Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał w drugiej ćwierci XVII wieku, zapewne w tym samym czasie co ołtarz główny (między 1630 a 1651 rokiem) i stojący po drugiej stronie arkady tęczowej ołtarz boczny. W aktach wizytacji biskupiej kościoła z 1630 roku zapisano, że nowo wybudowana świątynia nie posiada jeszcze ołtarzy. Zapis o trzech ołtarzach w kościele pojawia się dopiero w kolejnych wizytacjach z lat: 1663, 1727, 1748 i 1783, a także w inwentarzach kościelnych (1828, 1836, 1843, 1844). W polu głównym umieszczono obraz Ecce Homo (zwany obrazem Jezusa Miłosiernego), na zasuwie wizerunek św. Antoniego Padewskiego, a w predelli obraz z przedstawieniem Modlitwy w Ogrójcu, z kolei w zwieńczeniu Chrystusa u słupa. Ponadto ołtarz zdobią niewielkie rzeźby: św. Doroty, św. Mikołaja oraz św. Józefa na szczycie. Wizerunek Jezusa Miłosiernego od dawna cieszy się dużym kultem w korzkiewskiej świątyni, o czym przekonują wielokrotne zapisy w wizytacjach biskupich i kapitulnych, począwszy od XVII wieku. W inwentarzu kościoła z 1836 roku opisano kult do tego obrazu: „Obraz Pana JEZUSA miłosiernego łaskami słynący; od wiernych za takowy miany i przy którym nie i jeden łask doznał i doznaie czego ofiarowane wota na obrazie znajdujące się, i zawsze osobiwcze nabożeństwo ludu do tegoż obrazu, naylepiey dowodzą”. Przed obrazem w Korzkwi modlił się również brat Albert Chmielowski (1845-1906), w czasach gdy był uczestnikiem powstania styczniowego.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Ołtarz murowany, prostopadłościenny z kamienną mensą. Antepedium drewniane, w polu którego ozdobny, płaskorzeźbiony monogram Chrystusa na niebieskim tle wraz z dekoracją ornamentalną w narożach pola. Pole ujęte ozdobną ramą z płaskorzeźbionym ornamentem z wici roślinnej na jasnoniebieskim tle. Drewniane retabulum ustawione na cokole. W polu obraz z przedstawieniem Modlitwy w Ogrójcu w kształcie leżącego prostokąta o krótszych bokach zakończonych łukiem nadwieszonym. Nastawa flankowana parą kolumn podtrzymujących wyłamane nad osią główną belkowanie. W polu głównym obraz Ecce Homo, a na zasuwie obraz św. Antoniego Padewskiego. Zwieńczenie w formie owalu ujętego ażurową dekoracją formowaną z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego na tle kwadratowej ramy. W polu obraz Chrystusa u słupa, po bokach figury, po lewej św. Mikołaja, po prawej św. Doroty, na szczycie figura św. Józefa. Partie cokołów ozdobione płycinami z uskrzydlonymi główkami aniołów w polu, po bokach dekorowane ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Zasadnicza część nastawy ujęta po bokach uszami z ornamentem o formach małżowinowo-chrząstkowych, z czego prawy złożony, dostosowany do południowego filaru kościoła. Trzony kolumn w dolnej partii ozdobione kartuszami o fantazyjnych wycięciach z motywami kaboszonów, w górnej partii pokryte dekoracją w formie wici winnej latorośli. W partii fryzu oraz pod gzymsem ornamentyka roślinna. Pośrodku belkowania motyw dekoracyjnego spływu z uskrzydloną główką aniołka z podwiązaną chustą pod szyją. Pole środkowe w formie prostokątnej wnęki ujętej profilowanymi ramami z czego wewnętrzna ozdobiona ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Polichromia struktury ołtarza utrzymana w odcieniach ciemnego brązu i czerwieni, partie w tle ornamentów niebieskie. Ornamentyka i elementy detalu architektonicznego złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Analiza stylistyczna struktury i elementów dekoracyjnych pozwala przypuszczać, iż omawiane dzieło oraz stojący po drugiej stronie arkady tęczowej ołtarz, a także ołtarz główny fundacji Aleksandra Ługowskiego powstały w jednym czasie po 1630 roku a przed 1651 rokiem (data śmierci Ługowskiego, prawdopodobnego fundatora). Ołtarz stanowi typowy przykład dla tego okresu struktury ołtarzowej cechującej się prostą, jednoosiową formą, bogato dekorowaną ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Charakterystyczne są również umieszczone na ołtarzu uskrzydlone główki aniołków skierowane na wprost i z szyją podwiązaną drapowaną chustą – w sposób typowy dla XVII wieku. Niestety nie jest znana atrybucja ołtarza.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz powstał w drugiej ćwierci XVII wieku, zapewne w tym samym czasie co ołtarz główny (między 1630 a 1651 rokiem) i stojący po drugiej stronie arkady tęczowej ołtarz boczny. Dzieło stanowi typowy przykład dla tego okresu struktury ołtarzowej cechującej się prostą, jednoosiową formą, bogato dekorowaną ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. W polu głównym umieszczono obraz Ecce Homo, na zasuwie wizerunek św. Antoniego Padewskiego, w predelli obraz z przedstawieniem Modlitwy w Ogrójcu, a w zwieńczeniu obraz Chrystusa u słupa. W zwieńczeniu znajdują się także rzeźby św. Doroty, św. Mikołaja oraz św. Józefa na szczycie. Wizerunek Jezusa Miłosiernego od dawna cieszy się dużym kultem w korzkiewskiej świątyni, o czym przekonują wielokrotne zapisy w wizytacjach biskupich i kapitulnych, począwszy od XVII wieku.

Bibliografia