Ołtarz główny

Dzieje zabytku

Ołtarz główny pochodzi z wyposażenia dawnego kościoła w Zawoi (Skawicy). Powstał zapewne około 1757 roku, do ówczesnej świątyni. Nastawa była prawdopodobnie odnawiana w 1845 roku, jak wskazuje napis. Została przeniesiona do nowo wybudowanej świątyni w 1888 roku. Wówczas zapewne otrzymała dodatkowe bramki, dopasowane do szerokości prezbiterium nowego kościoła. Była opisana w inwentarzu księdza Adama Górkiewicza z 1919 roku jako wybudowana w stylu barokowym. W polu głównym ołtarz miał obrazy Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej oraz św. Klemensa, w zwieńczeniu Zwiastowania, a po bokach figury apostołów. Stan taki pozostał do dziś. Ołtarz, razem z innymi w kościele, był odnawiany w latach 1930 i 1966.

Opis

Nastawa architektoniczna, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, jednoosiowa z bramkami, ustawiona na dwustrefowym cokole, z wyłamanymi pod kątem dwiema parami prostopadłościanów w górnej strefie. Ołtarz kamienny, prostopadłościenny, w drewnianej obudowie, z drewnianą mensą. Antepedium ujęte profilowaną ramą, w centrum medalion z krzyżem o trójlistnym zakończeniu ramion i promieniami na ich skrzyżowaniu, po bokach monogramy maryjny i IHS. Na ołtarzu tabernakulum z tronem wystawienia. Nastawa ujęta dwiema parami kolumn, przedzielonych dwiema parami filarów o kanelowanych trzonach, ustawionych pod kątem. Podpory dźwigają pełne belkowanie, wyłamane pod kątem na ich osi, przerwane nad polem środkowym oraz fragmenty przerwanego, półkolistego przyczółka z siedzącymi na nich puttami. Pomiędzy kolumnami ustawione figury św. Piotra i św. Pawła. W polu środkowym wnęka z obrazem św. Klemensa w formie stojącego prostokąta zakończona łukiem segmentowym z uskokiem, ujęta profilowaną ramą zwieńczoną dwiema zwróconymi ku sobie wolutami, podtrzymującymi koronę otwartą, flankowaną przez dwa putta. Kondygnacja ujęta uszami utworzonymi z suchego akantu i wstęgi. Zwieńczenie o kształcie zbliżonym do leżącego prostokąta, zamkniętego fragmentem segmentowo wyłamanego gzymsu, flankowanego spływami wolutowymi. Całe pole wypełnia obraz Zwiastowania, ujęty liśćmi. Zwieńczenie zakończone płaskorzeźbionym przedstawieniem Trójcy Świętej pośród obłoków i uskrzydlonych główek anielskich, w glorii promienistej. Bramki flankowane pilastrami o kanelowanych trzonach, podtrzymującymi nadproże wyłamane na kształt łuku kotarowego, zwieńczone kluczami z puttami. Na osi pilastrów ustawione po dwa wazony. Przejścia w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem segmentowym nadwieszonym. Struktura polichromowana w kolorze białym; kolumny, profile i ornamentyka złocone, detal srebrzony. Z tyłu ołtarza ryta inskrypcja: „I.L.O.Z / 9/5 1845”.

Zarys problematyki artystycznej

Architektura ołtarza głównego w Zawoi jest późnobarokowa. Duża liczba podpór złożonych z ustawionych naprzemiennie kolumn i filarów, których cokoły i belkowanie wyłamane są pod kątem, nadaje strukturze dynamiki i przestrzenności. Nastawa główna w przeciwieństwie do bocznych jest znacznie bardziej okazała i rozbudowana architektonicznie. Posiada interesujące zwieńczenie w formie leżącego prostokąta z grupą rzeźbiarską w glorii niemal tych samych rozmiarów. Struktura, poprzez dużą liczbę podpór oraz formę zwieńczenia, wydaje się mocno horyzontalna, poszerzenie jej o bramki nadało jej przysadzistą formę. Dekoracja rzeźbiarska zwieńczenia jest jednorodna formalnie, różni się od figur apostołów, co wskazuje najprawdopodobniej, że te ostatnie zostały w niej umieszczone wtórnie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Drobne odpryski polichromii, lekkie zabrudzenia.

Streszczenie

Ołtarz główny pochodzi z wyposażenia dawnego kościoła w Zawoi (Skawicy). Powstał zapewne około 1757 roku, do ówczesnej świątyni. Nastawa została przeniesiona do nowo wybudowanej świątyni w 1888 roku. Wówczas zapewne otrzymała dodatkowe bramki, dopasowane do szerokości prezbiterium. Architektura ołtarza głównego w Zawoi jest późnobarokowa.

Bibliografia