Ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Zielonki
Miejscowość
Korzkiew
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kraków Krowodrza
Parafia
Parafia Św. Jana Chrzciciela
Tagi
Chrystus w Ogrójcu Ecce Homo Jezus Miłosierny ołtarz boczny św. Antoni Padewski św. Dorota św. Józef św. Mikołaj
Miejsce przechowywania
południowa strona nawy głównej, przy arkadzie tęczowej
Identyfikator
DZIELO/14543
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
druga ćwierć XVII wieku, między 1630 a 1651 rokiem
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał w drugiej ćwierci XVII wieku, zapewne w tym samym czasie co ołtarz główny (między 1630 a 1651 rokiem) i stojący po drugiej stronie arkady tęczowej ołtarz boczny. W aktach wizytacji biskupiej kościoła z 1630 roku zapisano, że nowo wybudowana świątynia nie posiada jeszcze ołtarzy. Zapis o trzech ołtarzach w kościele pojawia się dopiero w kolejnych wizytacjach z lat: 1663, 1727, 1748 i 1783, a także w inwentarzach kościelnych (1828, 1836, 1843, 1844). W polu głównym umieszczono obraz Ecce Homo (zwany obrazem Jezusa Miłosiernego), na zasuwie wizerunek św. Antoniego Padewskiego, a w predelli obraz z przedstawieniem Modlitwy w Ogrójcu, z kolei w zwieńczeniu Chrystusa u słupa. Ponadto ołtarz zdobią niewielkie rzeźby: św. Doroty, św. Mikołaja oraz św. Józefa na szczycie. Wizerunek Jezusa Miłosiernego od dawna cieszy się dużym kultem w korzkiewskiej świątyni, o czym przekonują wielokrotne zapisy w wizytacjach biskupich i kapitulnych, począwszy od XVII wieku. W inwentarzu kościoła z 1836 roku opisano kult do tego obrazu: „Obraz Pana JEZUSA miłosiernego łaskami słynący; od wiernych za takowy miany i przy którym nie i jeden łask doznał i doznaie czego ofiarowane wota na obrazie znajdujące się, i zawsze osobiwcze nabożeństwo ludu do tegoż obrazu, naylepiey dowodzą”. Przed obrazem w Korzkwi modlił się również brat Albert Chmielowski (1845-1906), w czasach gdy był uczestnikiem powstania styczniowego.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Ołtarz murowany, prostopadłościenny z kamienną mensą. Antepedium drewniane, w polu którego ozdobny, płaskorzeźbiony monogram Chrystusa na niebieskim tle wraz z dekoracją ornamentalną w narożach pola. Pole ujęte ozdobną ramą z płaskorzeźbionym ornamentem z wici roślinnej na jasnoniebieskim tle. Drewniane retabulum ustawione na cokole. W polu obraz z przedstawieniem Modlitwy w Ogrójcu w kształcie leżącego prostokąta o krótszych bokach zakończonych łukiem nadwieszonym. Nastawa flankowana parą kolumn podtrzymujących wyłamane nad osią główną belkowanie. W polu głównym obraz Ecce Homo, a na zasuwie obraz św. Antoniego Padewskiego. Zwieńczenie w formie owalu ujętego ażurową dekoracją formowaną z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego na tle kwadratowej ramy. W polu obraz Chrystusa u słupa, po bokach figury, po lewej św. Mikołaja, po prawej św. Doroty, na szczycie figura św. Józefa. Partie cokołów ozdobione płycinami z uskrzydlonymi główkami aniołów w polu, po bokach dekorowane ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Zasadnicza część nastawy ujęta po bokach uszami z ornamentem o formach małżowinowo-chrząstkowych, z czego prawy złożony, dostosowany do południowego filaru kościoła. Trzony kolumn w dolnej partii ozdobione kartuszami o fantazyjnych wycięciach z motywami kaboszonów, w górnej partii pokryte dekoracją w formie wici winnej latorośli. W partii fryzu oraz pod gzymsem ornamentyka roślinna. Pośrodku belkowania motyw dekoracyjnego spływu z uskrzydloną główką aniołka z podwiązaną chustą pod szyją. Pole środkowe w formie prostokątnej wnęki ujętej profilowanymi ramami z czego wewnętrzna ozdobiona ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Polichromia struktury ołtarza utrzymana w odcieniach ciemnego brązu i czerwieni, partie w tle ornamentów niebieskie. Ornamentyka i elementy detalu architektonicznego złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Analiza stylistyczna struktury i elementów dekoracyjnych pozwala przypuszczać, iż omawiane dzieło oraz stojący po drugiej stronie arkady tęczowej ołtarz, a także ołtarz główny fundacji Aleksandra Ługowskiego powstały w jednym czasie po 1630 roku a przed 1651 rokiem (data śmierci Ługowskiego, prawdopodobnego fundatora). Ołtarz stanowi typowy przykład dla tego okresu struktury ołtarzowej cechującej się prostą, jednoosiową formą, bogato dekorowaną ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Charakterystyczne są również umieszczone na ołtarzu uskrzydlone główki aniołków skierowane na wprost i z szyją podwiązaną drapowaną chustą – w sposób typowy dla XVII wieku. Niestety nie jest znana atrybucja ołtarza.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz powstał w drugiej ćwierci XVII wieku, zapewne w tym samym czasie co ołtarz główny (między 1630 a 1651 rokiem) i stojący po drugiej stronie arkady tęczowej ołtarz boczny. Dzieło stanowi typowy przykład dla tego okresu struktury ołtarzowej cechującej się prostą, jednoosiową formą, bogato dekorowaną ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. W polu głównym umieszczono obraz Ecce Homo, na zasuwie wizerunek św. Antoniego Padewskiego, w predelli obraz z przedstawieniem Modlitwy w Ogrójcu, a w zwieńczeniu obraz Chrystusa u słupa. W zwieńczeniu znajdują się także rzeźby św. Doroty, św. Mikołaja oraz św. Józefa na szczycie. Wizerunek Jezusa Miłosiernego od dawna cieszy się dużym kultem w korzkiewskiej świątyni, o czym przekonują wielokrotne zapisy w wizytacjach biskupich i kapitulnych, począwszy od XVII wieku.

Bibliografia

Szlezynger Piotr, "Kościół pod wezwaniem Narodzenia Św. Jana Chrzciciela w Korzkwi", Kraków 2004
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Wiśniewski Jan, "Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem", Marjówka Opoczyńska 1933

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis exterioris decanatuum: Wielicensis, Proszoviensis, Lipnicensis et Skalensis per R. D. Joannem Foxium, archidiaconum Cracoviensem ex commissione R. D. Andreae Lipski, episcopi Cracoviensis in a. D. 1628 - 1629 factae.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Visitatio quindecim decanatuum, nempe: Skavinensis, Zathoriensis, Novi Montis, Skalensis, Wrocimoviensis, Adreoviensis, Kijensis, Paczanoviensis, Oswiecimensis, Żywiecensis, Witoviensis, Skoliensis, Opatovecensis, Wielicensis et Plesnensis a Peril. et R.D. Nicolao Oborski, episcopo Laodicensis, suffraganeo, archidiacono, vicario in spiritualibus generali Cracoviensi in annis 1663 - 1665 expedita
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Wizytacja kanoniczna przeprowadzona w dn. 28 kwietnia 1728 r. przez bpa Michała Kunickiego...
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Visitatio archidiaconatus Cracoviensis (Decanatus: Skalensis - 1727; Vitoviensis - 1727; Prossoviensis - 1728; Novi Montis - 1728; Scawinensis - 1729; Xsiążnensis - 1731; Woynicensis - 1731; Zatoriensis - 1729; Lipnicensis - 1730; Dobczycensis - 1730; Andreoviensis - 1731; Żyvecensis - 1732; Oswiemensis - 1732; Wielicensis - 1741; postea sequntur inventaria ecclesiarum decanatus Dobczycensis, Woynicensis, Andreoviensis) per R.D. Michaelem de Magna Kunice Kunicki, episcopum Arsiacensem, suffraganeum et archidiaconum Cracoviensem annis 1727 - 1741 peracta

Autor: Michał Kunicki

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Visitatio ecclesiarum parachialium, praebendarum, capellarum, hospitalium, confraternitatum, nec non beneficiorum in decanatu Scalensi Kostka comitis in Załuskie Załuski, episcopi Cracoviensis, ducis Severiae per me Andream Nehrebecki S.Th.D., Insignis Collegiatae Sandomieriensis canonicum et scholasticum Scarbimieiensem, delegatum et deputatum extraordinarium visitatorem a.D. 1748 die 23 mensis Aprilis inchoata, ac successivo anno eodem 1748 diec 24 Octobris finita

Autor: Andrzej Nehrebecki

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Protokuł Wizyty Generalney z Dekanatow Skalskiego i Nowogurskiego

Jak cytować?

Maria Działo, "Ołtarz boczny ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-40

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności