Apoteoza św. Barbary

Dzieje zabytku

Obraz został wymieniony w aktach wizytacji z 1766 roku przepisanych do „Liber mobilium”, jako jeden z „pozostałych obrazów”, który zapewne wisiał na ścianie w kościele. Powstał zatem przed 1766 rokiem. Prawdopodobnie dopiero na przełomie XIX i XX wieku został wprawiony do ołtarza bocznego, w którym wcześniej znajdował się wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym z uskokiem z przedstawieniem apoteozy św. Barbary. Święta w centrum obrazu ukazana frontalnie, z głową skierowaną w lewo, klęczy na lewe kolano na obłoku, prawą nogę ma wyprostowaną. W lewej ugiętej i uniesionej ręce trzyma kielich z unoszącą się nad nim hostią w glorii promienistej, prawą rękę wyciąga w bok. Twarz ma owalną, o okrągłych oczach skierowanych w górę, małym nosie i rozchylonych ustach. Włosy ma upięte z tyłu z wplecionymi sznurami pereł i kamieni szlachetnych. Na głowie ma koronę otwartą. Ubrana jest w żółtą, długą suknię spodnią, zieloną sięgającą kolan oraz czerwoną wierzchnią z wystającą białą koszulą z rozwianym fragmentem, przepasaną dekoracyjnym gorsetem w talii. Na lewe ramię ma narzucony niebieski płaszcz, opadający na prawy bok i nogę. Po prawej stronie świętej, na obłoku klęczy putto, podając jej liść palmy. Za nim, w oddali widoczna wieża. U dołu obrazu na kamiennych stopniach leżą miecz i kajdany przymocowane do kuli. W górnej części obrazu niebo wypełnione obłokami rozstępującymi się wokół głowy świętej, na ich tle trzy uskrzydlone główki anielskie.

Zarys problematyki artystycznej

Apoteoza świętego miała być obrazem jego gloryfikacji. Dlatego święci najczęściej przedstawiani byli w chwale, na tle nieba, pośród obłoków (unoszący się na obłokach), w towarzystwie aniołków. Obraz św. Barbary z Łapanowa charakteryzuje stosunkowo wysoki poziom wykonania. Święta ukazana jest w swobodnej, lekkiej pozie, elementy anatomiczne oraz tkanina bogatych szat malowane i kształtowane są miękko ze szczególnym przywiązaniem do detalu, widocznym chociażby w sposobie oddania kielicha z rokokową dekoracją czy też kameryzowanego gorsetu.

Święta Barbara była córką bogatego poganina, w tajemnicy przed ojcem przyjęła chrześcijaństwo i złożyła śluby czystości, za co ten zamknął ją w wieży. Następnie została postawiona przed sądem i skazana na ścięcie. Święta w ikonografii jest przedstawiana w koronie i bogatej sukni, co ma związek z pozycją społeczną jej rodziny. Atrybutem św. Barbary jest kielich z hostią, gdyż przed śmiercią w zamknięciu anioł przyniósł jej Komunię Świętą. W przedstawieniach świętej pojawiają się również wieża, miecz, a także palma męczeńska.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzony, widoczne ubytki warstwy malarskiej.

Streszczenie

Obraz Apoteozy św. Barbary powstał przed 1766 rokiem. Prawdopodobnie dopiero na przełomie XIX i XX wieku został wprawiony do ołtarza bocznego. Święta w ikonografii jest ukazywana w koronie i bogatej sukni, co ma związek z pozycją społeczną jej rodziny. Atrybutem św. Barbary jest kielich z hostią, gdyż przed śmiercią w zamknięciu anioł przyniósł jej Komunię Świętą. W przedstawieniach świętej pojawiają się również wieża, miecz, a także palma męczeńska.

Bibliografia