Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica o przekroju ośmiobocznym, trzon zwężający się ku górze, ujęty profilowanym wałkiem. Czara ośmioboczna dekorowana u góry fryzem z ostrołukowych arkadek; wylew profilowany. Chrzcielnica miejscami pokryta pozostałościami polichromii.
Zdjęcie nr 2: Chrzcielnica o przekroju ośmiobocznym, trzon zwężający się ku górze, ujęty profilowanym wałkiem. Czara ośmioboczna dekorowana u góry fryzem z ostrołukowych arkadek; wylew profilowany. Chrzcielnica miejscami pokryta pozostałościami polichromii.
Zdjęcie nr 3: Chrzcielnica o przekroju ośmiobocznym, trzon zwężający się ku górze, ujęty profilowanym wałkiem. Czara ośmioboczna dekorowana u góry fryzem z ostrołukowych arkadek; wylew profilowany. Chrzcielnica miejscami pokryta pozostałościami polichromii.

Chrzcielnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
bocheński
Gmina
Łapanów
Miejscowość
Łapanów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niegowić
Parafia
Św. Bartłomieja Apostoła
Tagi
sztuka gotycka
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/03366
Kategoria
chrzcielnica
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza tercja XVI wieku
Technika i materiał
piaskowiec, techniki kamieniarskie
Wymiary podstawowe
wysokość – 91,5 cm
Wymiary szczegółowe
Średnica czary – 58,5 cm
Wymiary szczegółowe
Średnica czary – 58,5 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Chrzcielnica powstała zapewne w pierwszej tercji XVI wieku, prawdopodobnie z przeznaczeniem do nowego kościoła wzniesionego w 1529 roku. Wymieniana każdorazowo w aktach wizytacji, po raz pierwszy w 1596 roku, później również w latach 1618, 1655, 1665, 1730 i 1748. W 1841 roku proboszcz Wojciech Dybczak zlecił malarzowi Antoniemu Madejskiemu z Wieliczki odmalowanie chrzcielnicy. Omawiane dzieło było wymienione w inwentarzu kościoła z 1891 roku. Kościół po otrzymaniu w darze nowej chrzcielnicy w 1906 roku, używał nadal gotyckiej jako kropielnicy.

Opis

Chrzcielnica o przekroju ośmiobocznym, trzon zwężający się ku górze, ujęty profilowanym wałkiem. Czara ośmioboczna dekorowana u góry fryzem z ostrołukowych arkadek; wylew profilowany. Chrzcielnica miejscami pokryta pozostałościami polichromii.

Zarys problematyki artystycznej

W okresie gotyku dominowała kielichowa forma chrzcielnic. Dzieła te pokryte były różnym rodzajem dekoracji, jakkolwiek na terenie Korony przeważały raczej motywy architektoniczne (arkadki, maswerk etc.) czasem też heraldyczne. Kamienne chrzcielnice były często polichromowane w miejscach ich dekoracji lub w całości, jak omawiane dzieło z Łapanowa. Nieodzownym elementem chrzcielnic gotyckich były pokrywy, które chroniły wodę święconą przed zanieczyszczeniami, jakkolwiek w większości się nie zachowały.


Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Liczne ubytki mechaniczne, przetarcia, zabrudzenia; na powierzchni szczątki polichromii.

Streszczenie

Chrzcielnica powstała zapewne w pierwszej tercji XVI wieku, prawdopodobnie z przeznaczeniem do nowego kościoła wzniesionego w 1529 roku. W okresie gotyku dominowała kielichowa forma chrzcielnic. Dzieła te pokryte były różnym rodzajem dekoracji, jakkolwiek na terenie Korony przeważały raczej motywy architektoniczne.

Bibliografia

Kopera Feliks, Lepszy Leonard, "Kościoły drewniane Galicyi Zachodniej, cz. 1", Kraków 1916
Kuczyńska Jadwiga, "Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce. Katalog", Lublin 1984
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
"Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, t. 1", Kraków 1900
Piątkowska Łucja, "Parafie Ziemi Bocheńskiej", Bochnia 2004

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis exterioris decanatuum Tarnoviensis, Dobcicensis, Woynicensis, Opatowiensis, Lypnicensis et Wielicensis ad Archidiaconatum Cracoviensis pertinentium per venerabilem Christophorum Cazimirski Praepositum Tarnoviensis mandato Illustrissimi Principis et Domini Domini Georgini Divina Miseratione S. R. Ecclessia Tituli S. Sixti Card. Praesbyteri Rzadziwł nuncupati Episcopatus Cracoviensis et Ducatus Severiensis administratoris perpetui in Olica et Neswiesz Ducis et ex commissione admodum Rndi. Dni. D. Stanislai Crasinski Archidiaconi in spiritualibus vicarii et generalis officialis Cracoviensis etc. etc.

Autor: Krzysztof Kazimirski

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Visitatio externa decanatus Dobcicensis, Lipnicensis, Voynicensis, Skalensis et Opatovicensis per R. D. Joannem Foxium, archidiaconum Cracoviensem a. D. 1618 peracta
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Liber visitationum decanatus Dobczycensis a perillri ac reverendissimo Domino Nicolao Oborski Dei et Apostolice Sedis Gratia Episcopo Laodicensis Suffraganeo, Archidiacono, Vicario in Spiritualibus et Officiali Generali Cracoviensi
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis per me Alexandrum Mathiam Rudzki Commissarium ad hoc nunus in dusbus decanatibus Lipnicensis et Voynicensis

Autor: Aleksander Maciej Rudzki

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Visitatio archidiaconatus Cracoviensis (Decanatus: Skalensis - 1727; Vitoviensis - 1727; Prossoviensis - 1728; Novi Montis - 1728; Scawinensis - 1729; Xsiążnensis - 1731; Woynicensis - 1731; Zatoriensis - 1729; Lipnicensis - 1730; Dobczycensis - 1730; Andreoviensis - 1731; Żyvecensis - 1732; Oswiemensis - 1732; Wielicensis - 1741; postea sequntur inventaria ecclesiarum decanatus Dobczycensis, Woynicensis, Andreoviensis) per R.D. Michaelem de Magna Kunice Kunicki, episcopum Arsiacensem, suffraganeum et archidiaconum Cracoviensem annis 1727 - 1741 peracta

Autor: Michał Kunicki

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis exterioris decanatus Skavinensis, Novi Montis, Oswencimensis, Zatoriensis, ad archidiaconatum Cracoviensem, prothonotarium apostolicum in a. D. 1617 authoritate ordinaria factae sub felicibus auspiciis R. D. Martini Szyszkowski, episcopi Cracobiensis, ducis Severiensis. Visitatio ecclesiae Collegiate Skarbimiriensis die 9 mesis Decembris anni 1617 ex speciali commissione Episcopi ordinarii facta kk. 106 - 110. Visitatio decanatus Wielicensis a. D. 1618 per R. D. Joannem Foxium, archidiaconum Cracoviensem

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Świątynia trójnawowa, ośmioprzęsłowa o konstrukcji żelbetowej, tynkowana. Prezbiterium zamknięte prostą ścianą, umieszczone na kilkustopniowym podwyższeniu. Prostokątna zakrystia od strony wschodniej oraz prostokątna kaplica od strony zachodniej. Nawy, z których środkowa wyższa i szersza od bocznych wydzielone smukłymi filarami na rzucie prostokąta. Nakryte ekspresyjnym, żelbetowym stropem o rzeźbiarskiej formie. Chór muzyczny od strony południowej o konstrukcji żelbetowej z prostym parapetem zamkniętym od góry drewnianą poręczą. Fasada dwukondygnacyjna z umieszczonym w przyziemiu pięcioosiowym wejściem w formie prostokątnych otworów drzwiowych dostępnych wysokimi schodami. Otwory drzwiowe wydzielone żelbetowymi lizenami, podziały kontynuowane także w drugiej kondygnacji, gdzie w miejsce otworów drzwiowych wysokie, prostokątne okna. Elewacja zamknięta ścianą szczytową w kształcie trójkąta o nierównych bokach i zwieńczona prostym krzyżem. Od zachodu do elewacji dostawiona wieża dzwonna na rzucie trójkąta zwężającego się ku górze i nakryta strzelistym, ostrosłupowym hełmem zwieńczonym krzyżem. Elewacje boczne ośmioosiowe, artykułowane lizenami. W czterech pierwszych osiach od południa i na szerokości prezbiterium po dwa wysokie i prostokątne okna, w pozostałych pojedyncze okna i trójkątne szczyty. Od wschodu dach kryty blachą, dwuspadowy o nierównych połaciach; nad nawą boczną od strony wschodniej jednopołaciowy. Niewielka wieżyczka na sygnaturkę na kalenicy dachu od strony północnej.
kościół
Kościół Redemptor hominis
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, dostępna od zakrystii drzwiami wyciętymi w ścianie. Kosz na planie wieloboku, o wypukłych bokach i wyłamanych trójkątnie narożach, z podwieszeniem zakończonym szyszką. Parapet w formie profilowanego gzymsu. Baldachim powtarzający plan kosza w formie belkowania, zwieńczony pełnoplastyczną rzeźbą nagiego putta siedzącego na obłoku. Na podniebiu rzeźba gołębicy Ducha Świętego w glorii promienistej. Polichromia jasnoróżowa i żółta, detale złocone i srebrzone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym z uskokiem z przedstawieniem apoteozy św. Barbary. Święta w centrum obrazu ukazana frontalnie, z głową skierowaną w lewo, klęczy na lewe kolano na obłoku, prawą nogę ma wyprostowaną. W lewej ugiętej i uniesionej ręce trzyma kielich z unoszącą się nad nim hostią w glorii promienistej, prawą rękę wyciąga w bok. Twarz ma owalną, o okrągłych oczach skierowanych w górę, małym nosie i rozchylonych ustach. Włosy ma upięte z tyłu z wplecionymi sznurami pereł i kamieni szlachetnych. Na głowie ma koronę otwartą. Ubrana jest w żółtą, długą suknię spodnią, zieloną sięgającą kolan oraz czerwoną wierzchnią z wystającą białą koszulą z rozwianym fragmentem, przepasaną dekoracyjnym gorsetem w talii. Na lewe ramię ma narzucony niebieski płaszcz, opadający na prawy bok i nogę. Po prawej stronie świętej, na obłoku klęczy putto, podając jej liść palmy. Za nim, w oddali widoczna wieża. U dołu obrazu na kamiennych stopniach leżą miecz i kajdany przymocowane do kuli. W górnej części obrazu niebo wypełnione obłokami rozstępującymi się wokół głowy świętej, na ich tle trzy uskrzydlone główki anielskie.
obraz
Apoteoza św. Barbary
Zdjęcie nr 1: Dzwonnica drewniana, konstrukcji słupowej, ściany, szalowane z listwowaniem, więźba dachowa drewniana. Założona na planie kwadratu, na betonowym podmurowaniu, przesłoniętym okapowym daszkiem gontowym. Ściany zwężające się ku górze, z izbicą. Dach gontowy, czterospadowy, łamany, zakończony metalowym szpikulcem z kulą i krzyżem. Otwór drzwiowy w ścianie wschodniej o wykroju stojącego prostokąta zamknięty drzwiami jednoskrzydłowymi, nakryty trójspadowym daszkiem gontowym. Otwory głosowe w formie stojącego prostokąta, po jednym na każdej ścianie w partii izbicy.
dzwonnica
Dzwonnica
Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna w kształcie leżącego prostokąta, ujęta ramą, flankowana wolutowymi uszakami przechodzącymi w spływy wolutowe. U góry pozostałości po owalnym medalionie w kartuszu; u dołu kartusz z herbem Pilawa, z inicjałami „AT / W” i „Z / W”, ujęty antytetycznie zwróconymi wolutami. W polu tablicy inskrypcja: „D[EO] O[PTIMO] M[AXIMO] / Dopędziwszy szczęśliwie kresu smiertelnego / pełen cnot, y postępków godnych życia swego / Tu cny mąż Andrzey z Werby Werbski iest złożony / W Woiewodztwie Wołynskim szlachetnie zrodzony / Wieczny pamieci godzien dla swoiey ludzkosci / znamienitey y wielkiey v wszystkich milości / y zyciem, y poboznym zerciem godzien sławy / maż zaprawde herbowney godzien swey Pilay / któremu Magdalena Lyszkowska z dziatkami / zlany ach serdecznemi ten nagrobek łzami / wystawiła w potomny znak affektu swego / wieczney w Bogu swiatłosci / życząc duszy iego / Vmarł roku panskiego 1666 dnia 1 maia / żył lat 46”.
płyta nagrobna
Epitafium Andrzeja Werbskiego
Zdjęcie nr 1: Płyta epitafijna w formie stojącego prostokąta, dwustrefowa, ujęta ramą. W górnej strefie płaskorzeźbiona scena ukazująca klęczącego przed krzyżem rycerza, zwróconego profilem w lewo, z uniesioną głową i rękami złożonymi w geście modlitwy. Ubrany jest w zbroję płytową, z szablą przy boku, przed nim leży hełm, obok włócznia. Przed nim na skale ustawiony krzyż z figurą Chrystusa. W prawym górnym rogu herb Drużyna w wieńcu laurowym. W dolnej strefie inskrypcja: „D[EO] O[PTIMO] M[AXIMO] / GENEROSVS AC MAGNIFIC[US] MARTIN[US] DE ŁAPANOV ŁAPKA / ANIMAM CORPVS, I IERITA VITAM SPEM SALVTIS DEFERO ANEDEITA / BVNAL SPIRITVM COMMENDO CIRISTIE SVET SACTISSIME VIRGINI MATRI / VIXI / AD MOREM NON SOLVM AT NATVRAM / PACIS BELLI[US] ARTIBVS CLARVS / HVMANITATE SI NON SVPERIOR PAR CAETERI / NON TAM ANNIS QVAM BELLICIS LABORIB[US] FRACTVS MORIOR PRAEPROPERE / ISMVLTVM VIXIT QVI PROBE VIXIT / O ANICI VALETE ET VIVITE / NOC DOLORIS LABRVM FLENS MARIANNA DE LIPIE / CONSOPS SUPERSTES FIERI CURAVIT/ OBIIT ANNO 1652 DIE 28 7BRI / VIXIT ANNIS 53”. Na ramie, w lewym dolnym rogu znak kamieniarski w formie łopaty.
płyta nagrobna
Epitafium Marcina Łapki

Inne dzieła z tego roku

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełna, na cokole. Święty przedstawiony w całej postaci, w pozycji stojącej w ujęciu frontalnym, w lekkim kontrapoście, z lewą nogą wysuniętą do przodu. Ma uniesione ręce – prawą przed siebie, z dłonią otwartą, w lewej trzyma zamkniętą księgę. Głowę ma uniesioną ku górze, nieznacznie przechyloną na lewo. Ma młodzieńczą twarz o wyrazistych rysach: szerokie, delikatnie przymknięte oczy pod uniesionymi, wąskimi brwiami, długi nos, szerokie usta o kącikach skierowanych w dół oraz silnie wysunięte kości policzkowe. Długie włosy, ciasno zwinięte w pukle, opadają na czoło i kark. Święty jest ubrany w przepasaną, rozciętą pod szyją zieloną suknię oraz spięty pod szyją czerwony płaszcz z niebieskim podbiciem. Szaty układają się w głębokie, ostro łamiące się fałdy. Płaszcz ponad lewym kolanem odwija się w formę rozetki; na lewym boku przytroczona do pasa, prostokątna, brązowa sakiewka. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna.
rzeźba
Św. Jan Ewangelista

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Na niskiej prostopadłościennej podstawie, niewielka stopa z trzonem w typie balustradowej lalki podtrzymującej półkulistą czarę o powierzchni imitującej puklowanie z wklęską i zaoblonym brzegiem. Na trzonie ryty kartusz z godłem herbu Zadora pod kapeluszem z sześcioma chwostami po każdej ze stron, w trzech rzędach. Pokrywa w formie korony zamkniętej, z sześcioma kabłąkami złączonymi kulą i krzyżem; obręcz i kabłąki z malowanymi rautami i kaboszonami imitującymi kamienie jubilerskie. Wewnątrz korony grupa rzeźbiarska: Chrystus w Jordanie, z rękoma w geście modlitwy i św. Jan Chrzciciel polewający wodą głowę Jezusa.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica na rzucie ośmioboku, trzon i czara również są ośmioboczne. Cokół dwustopniowy, stopnie oddzielone od siebie zaoblonym uskokiem, w górnej części łagodnie przechodzą w trzon. W środkowej partii trzonu spłaszczony ośmioboczny pierścień dekorowany taśmą z płaskorzeźbionymi rozetkami. Czara rozchylająca się ku górze, z profilowaną podstawą, rozczłonkowana ostrołukowatymi płycinami, zakończona profilowanym gzymsem. Ośmioboczna pokrywa o polach z wyciętymi płycinami zamkniętymi potrójnymi łukami półkolistymi jest zwieńczona profilowanym gzymsem z koronką i nakryta daszkiem. Nad nim podstawa ujęta od dołu arkadkowaniem z grupą rzeźbiarską Chrztu w Jordanie. Chrystus stoi w rzece z rękami założonymi na piersi, opasany na biodrach długą białą tkaniną. Przed nim, na skale stoi św. Jan Chrzciciel, ubrany w wielbłądzią skórę z prawą ręką trzymającą naczynie z wodą nad głową Chrystusa, a lewą wyciągniętą do przodu. Nad nim unosi się gołębica Ducha Świętego.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica gotycka w kształcie kielicha. Posiada kolistą stopę, która przechodzi w stożkowato zwężającą się tuleję z wydatnym wałkiem w połowie wysokości. Czara dołem lekko zaokrąglona, rozchylająca się ku górze. Płaszcz dekorowany u dołu i poniżej górnej krawędzi wąskimi pasami z minuskułowymi napisami, przedzielone motywem lilii: MARIA ROSA ROT HIS UNS, ANNO DOMINI 1462. Pomiędzy nimi rozmieszczone są na obwodzie cztery plakietki przedstawiające trójpostaciową Grupę Ukrzyżowania oraz frontalny wizerunek księcia zatorskiego Wacława w całej postaci. W prawej ręce trzyma włócznię, lewą dłoń opiera na tarczy z orłem. Twarz okala broda zakończona w szpic oraz długie i sfalowane włosy. Głowę wieńczy niewysoka książęca mitra. Ubrany jest w długi płaszcz narzucony na późnogotycka zbroję. Drewniana pokrywa chrzcielnicy została dodana wtórnie.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica kielichowa, ustawiona na dużej podstawie na rzucie ściętego koła oraz na prostopadłościennym cokole na rzucie kwadratu. Trzon wklęsło-wypukły z uskokiem u spodu; nodus gruszkowaty, dekorowany czterema lwimi głowami trzymającymi w paszczach festony z podwieszonej tkaniny. Czara w formie bardzo spłaszczonej półkuli z wywiniętą i profilowaną krawędzią; dekorowana uskrzydlonymi główkami anielskimi na przemian z kokardami z podwieszonymi festonami z tkaniny. Pokrywa w formie baldachimu na rzucie sześcioboku, wypiętrzona, zwieńczona krzyżem.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Drewniana, rzeźbiona chrzcielnica ustawiona na okrągłej, ściętej podstawie. Trzon w formie nagiego aniołka stojącego na srebrzonym obłoku, ze złoconymi skrzydłami i draperią przerzucona przez lewe ramię, podtrzymującego oburącz wspartą na głowie czarę w kształcie puklowanej, marmoryzowanej półkuli o wywiniętym kołnierzu. Boki czary ozdobione kwiatową girlandą podwieszoną na wstążkach. Pokrywa ażurowa uformowana z czterech srebrzonych, akantowych wolut wspartych na wieńcu laurowym, w zwieńczeniu promienista gloria z przedstawieniem popiersia Boga Ojca. Pod wolutami, pośrodku pokrywy, rzeźbiona grupa Chrzest Chrystusa. Podstawa i czara marmoryzowana.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica usytuowana na postumencie na rzucie półkolistym i schodkowej, kwadratowej płycie. Jej trzon w typie gruszkowym dźwiga puklowaną, półkulistą czarę z profilowanym, ćwierćkolistym w przekroju wylewem. Pokrywa drewniana, bogato profilowana, malowana na czarno, zwieńczona złoconą kulą z krzyżem.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Chrzcielnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2023, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrzcielnica-15

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności