Chrzest Chrystusa

Dzieje zabytku

Ołtarz główny, w którym umieszczono omawiany obraz powstał w drugiej ćwierci XVII wieku z fundacji Aleksandra Ługowskiego, a dokładniej pomiędzy 1630 rokiem (pod tą datą nie odnotowano jeszcze ołtarza w aktach wizytacji biskupiej), a 1651 rokiem (datą śmierci fundatora). Na zasuwie ołtarza znajduje się obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy z 1900 roku (według tradycji ustnej przywieziony z Rzymu). Całość dopełnia antepedium z przedstawieniem Serca Jezusa zdobione haftowanymi szklanymi paciorkami, a także rzeźba figuralna. Ołtarz wraz z obrazem jest wzmiankowany w aktach wizytacji biskupich z lat 1663, 1727, 1748 oraz w inwentarzach kościelnych (1791, 1828, 1836, 1843, 1844).

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. W centrum postać Chrystusa zwróconego trzy czwarte w lewo, delikatnie pochylonego z dłońmi skrzyżowanymi na piersi. Twarz owalna o wyraźnych rysach, półprzymkniętych oczach, okolona zarostem. Włosy długie, w postaci loków opadają na ramiona. Chrystus w drewnianej sukience z płaskorzeźbionym motywem akantu i kwiatów. Po prawej stronie św. Jan Chrzciciel zwrócony delikatnie w prawo. W lewej ręce trzyma krzyż, u góry obwiedziony banderolą z napisem „AGNVS DEI”, prawą unosi nad głową Jezusa, w dłoni ma płaskorzeźbioną muszelkę, z której wypływa woda. Twarz szczupła, okolona zarostem, z wyraźnie zaznaczonymi kośćmi policzkowymi, włosy ciemne i długie. Ubrany jest w melotę i jasnoróżowy płaszcz. W lewej części obrazu, za Chrystusem dwaj aniołowie. Za św. Janem dwaj mężczyźni w turbanach na głowach. Scena na tle krajobrazu z rzeką. W górnej części płaskorzeźbiona gołębica Ducha Świętego z nałożoną srebrną sukienką. Nad głowami Chrystusa i św. Jana Chrzciciela promieniste, półkoliste nimby ze srebrnej blachy. Kolorystyka jasna i pastelowa.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawia Chrzest Chrystusa, scenę ilustrującą fragment Ewangelii św. Mateusza: „Wtedy przyszedł Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, żeby przyjąć chrzest od niego. Lecz Jan powstrzymywał Go, mówiąc: «To ja potrzebuję chrztu od Ciebie, a Ty przychodzisz do mnie?» Jezus mu odpowiedział: «Pozwól teraz, bo tak godzi się nam wypełnić wszystko, co sprawiedliwe». Wtedy Mu ustąpił. A gdy Jezus został ochrzczony, natychmiast wyszedł z wody. A oto otworzyły Mu się niebiosa i ujrzał Ducha Bożego zstępującego jak gołębicę i przychodzącego na Niego. A głos z nieba mówił: «Ten jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie»” (Mt 3, 13-17). Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła. Charakterystyczny jest gest skrzyżowanych rąk Chrystusa, który w sztuce sakralnej znany jest już od XIV wieku. Jezus w ten sposób modli się, akceptując wolę Ojca, tak jak czyniła to Maria przy zwiastowaniu. W XVII wieku Chrystus nie tylko krzyżuje ręce, ale również przyklęka, przedstawiając w ten sposób „misterium pokory”, choć w większości siedemnastowiecznych zabytków stoi, tak jak w omawianym dziele, a także na obrazach ze Skalbmierza (XVII w.) i Lanckorony (2. poł. XVII w.). Ikonografia obrazu bezpośrednio nawiązuje do pierwszego wezwania świątyni i przedstawia jedną z najważniejszych scen w życiu św. Jana Chrzciciela.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz przedstawia Chrzest Chrystusa, scenę ilustrującą fragment Ewangelii św. Mateusza. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła, które powstało zapewne między 1630 a 1651 rokiem. Ikonografia obrazu bezpośrednio nawiązuje do pierwszego wezwania świątyni i przedstawia jedną z najważniejszych scen w życiu św. Jana Chrzciciela.

Bibliografia