Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Dwa ołtarze boczne powstały prawdopodobnie około 1700 roku. Zostały wymienione w aktach wizytacji z 1730 roku, jako retabula stojące w nawie, jedno z prostą figurą Chrystusa Ukrzyżowanego, drugie z naruszonym (zniszczonym?) wizerunkiem Najświętszej Marii Panny. W opisie ołtarzy z akt wizytacji z lat 1747-1748 w ołtarzu bocznym po lewej stronie nawy znajdowało się przedstawienie Najświętszej Marii Panny, po prawej zaś św. Marii Magdaleny. Retabula zostały przeniesione do nowo wybudowanej w 1780 roku świątyni, gdzie znajdują się do dziś. Prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku podczas odnowienia kościoła do omawianej nastawy dobudowano kamienny ołtarz oraz dodano glorię i wazony. Wprawiono również nowy obraz św. Sebastiana w zwieńczeniu, a około 1910 roku w polu głównym obrazy Mariana Szczurowskiego – „Św. Wojciech” oraz „Św. Katarzyna Aleksandryjska”.

Opis

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem ustawiona na cokole z wyodrębnionymi po bokach prostopadłościanami. Ołtarz kamienny prostopadłościenny, ujęty po bokach esownicami, z przodu flankowany kanelowanymi lizenami, w centrum krzyż. Nastawa flankowana parą kolumn o kapitelach kompozytowych, dźwigających pełne belkowanie wyłamane na ich osi, w partii fryzu dekorowane rozetami, wicią roślinną i muszlą. Całe pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta z obrazem św. Wojciecha, ujęta złoconą ramą zdobioną dekoracją roślinną. Na belkowaniu ustawione dwa wazony z bukietami kwiatów. Kondygnacja flankowana uszami utworzonymi z ażurowego akantu. Zwieńczenie w formie owalnego pola z obrazem Męczeństwa św. Sebastiana ujętego wieńcem laurowym i ażurowymi liśćmi akantu, u dołu dwa rogi obfitości. Całość zakończona medalionem z okiem Opatrzności w glorii promienistej. Struktura polichromowana w kolorze jasnoniebieskim, z niebieskimi i czerwonymi detalami, kolumny, profile i ornamentyka złocone, elementy dekoracji srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Architektura ołtarza w partii kondygnacji oparta jest o prosty schemat aediculi ujętej parą podpór podtrzymujących belkowanie, pole środkowe zaś w całości wypełnia wnęka w formie prostokąta. Ten typ ołtarza pojawił się w Małopolsce już w pierwszej połowie XVII wieku. Natomiast forma niearchitektonicznego zwieńczenia ujętego wicią akantu nawiązuje do tzw. Akanthusaltare. Te w całości niearchitektoniczne ołtarze, których pola obrazowe ujęte były akantem, występowały w Małopolsce stosunkowo rzadko, natomiast na przełomie XVII i XVIII wieku architektoniczne struktury dość często otrzymywały niearchitektoniczne zwieńczenia, kształtowane przez ornament, jak w omawianym ołtarzu. Taka struktura architektoniczna ołtarza oraz forma dekoracji akantowej pozwalają datować go na około 1700 rok.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Przetarcia złoceń i niewielkie ubytki polichromii ołtarza. Retabulum było odnawiane zapewne na przełomie XIX i XX wieku.

Streszczenie

Dwa ołtarze boczne powstały prawdopodobnie około 1700 roku. Prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku podczas odnowienia kościoła do omawianej nastawy dobudowano kamienny ołtarz oraz wprawiono nowe obrazy. Ten typ ołtarza pojawił się w Małopolsce już w pierwszej połowie XVII wieku. Natomiast forma niearchitektonicznego zwieńczenia ujętego wicią akantu nawiązuje do tzw. Akanthusaltare.

Bibliografia