Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Ołtarz nie był wymieniony w kościele w ostatnim inwentarzu z 1891 roku ani też wcześniej. Po raz pierwszy wskazano go w publikacji z 1916 roku. Można zatem założyć, że struktura architektoniczna powstała w okresie pomiędzy tymi datami, być może w czasie remontu świątyni na przełomie XIX i XX wieku. W ołtarzu umieszczono wtórnie figury biskupów. W 2010 roku podczas powodzi kościół w Łapanowie uległ zniszczeniu, w tym dolne partie wszystkich ołtarzy.

Opis

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem. Ołtarz drewniany, prostopadłościenny, mensa drewniana. Nastawa ustawiona na cokole zakończonym gzymsem z motywem wolego oka, dekorowanym płycinami z kartuszami, z wyodrębnionym po środku tabernakulum flankowanym pilastrami z konsolami i kampanulami. Drzwiczki tabernakulum w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z przedstawieniem kielicha z hostią w glorii. Nastawa ujęta parą zdwojonych filarów ustawionych pod kątem, o kanelowanych trzonach i kapitelach kompozytowych dźwigających fragmenty przerwanego belkowania dekorowanego wolim okiem oraz ćwierćkolistego, przerwanego przyczółka, na których siedzi para puttów. Na tle filarów, po zewnętrznej stronie ustawione są figury biskupów. W polu środkowym wnęka w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym, ujęta grubą ramą dekorowaną wstęgą przeplataną z pąkami kwiatów, zwieńczona kartuszem; w polu figura Chrystusa Ukrzyżowanego na czerwonym tle. W przyłuczach dwie uskrzydlone główki anielskie. Zwieńczenie w formie stojącego prostokąta ujętego spływami wolutowymi, zamknięte fragmentem gzymsu, na którym znajduje się szczyt utworzony z przeciwstawnie zwróconych wolut z anthemionem. W polu zwieńczenia obraz w formie stojącego prostokąta z zaokrąglonymi górnymi narożami z przedstawieniem Matki Boskiej Bolesnej, ujęty profilowaną ramą. Ponad nim wić roślinna. Struktura ołtarza malowana na kolor jasnobrązowy, profile i ornamenty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz został wybudowany na wzór przeciwległego retabulum św. Anny, które przeniesiono z kaplicy do nawy na przełomie XIX i XX wieku. Struktury różnią się jednak od siebie pod względem architektury. Ołtarz św. Anny flankują zdwojone pilastry, za to omawiane retabulum ujmują znacznie masywniejsze zdwojone filary. Zwieńczenia obu struktur, na pozór takie same, również różnią się ujmującymi je spływami wolutowymi i dekoracją. Omawiany ołtarz posiada stylizowaną na wzór historycznej ornamentykę w postaci dekoracji roślinnej czy kartuszy. Retabulum reprezentuje najbardziej popularny w XVIII wieku typ aediculowy, mianowicie prostej jednokondygnacyjnej struktury ujętej parą podpór, ze zwieńczeniem.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Silne zabrudzenia, przetarcia polichromii i złoceń nastawy. Ołtarz rozmontowany.

Streszczenie

Ołtarz powstał w okresie pomiędzy 1892 a 1915 rokiem. Został wybudowany na wzór przeciwległego retabulum św. Anny, które przeniesiono z kaplicy do nawy na przełomie XIX i XX wieku. Struktury różnią się jednak od siebie pod względem architektury i dekoracji.

Bibliografia