Św. Katarzyna Aleksandryjska

Dzieje zabytku

W ołtarzu głównym kościoła w Nowym Targu znajduje się obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej, namalowany przez Władysława Rossowskiego w 1892 roku z fundacji ówczesnego proboszcza księdza Michała Wawrzynowskiego. Pierwotnie w tym miejscu umieszczony był obraz barokowego malarza Franciszka Lekszyckiego, dekorowany 193 perłami i srebrnymi sukienkami. Ksiądz Michał Wawrzynowski podczas odnowienia ołtarza głównego postanowił również wykonać konserwację obrazu św. Katarzyny. Zadanie zlecił Władysławowi Rossowskiemu. Malarz uznał jednak, że naprawa starego obrazu jest „niemożebna” i zdecydował się wykonać kopię dzieła barokowego mistrza. Oryginał przekazano do schroniska Lubomirskich w Krakowie.

Opis

Obraz w prostokątnej, profilowanej ramie od góry zamkniętej łukiem nadwieszonym, przedstawiający św. Katarzynę Aleksandryjską, zwróconą trzy czwarte w prawo. Święta w prawej dłoni trzyma palmę męczeństwa, lewą wspiera się na rękojeści miecza. Twarz owalna o wyraźnych, linearnych rysach, dużych i brązowych oczach oraz długim nosie; na szyi sznur pereł, na uszach kolczyki. Ubrana jest w białą koszulę z długimi rękawami, niebieską tunikę ozdobioną złotą lamówką i przepasaną złotym pasem z ozdobną klamrą w formie rozety. Spod tuniki wystaje czerwona, długa suknia. Na lewe ramie ma narzucony czerwony płaszcz, luźno spływający na ziemię. Na głowie jest korona otwarta, od której z prawej strony spływa biały welon zdobiony w niebieskie paski. U stóp świętej, po lewej stronie obrazu leżą: korona zamknięta, topór i gałązka białej lilii. Święta przedstawiona jest na tle gładkiej kolumny na wysokim cokole, o który wsparte jest koło. Po przeciwnej stronie obrazu ukazani są trzej, pomniejszeni, dyskutujący filozofowie. Obok, również miniaturowa, scena przedstawiająca ścięcie św. Katarzyny. W oddali widoczne płonące koło. W górnej części obrazu są rozstępujące się niebiosa z aniołkiem trzymającym w dłoniach dwa wieńce; obok pary główek anielskich. Kolorystyka stonowana, ciepła, z przewagą brązów. Na odwrociu napis: „Obraz ten fundował ks(iądz) Michał Wawrzynowski Proboszcz w Nowym Targu Poświęciż był Jego / Em(inencja) Kardynał Książe Biskup Krakowski Albin Dunajeski / Kraków r(oku) p(ańskiego) 1892 Malował / Wł(adysław) Rossowski”.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej został namalowany w 1892 roku przez Władysława Rossowkiego. Święta (zm. 305) jest patronką filozofów chrześcijańskich oraz uniwersytetów. Ukazana na obrazie historia wiąże się z dysputą zarządzoną przez Maksencjusza, pomiędzy św. Katarzyną a pogańskimi filozofami, która skończyła się ich nawróceniem. Sama święta zginęła śmiercią męczeńską na początku IV wieku, gdy odmówiła wykonania rozkazu cesarza Maksencjusza – złożenia ofiar pogańskim bogom. W omawianym dziele została ukazana ze złamanym kołem i mieczem, które nawiązują do jej męczeństwa. W trakcie tortury miażdżenia kołem sprawiła modlitwą, że rozpadło się ono w rękach oprawców. Ostatecznie została ścięta mieczem. Oba atrybuty są często wykorzystywane w ikonografii świętej. Autor dzieła nawiązując do oryginału autorstwa Franciszka Lekszyckiego, wykonał obraz w konwencji barokowego malarstwa religijnego. Rossowski urodził się w 1857 roku w Monasterzyskach koło Buczacza, zmarł w 1923 roku we Lwowie. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierownictwem Jana Matejki. W 1881 roku otrzymał stypendia cesarskie i rządowe na studia w akademii monachijskiej oraz w Dreźnie i w Paryżu. W Krakowie osiedlił się w 1883 roku. W latach 1885-1892 pełnił funkcję profesora rysunku i malarstwa na Wyższych Kursach dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego w Krakowie. Działalność artysty przerwała nieuleczalna choroba w 1919 roku. Silny wpływ na twórczość malarza wywarł Jan Matejko. Rossowski był wiernym naśladowcą mistrza, zwłaszcza na początku swojej drogi artystycznej. Tworzył dzieła o różnorodnej tematyce: religijnej, historycznej, portretowej oraz współczesnej.

Streszczenie

W ołtarzu głównym kościoła w Nowym Targu znajduje się obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej, namalowany przez Władysława Rossowskiego w 1892 roku z fundacji ówczesnego proboszcza księdza Michała Wawrzynowskiego. Pierwotnie w tym miejscu umieszczony był obraz barokowego malarza Franciszka Lekszyckiego, dekorowany 193 perłami i srebrnymi sukienkami.

Bibliografia