Najświętsze Serce Jezusa

Dzieje zabytku

Jeszcze w XIX wieku w tym miejscu stał ołtarz z wizerunkiem Matki Boskiej Bolesnej. Patronował mu najpierw cech kuśnierski, a potem Róża Kolejowa. Po pożarze z 1815 roku, w 1826 roku wstawiono na to miejsce ołtarz Najświętszego Serca Jezusa z omawianą figurą. Do 2012 roku Jezus miał złocone szaty.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna przedstawiająca Chrystusa, stojącego centralnie, z lewą nogą lekko ugiętą w kolanie. Ręce uniesione, prawa w geście błogosławieństwa, ze znakiem męki, lewa odchyla płaszcz, by ukazać serce oplecione koroną cierniową, z płomieniem, zza którego widać krzyż i na tle glorii. Głowa lekko pochylona, oczy skierowane w dół, nos prosty, usta wąskie. Twarz okala krótki brązowy zarost oraz falowane włosy opadające na ramiona i plecy. Chrystus jest ubrany w białą tunikę z długimi rękawami, odsłaniającą nagie stopy. Na to ma narzucony czerwony płaszcz, który odkrywa jedynie tors, fragmenty rękawów i tuniki przy prawej nodze. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Ukazany w rzeźbie typ ikonograficzny Najświętszego Serca Jezusa ma rozbudowane znaczenie. Przedstawia Jezusa-Boga – drugą osobę Trójcy Świętej, którego serce stanowi część fizycznego ciała. Oglądamy ludzkie serce w boskiej piersi. Kult tego przedstawienia rozpoczął się w późnym średniowieczu. W XVII wieku był propagowany przez jezuitów, którzy szybko dostrzegli w nim szansę ożywienia pobożności ludowej. Został jednak oficjalnie zatwierdzony przez kościół dopiero w 1765 roku, a jego doktrynalne znaczenie sformułowano dopiero w 1956 roku (w encyklice Piusa XII „Haurietas Aquas”). W XIX wieku, dzięki wspomnianej działalności jezuitów oraz w wyniku powstania kilku zgromadzeń pw. Najświętszego Serca kult przedstawienia nasilił się i zdominował masową pobożność. Uwidoczniony w rzeźbie typ ikonograficzny wykształcił się na podstawie obrazu Pompeo Batoniego, który namalował „Najświętsze Serce Jezusa” dla kościoła Il Gesù w Rzymie. Wizerunek ukazywał Jezusa w półpostaci, który w lewej ręce trzyma swoje serce na dłoni, a prawą na nie wskazuje. Obraz stał się najczęściej reprodukowanym wzorem ujęcia tematu Najświętszego Serca Jezusa. Drugi obraz Batoniego, o zbliżonej ikonografii, w którym serce Jezusa goreje na tle jego piersi, a Jezus jedną ręką błogosławi, a drugą wskazuje na serce został w 1891 roku uznany za jedyne dopuszczalne przedstawienie tego tematu. Wizje i obrazy dewocyjne rozpowszechniały z kolei wizerunek Najświętszego Serca Chrystusa z poziomą raną, koroną cierniową, płomieniami i krzyżem. Widoczny w skawińskiej rzeźbie sposób przedstawienia, jak wiele innych, łączy oba omówione wzory. Artysta zachował proporcje ciała, prawidłowo przedstawił fałdy szat. Zgodnie z konwencją i dziewiętnastowieczną modą rzeźbę cechuje łagodny wyraz.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz był odnawiany w 1923 i 1970, między 1987 i 1991 rokiem oraz ostatni raz w 2012 roku.

Streszczenie

Figura Najświętszego Serca Jezusa została wykonana w 1826 roku do ołtarza, w którym się znajduje. Reprezentuje bardzo popularny w XIX wieku typ przedstawienia Chrystusa z umieszczonym przed piersią płonącym sercem przepasanym koroną cierniową.

Bibliografia