Św. Jan Ewangelista

Dzieje zabytku

Ołtarz główny wraz z dekoracją rzeźbiarską powstał w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze wiadomo, że ołtarz główny wraz z figurami pozłocił malarz krakowski Jan Niegowiecki, a wykonawcami części dekoracji rzeźbiarskiej retabulum byli zapewne rzeźbiarze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu, którzy wzmiankowani są jako twórcy części wyposażenia (ławki, konfesjonał) oraz bliżej nieokreślonych rzeźb w ołtarzach.

Opis

Rzeźba drążona, ustawiona jest frontalnie, w kontrapoście, z lewą ręką wyciągniętą do przodu, prawą w bok. Święty ma pełną twarz, o młodzieńczych rysach, dużych oczach, zadartym nosie, pełnych, rozchylonych ustach, okoloną krótkimi, kręconymi włosami, opadającymi na tył głowy i kark. Ubrany jest w przylegającą do ciała tunikę z kołnierzykiem oraz płaszcz przerzucony przez lewe ramię i opasujący korpus. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, szaty pozłocone.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarza głównego jest niejednorodna, wykonana niewątpliwie przez zespół różnych artystów. Para figur św. Jana Ewangelisty i św. Jana Chrzciciela została niewątpliwie wykonana przez tego samego twórcę, jakkolwiek różni się od pozostałych rzeźb z ołtarza, dlatego można je wyodrębnić spośród nich. Para świętych Janów posiada szczupłe ciała, które znajdują się w ekspresyjnym ruchu, silnym kontrapoście i wygięciu, z oderwanymi od tułowia rękami zastygłymi w ruchu w przeciwieństwie do figur z grupy zwieńczenia ołtarza, które rzeźbione były w sposób blokowy z przedramionami przytwierdzonymi do korpusu. Rzeźby wyróżniają się również swoimi wymiarami, gdyż są znacznie mniejsze i drobniejsze od pozostałych w ołtarzu.
Święty Jan był bratem św. Jakuba Starszego, rybakiem z Galilei, najpierw został uczniem św. Jana Chrzciciela, a następnie stał się uczniem Chrystusa i jego apostołem. Był autorem Ewangelii, trzech Listów i Apokalipsy.
W ikonografii św. Jana przedstawiano jako młodzieńca, pozbawionego brody, gdyż przypuszcza się, że był najmłodszy spośród apostołów. Zazwyczaj towarzyszą mu również atrybuty, takie jak orzeł albo kielich z wężem, jakkolwiek omawiana figura jest ich pozbawiona.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Figura zabrudzona. Spękania i odpryski warstwy złoceń.

Streszczenie

Figura św. Jana Ewangelisty znajdująca się na jednej z dodatkowych par kolumn flankujących ołtarz główny została wykonana w latach 1751-1757 razem z całym wyposażeniem i jego dekoracją rzeźbiarską. Święty Jan był bratem św. Jakuba Starszego, rybakiem z Galilei, najpierw został uczniem św. Jana Chrzciciela, a następnie stał się uczniem Chrystusa i jego apostołem. Był autorem Ewangelii, trzech Listów i Apokalipsy.
W ikonografii św. Jana przedstawiano jako młodzieńca, pozbawionego brody, gdyż przypuszcza się, że był najmłodszy spośród apostołów. Zazwyczaj towarzyszą mu również atrybuty, takie jak orzeł albo kielich z wężem, jakkolwiek omawiana figura jest ich pozbawiona.

Bibliografia