Ołtarz przytęczowy prawy Najświętszego Serca Jezusa

Dzieje zabytku

Jeszcze w XIX wieku w tym miejscu stał ołtarz z wizerunkiem Matki Boskiej Bolesnej. Patronował mu najpierw cech kuśnierski, a potem Róża Kolejowa. Po pożarze z 1815 roku, w 1826 roku wstawiono na to miejsce ołtarz Najświętszego Serca Jezusa.
Ołtarz był odnawiany w 1923 i 1970, między 1987 i 1991 rokiem oraz ostatni raz w 2012 roku.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem, na podwójnym cokole. Mensa prostopadłościenna z antepedium dekorowanym płaskorzeźbionym przedstawieniem baranka Bożego leżącego na księdze i trzymającego krzyż. Na mensie tabernakulum w formie prostopadłościanu na uskokowym cokole. Na ścianie frontowej drzwi w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem pełnym dekorowane kielichem z hostią i ujęte wicią roślinną; kondygnację wieńczy belkowanie oraz krucyfiks. Oś nastawy flankują kolumny i opilastrowane filary o kapitelach kompozytowych, ustawionych ukośnie względem lica ołtarza. W polu środkowym zamknięta półkoliście nisza dekorowana krzyżami, wypełniona rzeźbą Najświętszego Serca Jezusa. U spodu symetrycznie liście akantu. Kolumny dźwigają wyłamane belkowanie, przerwane w partii środkowej, na zewnętrznych podporach woluty, na których posadowiono figurki aniołków. Fantazyjne zwieńczenie w formie zbliżonej do stojącego prostokąta, w którym obraz z przedstawieniem widzenia św. Małgorzaty Marii Alacoque ujęty ramą utworzoną z ornamentu rocaille’owego i wstęgi, zwieńczony muszlą.
Cokoły podpór dekorowane płycinami, trzony pilastrów ornamentem roślinnym, w partii fryzu rozety. Struktura polichromowana na kolor brązowy, ze złoconą ornamentyką i złoconymi detalami.

Zarys problematyki artystycznej

W liturgii chrześcijańskiej ołtarz jest miejscem modlitwy i ofiary mszy świętej. Patrząc z punktu widzenia historii sztuki, ołtarze przybierały z biegiem czasu różne formy – od prostego stołu, po rozbudowane, ozdobne konstrukcje architektoniczne wypełnione treścią i symboliką, z przedstawieniami osób i wydarzeń ważnych dla rozwoju i utrzymania wiary.
Ołtarz skawiński wykonano w 1826 roku, jednak jego struktura i dekoracje nawiązują ściśle do form barokowych, które cechuje dynamika, wieloplanowość i ozdobność. Wykorzystano elementy wykształcone w epoce nowożytnej, konstruując nastawę jednokondygnacyjną, z obrazem w polu środkowym pierwszej kondygnacji i dekoracyjnym zwieńczeniem. Można go uznać za dzieło neobarokowe, które świadomie powraca do dawnych form, by nawiązać stylistycznie do zniszczonego w wyniku pożaru wyposażenia z XVIII wieku.
Omawiany ołtarz powtarza, w pewnym uproszczeniu, strukturę ołtarza głównego tego kościoła. Sposób kształtowania zwieńczenia utworzonego z bujnego ornamentu, kształt i obramienie płycin cokołów czy dekoracje filarów każą przypuszczać, że oba ołtarze powstały w jednym warsztacie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz był odnawiany w 1923 i 1970, między 1987 i 1991 rokiem oraz ostatni raz w 2012 roku.

Streszczenie

Ołtarz został wykonany w 1826 roku, podczas odbudowy po pożarze z 1815 roku i stylistycznie nawiązuje do wcześniejszego wyposażenia. Powtarza, w pewnym uproszczeniu, strukturę ołtarza głównego tego kościoła. Sposób kształtowania zwieńczenia utworzonego z bujnego ornamentu, kształt i obramienie płycin cokołów czy dekoracje filarów każą przypuszczać, że oba ołtarze powstały w jednym warsztacie.

Bibliografia