Ołtarz przytęczowy prawy Najświętszego Serca Jezusa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Skawina
Miejscowość
Skawina
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
Tagi
Najświętsze Serce Jezusa ołtarz boczny sztuka XIX wieku
Miejsce przechowywania
nawa główna
Identyfikator
DZIELO/06660
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
1826 rok
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromia, złocenie
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Jeszcze w XIX wieku w tym miejscu stał ołtarz z wizerunkiem Matki Boskiej Bolesnej. Patronował mu najpierw cech kuśnierski, a potem Róża Kolejowa. Po pożarze z 1815 roku, w 1826 roku wstawiono na to miejsce ołtarz Najświętszego Serca Jezusa.
Ołtarz był odnawiany w 1923 i 1970, między 1987 i 1991 rokiem oraz ostatni raz w 2012 roku.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem, na podwójnym cokole. Mensa prostopadłościenna z antepedium dekorowanym płaskorzeźbionym przedstawieniem baranka Bożego leżącego na księdze i trzymającego krzyż. Na mensie tabernakulum w formie prostopadłościanu na uskokowym cokole. Na ścianie frontowej drzwi w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem pełnym dekorowane kielichem z hostią i ujęte wicią roślinną; kondygnację wieńczy belkowanie oraz krucyfiks. Oś nastawy flankują kolumny i opilastrowane filary o kapitelach kompozytowych, ustawionych ukośnie względem lica ołtarza. W polu środkowym zamknięta półkoliście nisza dekorowana krzyżami, wypełniona rzeźbą Najświętszego Serca Jezusa. U spodu symetrycznie liście akantu. Kolumny dźwigają wyłamane belkowanie, przerwane w partii środkowej, na zewnętrznych podporach woluty, na których posadowiono figurki aniołków. Fantazyjne zwieńczenie w formie zbliżonej do stojącego prostokąta, w którym obraz z przedstawieniem widzenia św. Małgorzaty Marii Alacoque ujęty ramą utworzoną z ornamentu rocaille’owego i wstęgi, zwieńczony muszlą.
Cokoły podpór dekorowane płycinami, trzony pilastrów ornamentem roślinnym, w partii fryzu rozety. Struktura polichromowana na kolor brązowy, ze złoconą ornamentyką i złoconymi detalami.

Zarys problematyki artystycznej

W liturgii chrześcijańskiej ołtarz jest miejscem modlitwy i ofiary mszy świętej. Patrząc z punktu widzenia historii sztuki, ołtarze przybierały z biegiem czasu różne formy – od prostego stołu, po rozbudowane, ozdobne konstrukcje architektoniczne wypełnione treścią i symboliką, z przedstawieniami osób i wydarzeń ważnych dla rozwoju i utrzymania wiary.
Ołtarz skawiński wykonano w 1826 roku, jednak jego struktura i dekoracje nawiązują ściśle do form barokowych, które cechuje dynamika, wieloplanowość i ozdobność. Wykorzystano elementy wykształcone w epoce nowożytnej, konstruując nastawę jednokondygnacyjną, z obrazem w polu środkowym pierwszej kondygnacji i dekoracyjnym zwieńczeniem. Można go uznać za dzieło neobarokowe, które świadomie powraca do dawnych form, by nawiązać stylistycznie do zniszczonego w wyniku pożaru wyposażenia z XVIII wieku.
Omawiany ołtarz powtarza, w pewnym uproszczeniu, strukturę ołtarza głównego tego kościoła. Sposób kształtowania zwieńczenia utworzonego z bujnego ornamentu, kształt i obramienie płycin cokołów czy dekoracje filarów każą przypuszczać, że oba ołtarze powstały w jednym warsztacie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz był odnawiany w 1923 i 1970, między 1987 i 1991 rokiem oraz ostatni raz w 2012 roku.

Streszczenie

Ołtarz został wykonany w 1826 roku, podczas odbudowy po pożarze z 1815 roku i stylistycznie nawiązuje do wcześniejszego wyposażenia. Powtarza, w pewnym uproszczeniu, strukturę ołtarza głównego tego kościoła. Sposób kształtowania zwieńczenia utworzonego z bujnego ornamentu, kształt i obramienie płycin cokołów czy dekoracje filarów każą przypuszczać, że oba ołtarze powstały w jednym warsztacie.

Bibliografia

Lepiarczyk Józef, "Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie, z. 6: Powiat krakowski", Warszawa 1951
"Zabytkowe kościoły w gminie Skawina", Skawina 2016
Mardyła Przemysław, "Parafia świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Skawinie. 650 lat historii.", Kraków 2014

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Program prac konserwatorskich dla wnętrza kościoła parafialnego pw. Śś. App. Szymona i Judy Tadeusza w Skawinie, Kraków 2012, s. 8
Program prac konserwatorskich dla wyposażenia kościoła parafialnego pw. Śś. App. Szymona i Judy Tadeusza w Skawinie, Kraków 2011.

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Ołtarz przytęczowy prawy Najświętszego Serca Jezusa", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-przyteczowy-prawy-najswietszego-serca-jezusa

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności