Chrystus Zmartwychwstały

Opis

Rzeźba pełna, ustawiona na niskim, kwadratowym, profilowanym cokole. Chrystus ukazany frontalnie, stojący na kawałku zielonej murawy, w kontrapoście, z głową zwróconą w prawo. W lewej, ugiętej ręce trzyma chorągiew; prawa, uniesiona jest wysoko w geście błogosławieństwa. Twarz pociągła, okolona brodą, z na wpół przymkniętymi oczami; włosy długie, kręcone opadają na ramiona. Ciało wychudzone, z zaznaczonymi śladami męki i podkreśloną linią żeber. Przez lewe ramię przerzucony czerwony płaszcz spływający na plecy i z przodu na lewe przedramię; na biodrach złocone perizonium, ciasno oplecione. Polichromia ciała jest naturalistyczna, perizonium złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba powstała w XVIII-wiecznym warsztacie rzeźbiarskim, o czym świadczą jej cechy formalne. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora i miejsca wykonana dzieła. Rzeźba reprezentuje typowe ujęcie Chrystusa Zmartwychwstałego, wykształcone jeszcze w średniowieczu: Chrystus jest półnagi, ma czerwony płaszcz, jedną ręką błogosławi, w drugiej trzyma chorągiew z krzyżem na znak triumfu nad grzechem i śmiercią. Chorągiew jest symbolem zwycięstwa Chrystusa i świętych, w liturgii chrześcijańskiej była używana była od X wieku. Składa się z poziomych oraz pionowych (nośnych) drzewców z przymocowanym płatem opadającej tkaniny, na której zwykle umieszczony jest znak krzyża. U dołu może być zakończona prosto lub wycięta w dwa ząbki, zdobionymi dodatkowo frędzlami, tak jak w przypadku omawianej rzeźby. Pierwszą, znaną chrześcijańską chorągwią było labarum Konstantyna Wielkiego, na której pierwotnie osadzony był orzeł (symbol Jowisza), a dopiero później symbole Chrystusa. Według przekazu Euzebiusza z Cezarei zmiana ta nastąpiła w 312 roku, kiedy przed bitwą przy moście Mulwijskim cesarz Konsantyn zobaczył na niebie świetlisty krzyż, a pod nim napis w języku greckim: „Z tym zwyciężysz”. Kontynuacją tego typu chorągwi były: chorągwie kościelne używane w średniowieczu jako sztandary wojenne, przyozdobione postacią świętego i noszone na czele wojska; chorągwie papieskie oraz chorągiew, którą trzyma w ręku Chrystus Zmartwychwstały w ikonografii sztuki sakralnej. Drugim ważnym elementem tego przedstawienia jest purpurowy płaszcz. Motyw ten pojawia się w sztuce niemieckiej już w XIV wieku. Płaszcz oprócz dzieł ukazujących Chrystusa Zmartwychwstałego jest również obecny na innych przedstawieniach: Chrystusa Umęczonego, Ecce Homo, Tłoczni mistycznej, w scenach Sądu Ostatecznego, czy Naigrywania w sztuce bizantyńskiej. Purpura jest znakiem godności królewskiej, ale oznacza również krew, przez co symbolizuje męczeństwo i śmierć Chrystusa.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry; nieliczne zabrudzenia.

Streszczenie

Rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego powstała w XVIII wieku i reprezentuje tradycyjne ujęcie ikonograficzne tematu, wywodzące się jeszcze ze sztuki średniowiecznej.

Bibliografia