Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Dwa ołtarze boczne powstały prawdopodobnie około 1700 roku. Zostały wymienione w aktach wizytacji z 1730 roku, jako retabula stojące w nawie, jedno z prostą figurą Chrystusa Ukrzyżowanego, drugie z naruszonym (zniszczonym?) wizerunkiem Najświętszej Marii Panny. W opisie ołtarzy z akt wizytacji z lat 1747-1748 w ołtarzu bocznym po lewej stronie nawy znajdowało się przedstawienie Najświętszej Marii Panny, po prawej zaś św. Marii Magdaleny. Retabula zostały przeniesione do nowo wybudowanej w 1780 roku świątyni, gdzie znajdują się do dziś. Prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku podczas odnowienia kościoła nastawa została przebudowana. Do struktury dodano wówczas nowe zwieńczenie i glorię, wprawiono nowe obrazy oraz wybudowano kamienny ołtarz.

Opis

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem ustawiona na cokole z wyodrębnionymi po bokach prostopadłościanami. Ołtarz kamienny prostopadłościenny, ujęty po bokach esownicami, z przodu flankowany kanelowanymi lizenami, w centrum płaskorzeźbione gorejące serce. Nastawa flankowana parą kolumn o kapitelach korynckich, dźwigających belkowanie wyłamane na ich osi, przerwane przez pole środkowe, w partii fryzu dekorowane rozetami. Całe pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta z obrazem Matki Boskiej Różańcowej ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską, ujęta złoconą, profilowaną ramą. Na belkowaniu ustawione dwa wazony z bukietami kwiatów. Kondygnacja flankowana uszami utworzonymi z ażurowego akantu z kampanulami. Zwieńczenie w formie stojącego prostokąta zakończonego kluczem z rozetą, ujętego z trzech stron ażurowym akantem. W polu obraz św. Józefa z Dzieciątkiem w formie stojącego prostokąta o ściętych narożach, w ramie dekorowanej ażurowym ornamentem roślinnym. Całość zakończona medalionem z monogramem Marii otoczonym obłokami, w glorii promienistej. Struktura polichromowana w kolorze jasnoniebieskim, z niebieskimi i czerwonymi detalami, kolumny, profile i ornamentyka złocone, elementy dekoracji srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Najprawdopodobniej zwieńczenie nastawy ołtarzowej pierwotnie wyglądało jak w sąsiednim ołtarzu bocznym, a mianowicie był to medalion z obrazem otoczony wicią akantową. Forma zwieńczenia ujętego wicią akantu nawiązuje do tzw. Akanthusaltare. Te w całości niearchitektoniczne ołtarze, których pola obrazowe ujęte były akantem, występowały w Małopolsce stosunkowo rzadko, natomiast na przełomie XVII i XVIII wieku architektoniczne struktury dość często otrzymywały niearchitektoniczne zwieńczenia, kształtowane przez ornament, jak było pierwotnie w omawianym ołtarzu. Architektura nastawy ołtarza w partii kondygnacji oparta jest o prosty schemat aediculi ujętej parą podpór podtrzymujących belkowanie, pole środkowe zaś w całości wypełnia wnęka w formie prostokąta, która przerywa belkowanie. Ten typ ołtarza pojawił się w Małopolsce już w pierwszej połowie XVII wieku. Elementy te oraz forma dekoracji akantowej pozwalają datować go na około 1700 rok.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Przetarcia i drobne ubytki mechaniczne polichromii. Liczne przetarcia warstwy złoceń.

Streszczenie

Dwa ołtarze boczne powstały prawdopodobnie około 1700 roku. Prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku nastawa została przebudowana. Do struktury dodano wówczas nowe zwieńczenie i glorię, wprawiono nowe obrazy oraz wybudowano kamienny ołtarz. Najprawdopodobniej zwieńczenie nastawy ołtarzowej pierwotnie wyglądało jak w sąsiednim ołtarzu bocznym. Architektura nastawy ołtarza w partii kondygnacji oparta jest o prosty schemat aediculi. Ten typ ołtarza pojawił się w Małopolsce już w pierwszej połowie XVII wieku.

Bibliografia