych mężczyzn wykonywanych przez warsztat rzeźbiarza oraz sposób pozowania postaci i kształtowanie szat znamienne dla niego. Analogiczna pod względem układu sylwetki jest rzeźba tego samego świętego w ołtarzu głównym bazyliki św. Mikołaja w Bochni, potwierdzonym archiwalnie dziele Piotra Korneckiego. Postacie czterech ewangelistów pojawiały się kilkakrotnie jako dekoracja rzeźbiarska ołtarzy głównych tworzonych w warsztacie Piotra Korneckiego, prócz Gdowa również w bazylice św. Mikołaja w Bochni oraz w kościele św. Idziego w Zakliczynie.
Święty Marek był uczniem św. Piotra i św. Pawła, towarzyszył im w podróżach misyjnych. Był autorem Ewangelii, którą napisał według nauk św. Piotra. W ikonografii ukazywany jest najczęściej w towarzystwie czterech innych ewangelistów z wizerunkiem lwa. Ten sposób przedstawiania świętego przyjął się dzięki nawiązaniu do wizji istot apokaliptycznych proroka Ezechiela (Ez 1, 10), których postacie utożsamiane były z ewangelistami. Jednocześnie św. Hieronim przypisał tym czterem świętym atrybuty w oparciu o pierwsze rozdziały ich Ewangelii, w tym św. Markowi lwa, gdyż rozpoczął swoje dzieło od pobytu św. Jana Chrzciciela na pustkowiu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Lekkie zabrudzenia. Figura była odnawiana w latach 1905, 1976-1979, 1998.

Streszczenie

Figury czterech ewangelistów powstały razem z ołtarzem głównym przed 1748 rokiem. Ich wykonanie przypisywane jest warsztatowi Korneckich, prawdopodobnemu twórcy całości wyposażenia kościoła w Gdowie. Święty Marek był uczniem św. Piotra i św. Pawła, towarzyszył im w podróżach misyjnych. Był autorem Ewangelii, którą napisał według nauk św. Piotra. W ikonografii przedstawiany jest najczęściej w towarzystwie czterech innych ewangelistów z księgą i lwem.

Bibliografia