Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Wyposażenie w kościele św. Stanisława w Rabie Wyżnej powstało prawdopodobnie przed 1765 rokiem, gdyż w aktach wizytacji z tego roku wymienionych jest siedem ołtarzy o innych niż w aktach poprzedniej (1728) wezwaniach i ilości. W czasie przebudowy kościoła w latach 1841-1843 wszystkie ołtarze zostały „na nowo popostawiane” i odmalowane. Retabulum było odmalowane w 1904 roku. W latach 1961-1969 ołtarz odzłocono i sprawiono nowy obraz Serca Jezusowego. W 1986 roku retabulum odmalowano.

Opis

Nastawa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Ołtarz drewniany, prostopadłościenny z drewnianą mensą. Antepedium ujęte profilowaną ramą, w jego polu okrągły medalion z monogramem IHS. Na ołtarzu tabernakulum w formie drewnianej skrzynki, flankowanej z przodu dwiema kolumienkami dźwigającymi trójkątnie wyłamany łuk, drzwiczki w formie stojącego prostokąta zamkniętego półkoliście z płaskorzeźbionym przedstawieniem kielicha z hostią w glorii. Tabernakulum zakończone tronem wystawienia w formie cokołu. Retabulum ujęte parą zdwojonych pilastrów i stojącą przed nimi parą kolumn o skręconych trzonach oplecionych wicią i kapitelach kompozytowych. Podpory dźwigają pełne belkowanie, wyłamane na ich osi oraz przerwany półkolisty przyczółek, dekorowane w partii fryzu ornamentem roślinnym, a w partii gzymsu kostkowaniem. W polu głównym obraz Najświętszego Serca Jezusa w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym z uskokiem ujęty profilowaną ramą. Kondygnacja flankowana uszami utworzonymi ze stylizowanych liści akantu. Zwieńczenie zbliżone do trapezu, zamkniętego łukiem odcinkowym, ujętym profilowaną ramą dekorowaną kimationem, po bokach flankowane stylizowanym ornamentem roślinnym. W polu obraz Chrystusa w Ogrójcu w zbliżonej do zwieńczenia formie, ujęty profilowaną ramą. Struktura polichromowana w kolorze beżowym, z białymi detalami, pozłacanym ornamentem i profilami.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz Najświętszego Serca Jezusa w latach 1841-1843 został prawdopodobnie albo niemal całkowicie przebudowany, albo wybudowano go wówczas na nowo. Niewątpliwie, jak pozostałe ołtarze, otrzymał wówczas nowy cokół z wmontowanym ołtarzem, mensą i antepedium, a także stylizowaną dekorację ornamentalną w partii fryzu, zwieńczenia i uszu. Być może zamontowano wówczas do struktury również nowe zwieńczenie z obrazem Chrystusa w Ogrojcu. Daleko idące przetworzenia ołtarza, być może z częściowym zachowaniem pierwotnej struktury oraz wtórny kostium stylizowanej dekoracji nadają mu cechy neobarokowe.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Lekkie zabrudzenia, odpryski farby. Ołtarz odnawiany w latach 1904, 1961-1969 i 1986.

Streszczenie

Ołtarz boczny razem z całym wyposażeniem powstał zapewne przed 1765 rokiem. W latach 1841-1843 został prawdopodobnie albo niemal całkowicie przebudowany, albo wybudowano go wówczas na nowo. Daleko idące przetworzenia ołtarza, być może z częściowym zachowaniem pierwotnej struktury oraz wtórny kostium stylizowanej dekoracji nadają mu cechy neobarokowe.

Bibliografia