Ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Zembrzyce
Miejscowość
Zembrzyce
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sucha Beskidzka
Parafia
Narodzenia św. Jana Chrzciciela
Tagi
Matka Boska Szkaplerzna ołtarz boczny ornament małżowinowo-chrzątskowy św. Barbara św. Jan Chrzciciel św. Józef św. Katarzyna Aleksandryjska
Miejsce przechowywania
nawa północna
Identyfikator
DZIELO/09906
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
około 1666 roku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarz mógł powstać około 1666 roku. Należał do Bractwa Szkaplerza Świętego i pierwotnie znajdował się w starym kościele w Zembrzycach.

Opis

Ołtarz architektoniczny, dwukondygnacyjny, jednoosiowy ze zwieńczeniem. Mensa prostopadłościenna, antepedium w kształcie leżącego prostokąta, flankowane dwoma kanelowanymi pilastrami. W polu, w złoconej ramie dwie połączone płyciny w kształcie stojącego prostokąta wypełnione symetryczną dekoracją z akantu na błękitnym tle. Tabernakulum w formie prostopadłościennej, marmurowej skrzynki, zamknięte od góry prostym, złoconym gzymsem. Ścianka frontowa i drzwiczki obwiedzione złoconymi listwami, w polu łaciński krzyż. Cokół nastawy ustawiony na jednym stopniu, pośrodku zdobiony płyciną w kształcie leżącego prostokąta o zaokrąglonych krótszych bokach, imposty dekorowane mniejszymi płycinami wypełnionymi dekoracją roślinną. Pierwsza kondygnacja ujęta parą kolumn dźwigających przerwane belkowanie z przyczółkami, po bokach dodatkowo flankowana uszami wykończonymi ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. W polu głównym obraz Matki Boskiej Szkaplerznej oraz św. Józefa z Dzieciątkiem i ze św. Janem Chrzcicielem na zasuwie, nad nimi para, małych uskrzydlonych aniołków. Po bokach nastawy dwie rzeźby: po prawej św. Katarzyna Aleksandryjska, a po lewej św. Barbara. Na przyczółkach usadzone dwie rzeźby aniołów z rozłożonymi szeroko rękami. Kolumny ustawione na tle prostokątnych płycin, z bazami, trzony gładkie, kapitele kompozytowe. Druga kondygnacja flankowana parą kolumn podtrzymujących wyłamane belkowanie. W polu, w ramie o kształcie stojącego prostokąta o ściętych narożach obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej. W zwieńczeniu promienista gloria z monogramem Marii na błękitnym tle, obwiedzionym wieńcem z obłoków. Struktura malowana w kolorze naturalnego drewna, ornamentyka złocona, detale srebrzone i błękitne.

Zarys problematyki artystycznej

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła św. Jana Chrzciciela w Zembrzycach, wobec braku dokumentów archiwalnych ustalających wykonawców, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów nastawy ołtarzowej. Równie niewiele wiadomo o czasie powstania dzieła. Akta wizytacji z XVII wieku nie przekazują szczegółowych informacji o ołtarzach w kościele w Zembrzycach – wymieniają tylko ich liczbę. Według akt z 1645 roku znajdowały się w nim trzy ołtarze, według akt z 1663 roku pięć, a w dokumentacji z lat 1708-1709 mowa o sześciu ołtarzach, wymienionych wraz z wezwaniami i umieszczonymi w nich wizerunkami. Można przypuszczać, że ołtarz Matki Boskiej Szkaplerznej powstał około 1666 roku, kiedy w Zembrzycach zostało założone Bractwo Szkaplerza Świętego. Stanowi przykład charakterystycznej dla tego okresu struktury ołtarzowej cechującej się prostą, jednoosiową, ale dwukondygnacyjną formą, bogato dekorowaną ornamentem małżowinowo-chrząstkowym.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz mógł powstać około 1666 roku. Stanowi przykład charakterystycznej dla tego okresu struktury ołtarzowej cechującej się prostą, jednoosiową, ale dwukondygnacyjną formą, bogato dekorowaną ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Należał do Bractwa Szkaplerza Świętego, założonego przy kościele w Zembrzycach 8 sierpnia 1666. Ołtarz zdobią dziewiętnastowieczne obrazy: w polu głównym Matki Boskiej Szkaplerznej oraz św. Józefa z Dzieciątkiem i św. Janem Chrzcicielem na zasuwie, w zwieńczeniu św. Katarzyny Aleksandryjskiej, a po bokach siedemnastowieczne rzeźby św. Barbary i św. Katarzyny Aleksandryjskiej.

Bibliografia

"Dziedzictwo kulturowe Podbabiogórza. Zabytki", Sucha Beskidzka 2014
Heumann Stanisław, "Wiadomość o parafii Zembrzyce nad Skawą, w dekanacie Suskim, deycezyi Krakowskiej, pow. Wadowickim w Galicyi położonej, tudzież o kościele zembrzyckim jakoteż o Obrazie Matki Boskiej łaskami tamże słynącym, z dodatkiem pocztu Kapłanów, którzy przy kościele parafialnym w Zembrzycach pracowali, na podstawie metryk, wizyt biskupich, aktów parafialnych i innych źródeł", Kraków 1898

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Jak cytować?

Maria Działo, "Ołtarz boczny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-7

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności