Epitafium Marcina Łapki

Dzieje zabytku

Epitafium Marcina Łapki wystawiła około 1652 roku jego małżonka Marianna Lipska z Lipia. W aktach wizytacji z 1748 roku wymieniono w kościele cztery kamienne epitafia. Dzieło pierwotnie zamontowane było na zewnątrz kościoła, gdzie niszczało, dlatego w 2012 roku przeniesiono je do wewnątrz.

Opis

Płyta epitafijna w formie stojącego prostokąta, dwustrefowa, ujęta ramą. W górnej strefie płaskorzeźbiona scena ukazująca klęczącego przed krzyżem rycerza, zwróconego profilem w lewo, z uniesioną głową i rękami złożonymi w geście modlitwy. Ubrany jest w zbroję płytową, z szablą przy boku, przed nim leży hełm, obok włócznia. Przed nim na skale ustawiony krzyż z figurą Chrystusa. W prawym górnym rogu herb Drużyna w wieńcu laurowym. W dolnej strefie inskrypcja:
„D[EO] O[PTIMO] M[AXIMO] / GENEROSVS AC MAGNIFIC[US] MARTIN[US] DE ŁAPANOV ŁAPKA / ANIMAM CORPVS, I IERITA VITAM SPEM SALVTIS DEFERO ANEDEITA / BVNAL SPIRITVM COMMENDO CIRISTIE SVET SACTISSIME VIRGINI MATRI / VIXI / AD MOREM NON SOLVM AT NATVRAM / PACIS BELLI[US] ARTIBVS CLARVS / HVMANITATE SI NON SVPERIOR PAR CAETERI / NON TAM ANNIS QVAM BELLICIS LABORIB[US] FRACTVS MORIOR PRAEPROPERE / ISMVLTVM VIXIT QVI PROBE VIXIT / O ANICI VALETE ET VIVITE / NOC DOLORIS LABRVM FLENS MARIANNA DE LIPIE / CONSOPS SUPERSTES FIERI CURAVIT/ OBIIT ANNO 1652 DIE 28 7BRI / VIXIT ANNIS 53”. Na ramie, w lewym dolnym rogu znak kamieniarski w formie łopaty.

Zarys problematyki artystycznej

Marcin Łapka z Łapanowa herbu Drużyna (1599-1652) był towarzyszem husarskim. Należał do rodziny, która od lat była właścicielami wsi Łapanów i miała prawo patronatu nad tutejszym kościołem.
Epitafium Marcina Łapki charakteryzują niewielkie rozmiary, płaskorzeźbiona scena oraz skromne, proste obramienie.
Sam sposób przedstawiania postaci w wiecznej adoracji, klęczącej przed krzyżem wiązał się z faktem wprowadzenia do liturgii rzymskiej pozy klęczącej (genuflexio) między XV a XVI wiekiem. Od tego czasu taki sposób przedstawiania postaci zaczął pojawiać się w sztukach plastycznych. Nagrobki z klęczącymi postaciami występowały w Rzeczypospolitej już w XVI wieku, głównie w rzeźbie pełnej, największą popularność zyskały jednak w XVII wieku, z postacią ukazywaną już w różnych wariantach przedstawieniowych. Epitafia z płaskorzeźbionymi figurami przed krzyżem, jak omawiane dzieło z Łapanowa, były bardzo popularne głównie w pierwszej połowie XVII wieku, potem stosowane były sporadycznie, aż wyszły z użycia.

Streszczenie

Epitafium Marcina Łapki wystawiła około 1652 roku jego małżonka Marianna Lipska z Lipia. Marcin Łapka z Łapanowa herbu Drużyna (1599-1652) był towarzyszem husarskim. Należał do rodziny, która od lat była właścicielami wsi Łapanów i miała prawo patronatu nad tutejszym kościołem. Epitafia z płaskorzeźbionymi figurami przed krzyżem, jak omawiane dzieło z Łapanowa, były bardzo popularne głównie w pierwszej połowie XVII wieku.

Bibliografia