Ołtarz boczny lewy

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
Kraków
Gmina
Kraków-Nowa Huta
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kraków Mogiła
Parafia
Św. Wincentego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Św. Jana Chrzciciela i Matki Boskiej Szkaplerznej (Krzesławice)
Tagi
mała architektura ornament akantowy sztuka około 1700
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/28032
Kategoria
ołtarz
Dookreślenie zabytku
Ołtarz boczny
Ilość
1
Czas powstania
ok. 1700 (przed 1704)
Technika i materiał
dawno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Pierwotne wezwania obu ołtarzy bocznych (Najświętszej Marii Panny, św. Anny) oraz czas ich powstania określony na postawie stylu na rok ok. 1700, wskazują, że mogą być tożsame z nastawami wymienionymi w aktach wizytacji z 1704 roku w kaplicy św. Stanisława w Jaworniku. W tych samych dokumentach powizytacyjnych w jawornickiej świątyni Znalezienia i Podwyższenia Krzyża Świętego znajdowały się wówczas inne ołtarze: Nawiedzenia i św. Józefa. Według aktów późniejszej wizytacji z 1748 roku w kościele były ołtarze boczne „B[eata] M[aria] V[irgo] de Monte Carmelo” (Szkaplerzna) oraz św. Michała Archanioła z wizerunkiem św. Elżbiety w zwieńczeniu. Według tradycji nastawy te powstały w 1737 roku. Nie są one tożsame z omawianymi retabulami.
Możliwe zatem, że po pożarze kaplicy św. Stanisława w Jaworniku w 1904 roku (lub wcześniej) dwa ołtarze boczne zostały przeniesione do kościoła Znalezienia i Podwyższenia Krzyża Świętego w Jaworniku, potem zaś razem z nim zostały przetransportowane do Krzesławic (Kraków).

Opis

Ołtarz drewniany, sarkofagowy, wybrzuszony w górnej połowie i zwężający się ku dołowi. Mensa drewniana z portatylem. Nastawa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole, z wyłamanymi skrajnie cokołami. Retabulum ujęte parą kolumn o kapitelach kompozytowych, podtrzymujących imposty i fragmenty przerwanego falistego przyczółka. W polu środkowym nisza w formie stojącego prostokąta ujęta grubą, profilowaną ramą, z obrazem Matki Boskiej z Lourdes. Zwieńczenie w formie owalnego medalionu z monogramem Marii w polu, ujętego liśćmi akantu. Całość zakończona gołębicą Ducha Świętego w glorii promienistej. Nastawa ujęta uszami utworzonymi z liści akantu.
Ołtarz i cokół polichromowane w kolorach brązowym i ciemnej zieleni, struktura nastawy polichromowana w kolorze białym; kolumny, profile, gloria i ornamentyka złocone; medalion srebrzony.




Zarys problematyki artystycznej

Oba bliźniacze ołtarze boczne reprezentują typ prostej nastawy aediculowej, ujętej parą kolumn. Natomiast interesująca jest bardzo bogata dekoracja akantowa, która tworzy uszy oraz ornamentalne zwieńczenie.
W ołtarzu znajduje się nowy obraz. Jeszcze w Jaworniku w polu przechowywany był obraz Matki Boskiej Szkaplerznej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Poddany konserwacji w 1990 roku.

Streszczenie

Ołtarz powstał ok. 1700 roku. Prawdopodobnie pochodzi z kaplicy św. Stanisława w Jaworniku. W późniejszym czasie znalazł się w świątyni w Jaworniku i razem z nią został przeniesiony do Krakowa-Krzesławic.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Ołtarz boczny lewy", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-lewy

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności