Św. Longin

Dzieje zabytku

Ołtarze boczne wraz z dekoracją rzeźbiarską powstały w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze wiadomo, że ołtarze boczne zostały wykonane przez niewymienionego z nazwiska rzeźbiarza z Preszowa, natomiast pozłocone przez Dawida Kramera, malarza z Preszowa, jednocześnie trzej rzeźbiarze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu wykonali nieokreślone figury do wszystkich ołtarzy.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu, drążona, zwrócona frontalnie, z głową skierowaną w prawo, w kontrapoście. Święty w lewej ręce trzyma włócznię, prawa spoczywa na piersi. Twarz ma okrągłą o migdałowatych oczach, lekko garbatym nosie i pełnych ustach, okoloną krótką brodą i wąsami oraz długimi silnie skręconymi włosami opadającymi na plecy. Postać ubrana jest w tunikę sięgającą kolan, rzymską zbroję z piórami oraz płaszcz zawieszony na taśmie, opadający na lewy bok. Na głowie ma wieniec laurowy, na nogach wysokie sandały. Ciało polichromowane naturalistycznie, szaty i atrybuty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarza jest niejednorodna, wykonana niewątpliwie przez kilku artystów. Osiem głównych figur w obu ołtarzach bocznych można potraktować jako spójny formalnie zespół. Wyróżniają się one pod względem poziomu wykonania spośród pozostałej dekoracji rzeźbiarskiej kościoła. Wszystkie figury charakteryzuje ten sam typ twarzy o głęboko osadzonych, migdałowatych oczach, lekko garbatych nosach, pełnych ustach ze znamiennie rzeźbionymi wąskimi wąsami oraz silnie skręconymi puklami brody i włosów. Sylwetki pozowane są dosyć zachowawczo, zaś we wszystkich przypadkach tkanina ściśle przylega do ciała i jest obficie drapowana. Figury zostały wykonane niewątpliwie przez tego samego artystę, którym z dużym prawdopodobieństwem był nieznany z nazwiska rzeźbiarz z Preszowa.
Mimo, że w wizytacji z 1832 roku figura została określona jako św. Tomasz z Akwinu, to nie odpowiada temu jej ikonografia. Strój rzymskiego żołnierza oraz włócznia jako atrybut pozwala zidentyfikować rzeźbę jako św. Longina.
Imię tego świętego znamy z apokryfów, gdyż Ewangelia wymienia go bezimiennie jako setnika. On też przebił bok ukrzyżowanego Chrystusa i wówczas doznał nawrócenia, dlatego jego atrybutem jest włócznia. Figura św. Longina w tym miejscu ma również uzasadnienie ikonograficzne, gdyż znajduje się w ołtarzu Krzyża Świętego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia; spękania warstwy złoceń.

Streszczenie

Figura św. Longina znajdująca się w prawym ołtarzu bocznym została wykonana w latach 1751-1757 razem z całym wyposażeniem i jego dekoracją rzeźbiarską, prawdopodobnie przez nieznanego z nazwiska rzeźbiarza z Preszowa. Strój rzymskiego żołnierza oraz włócznia jako atrybut pozwala zidentyfikować rzeźbę jako św. Longina. On też przebił bok ukrzyżowanego Chrystusa i wówczas doznał nawrócenia, dlatego jego atrybutem jest włócznia.

Bibliografia