Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał około 1885 roku prawdopodobnie w warsztacie majstra Otręby z Makowa z fundacji ks. Mikołaja Wątorskiego, który był proboszczem w Barwałdzie Dolnym w latach 1847-1893. Zgodnie z zapisem na portatylu ołtarz konsekrował biskup Albin Dunajewski w 1885 roku. Pierwotna polichromia ołtarza była wykonana w technice olejnej. Po kilku restauracjach struktura była pomalowana na kolor szary. Ostatnia konserwacja miała miejsce w latach 2006-2007. Przeprowadziła ją firma konserwatorska „Konserwacja Zabytków” z Krzeszowic, pod kierownictwem Antoniego Guzika. Obecnie w polu głównym ołtarza znajduje się obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa, pędzla Józefa Żarnowskiego z 1887 roku. Natomiast na zasuwie ołtarza – obraz przedstawiający Trójcę Świętą Michała Szaryszewskiego z 1784 roku, a w zwieńczeniu obraz „Stygmatyzacja św. Franciszka” nieznanego autora z XIX wieku.

Opis

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem. Ołtarz prostopadłościenny z kamienną mensą z portatylem. Antepedium drewniane obwiedzione profilowaną ramą z narożami wypełnionymi stylizowanymi liśćmi i wypukło rzeźbionym monogramem IHS pośrodku. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, flankowane na przodzie parą kolumienek, zamknięte od góry profilowanym gzymsem. Drzwiczki w kształcie stojącego prostokąta z płaskorzeźbionym kielichem z hostią w glorii. Nastawa wsparta na podwójnym, ukośnie ustawionym cokole, podtrzymującym parę zdwojonych filarów i stojących przed nimi parę kolumn. Podpory wspierają imposty i przerywany, wolutowy przyczółek, z usadzoną nań parą aniołków. W polu głównym, w prostokątnej ramie, zamkniętej łukiem nadwieszonym znajduje się obraz „Najświętsze Serce Pana Jezusa” z końca XIX wieku oraz obraz „Trójca Święta” z 1784 roku na zasuwie. Zwieńczenie w kształcie wklęsło-wypukłym, zamkniętym gzymsem utworzonym z dwóch wolut spiętych pośrodku muszlą palmetową. W polu środkowym obraz „Stygmatyzacja św. Franciszka”. W partii cokołu prostokątne płyciny zamknięte profilowanymi ramami z dekoracją floralną w polu, a górne części filarów zdobione ornamentem akantowym. Podpory ustawione na bazach, trzony gładkie, kapitele kompozytowe. Imposty zdobione stylizowanymi rozetami. Struktura polichromowana na kolor jasnobeżowy, detale i ornamentyka złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz wykonany około 1885 roku stanowi przykład charakterystycznej dla tego okresu struktury ołtarzowej cechującej się prostą, jednokondygnacyjną, jednoosiową formą z ukośnie ustawionymi partiami cokołów i impostów. Neobarokowy ołtarz boczny został prawdopodobnie wykonany przez majstra Otrębę z Makowa. Niemal identyczna nastawa polichromowana na bordowo znajduje się w pobliskim kościele w Radziszowie.
Obecnie w polu głównym ołtarza znajduje się obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa, pędzla Józefa Żarnowskiego z 1887 roku. Kult Najświętszego Serca Pana Jezusa sięga XVII wieku. Na jego teologiczne ujęcie i liturgiczny kształt nabożeństwa miały wpływ objawienia siostry Marii Alacouque. W XIX wieku kult rozpropagowało Apostolstwo Modlitwy, założone w 1844 roku w Vals. Na zasuwie ołtarza znajduje się obraz z przedstawieniem Trójcy Świętej Michała Szaryszewskiego z 1784 roku, a w zwieńczeniu obraz „Stygmatyzacja św. Franciszka” nieznanego autora z XIX wieku. Oba wizerunki zostały ukazane w tradycyjnych typach ikonograficznych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, po konserwacji. Konserwację w latach 2006-2007 wykonała firma konserwatorska „Konserwacja Zabytków” z Krzeszowic, pod kierownictwem Antoniego Guzika.

Streszczenie

Ołtarz z około 1885 roku o charakterystycznej dla tego okresu strukturze. Ołtarz wykonał prawdopodobnie majster Otręba z Makowa. W polu głównym znajduje się obraz „Najświętsze Serca Pana Jezusa”, pędzla Józefa Żarnowskiego z 1887 roku. Natomiast na zasuwie ołtarza obraz „Trójca Święta” Michała Szaryszewskiego z 1784 roku, a w zwieńczeniu obraz „Stygmatyzacja św. Franciszka” nieznanego autora z XIX wieku.

Bibliografia