Św. Katarzyna Aleksandryjska

Dzieje zabytku

Rzeźba św. Katarzyny Aleksandryjskiej powstała około 1666 roku wraz z ołtarzem, który należał do Bractwa Szkaplerza Świętego. Po drugiej stronie nastawy znajduje się rzeźba św. Barbary, a w polu głównym obraz Matki Boskiej Szkaplerznej oraz drugi, św. Józefa z małym Jezusem i św. Janem Chrzcicielem, zaś w zwieńczeniu obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej.

Opis

Rzeźba przedstawiająca św. Katarzynę Aleksandryjską, ustawiona na niskim cokole. Święta ukazana frontalnie w delikatnym kontrapoście, z sylwetką przechyloną w prawą stronę, z lewą ręką złożoną na tułowiu, a prawą opartą o złamane koło. Twarz owalna z małymi ustami, długim i wąskim nosem, migdałowymi oczami. Włosy długie, brązowe, opadające falami na plecy i wzdłuż ramion. Święta ubrana jest w złotą, długą suknię z długimi rękawami oraz złoty płaszcz, na stopach ma założone buty, a na głowę otwartą koronę. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i atrybuty złocone i srebrzone, detale błękitne (wnętrze korony).

Zarys problematyki artystycznej

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła św. Jana Chrzciciela w Zembrzycach, wobec braku dokumentów archiwalnych ustalających wykonawców, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów nastawy ołtarzowej i dekoracji rzeźbiarskiej, ani czasu powstania dzieła. Akta wizytacji z XVII wieku nie przekazują szczegółowych informacji o ołtarzach w kościele w Zembrzycach – wymieniają tylko ich liczbę. Według akt z 1645 roku znajdowały się w nim trzy ołtarze, według akt z 1663 roku pięć, a w dokumentacji z lat 1708-1709 mowa o sześciu ołtarzach, wymienionych wraz z wezwaniami i umieszczonymi w nich wizerunkami. Można przypuszczać, że ołtarz Matki Boskiej Szkaplerznej, a wraz z nim rzeźby św. Barbary i św. Katarzyny Aleksandryjskiej powstały około 1666 roku, kiedy w Zembrzycach zostało założone Bractwo Szkaplerza Świętego. Omawiana rzeźba przedstawia św. Katarzynę Aleksandryjską, patronkę filozofów chrześcijańskich oraz uniwersytetów, ponieważ za życia święta miała otrzymać wysokie wykształcenie. Zalicza się ją do grona Czternastu Świętych Wspomożycieli. Katarzyna zginęła śmiercią męczeńską na początku IV wieku, gdy odmówiła wykonania rozkazu cesarza Maksencjusza – złożenia ofiar pogańskim bogom. W omawianym dziele została ukazana ze złamanym kołem, które nawiązuje do jej męczeńskiej śmierci. W trakcie tortury sprawiła modlitwą, że koło rozpadło się w rękach oprawców, dlatego w rzeźbie zostało ukazane, jako złamane. Ostatecznie została ścięta mieczem. Oba atrybuty (koło i miecz) są często wykorzystywane w jej ikonografii.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła św. Jana Chrzciciela w Zembrzycach, wobec braku dokumentów archiwalnych ustalających wykonawców, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów nastawy ołtarzowej i dekoracji rzeźbiarskiej. Można przypuszczać, że ołtarz Matki Boskiej Szkaplerznej, a wraz z nim rzeźby św. Barbary i św. Katarzyny Aleksandryjskiej powstały około 1666 roku, kiedy w Zembrzycach zostało założone Bractwo Szkaplerza Świętego. Omawiana rzeźba przedstawia św. Katarzynę Aleksandryjską, patronkę filozofów chrześcijańskich oraz uniwersytetów.

Bibliografia