Ołtarz główny świętych apostołów Szymona i Judy Tadeusza

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Skawina
Miejscowość
Skawina
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
Tagi
ołtarz główny styl neobarokowy
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/06663
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
1826 rok
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromia, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
szerokość – około 5,6 m
wysokość – około 7 m
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarz wybudowano w 1826 roku i odnowiono w 1923, 1970, między 1987 i 1991 rokiem oraz ostatni raz w 2012 roku.
Tabernakulum zostało ufundowane przez księdza Stanisława Czekaja w 1959 roku. W niszy umieszczono krzyż z drzewa oliwkowego inkrustowany kością słoniową, przywieziony w 1927 roku z Rzymu przez księdza Romana Stojanowskiego.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem, na podwójnym cokole. Mensa prostopadłościenna z antepedium dekorowanym płaskorzeźbionym przedstawieniem Jezusa rozdającego Komunię Świętą. Tabernakulum złożone z prostopadłościennej, obitej blachą skrzynki z drzwiczkami dekorowanymi literami „A” i „Ω” w górnej części i tablicami Dekalogu i otwartą księgą w dolnej, ujętymi winną latoroślą. Skrzynkę flankują prostopadłościany dekorowane na frontowych ściankach symbolami wiary i narzędziami męki, na których umieszczono klęczące, modlące się anioły. Między nimi ustawiono tron wystawienia w formie kolejnego prostopadłościanu, w którego frontowej ścianie znajduje się nisza wyłożona kratką z rozetami i ujęta dekoracją złożoną z księgi, tablic 10 przykazań i winnej latorośli. Tron wystawienia zwieńczony gzymsem i postaciami dwóch aniołów, które klęczą i pochylają się w modlitewnych gestach. Oś nastawy flankują na przemian dwie pary pilastrów i dwie pary kolumn o kapitelach kompozytowych, ustawionych ukośnie względem lica ołtarza. Pomiędzy nimi znajdują się cztery figury (od lewej): św. Wojciecha, św. Jana Kantego, św. Kazimierza Jagiellończyka i św. Stanisława. W polu środkowym obraz z przedstawieniem świętych patronów Szymona i Judy Tadeusza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym w profilowanej, złoconej ramie ozdobionej rocaille’em. U spodu dwie ornamentalne ramki z motywem winnego grona z kluczami Piotrowymi po prawej i krzyżem ze stułą i lilią, po lewej. Kolumny dźwigają wyłamane belkowanie, przerwane w partii środkowej. Górną partię belkowania na osiach kolumn wieńczą putta posadowione na wolutach. Cokół dekorowany płycinami z rocaille’em, trzony pilastrów festonami utworzonymi z wstęgi i kiści winnego grona. W partii fryzu płyciny z rozetami. Fantazyjne zwieńczenie w formie zbliżonej do stojącego prostokąta. W nim, na obłoku półpostać błogosławiącego Boga Ojca w trójkątnym nimbie, z jabłkiem królewskim w formie globu zwieńczonego krzyżem w lewej dłoni. Poniżej gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej. Kondygnacje od zwieńczenia oddziela kartusz utworzony z ornamentu rocaille’owego i wstęgi. Struktura polichromowana na kolor ciemnoniebieski, ze złoconą ornamentyką i złoconymi i srebrzonymi detalami.

Zarys problematyki artystycznej

W liturgii chrześcijańskiej ołtarz jest miejscem modlitwy i ofiary mszy. Patrząc z punktu widzenia historii sztuki, ołtarze przybierały z biegiem czasu różne formy – od prostego stołu, po rozbudowane, ozdobne konstrukcje architektoniczne wypełnione treścią i symboliką, z przedstawieniami osób i wydarzeń ważnych dla rozwoju i utrzymania wiary.
Ołtarz skawiński wykonano w XIX wieku, jednak jego struktura i dekoracje nawiązują ściśle do form barokowych, które cechują dynamika, wieloplanowość i ozdobność. Wykorzystano elementy wykształcone w epoce nowożytnej, konstruując nastawę jednokondygnacyjną, z obrazem w polu środkowym pierwszej kondygnacji i dekoracyjnym zwieńczeniem. Można go uznać za dzieło neobarokowe, które świadomie powraca do dawnych rozwiązań, by nawiązać stylistycznie do zniszczonego w wyniku pożaru wyposażenia z XVIII wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz został odnowiony w 1923, 1970, między 1987 i 1991 rokiem oraz ostatni raz w 2012 roku.

Streszczenie

Ołtarz został wykonany w 1826 roku, podczas odbudowy po pożarze z 1815 roku i stylistycznie nawiązuje do wcześniejszego wyposażenia. Był wielokrotnie odnawiany.

Bibliografia

Lepiarczyk Józef, "Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie, z. 6: Powiat krakowski", Warszawa 1951
Mardyła Przemysław, "Parafia świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Skawinie. 650 lat historii.", Kraków 2014
Kutaś Paweł, "Zabytkowe kościoły w gminie Skawina", 2008

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Program prac konserwatorskich dla wnętrza kościoła parafialnego pw. Śś. App. Szymona i Judy Tadeusza w Skawinie, Kraków 2012, s. 7-8
Program prac konserwatorskich dla wyposażenia kościoła parafialnego pw. Śś. App. Szymona i Judy Tadeusza w Skawinie, Kraków 2011.

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Ołtarz główny świętych apostołów Szymona i Judy Tadeusza", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-glowny-swietych-apostolow-szymona-i-judy-tadeusza

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności