Krucyfiks

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Michałowice
Miejscowość
Raciborowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kraków Prądnik
Parafia
Św. Małgorzaty
Tagi
Chrystus Ukrzyżowany rzeźba gotycka
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/05926
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
około 1440 roku
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego powstała około 1440 roku. Pochodzi z domu katedralnego na Wawelu, należącego do roratystów i mansjonarzy. Została nabyta do kościoła w Raciborowicach w 1835 roku. Zastąpiła krucyfiks wymieniany w ołtarzu głównym w aktach wizytacji z lat 1665, 1728, 1747 i 1783. Prawdopodobnie aż do pierwszej połowy XX wieku rzeźba była polichromowana w całości na brązowo. W drugiej połowie XX wieku przeszła gruntowną konserwację.

Opis

Figura Chrystusa żywego, ścięta z tyłu, przybita do krzyża trzema gwoździami. Ciało w lekkim zwisie, o ramionach układających się na kształt łuku, głowa opadająca na prawy bark, nogi wyprostowane, stopy skrzyżowane w układzie prawa na lewą. Chrystus ma pociągłą twarz, o wystających kościach policzkowych, dużych, półprzymkniętych oczach, długim, prostym nosie oraz szerokich, otwartych ustach z widoczną linią zębów. Twarz okolona jest krótką brodą silnie skręconą w pojedyncze pukle oraz falowanymi włosami opadającymi pojedynczymi pasmami na ramiona. Na głowie ma koronę cierniową. Jego ciało jest smukłe i wychudzone z podkreślonymi żebrami i mostkiem klatki piersiowej oraz ścięgnami w partii ramion i nóg. Stopy i dłonie ma nieproporcjonalnie duże. Prawy bok ma przebity, z widocznym dużym otworem oraz rzeźbioną, obficie broczącą krwią ze wszystkich ran. Perizonium sięgające połowy ud, silnie fałdowane, z dwoma kaskadowymi zwisami tkaniny na obu bokach. Ciało polichromowane naturalistycznie, o bladej karnacji, włosy i broda ciemnobrązowe, perizonium złocone. Na zakończeniu pionowej belki krzyża pozioma, srebrzona banderola z napisem „INRI”.

Zarys problematyki artystycznej

Anatomia rzeźby została starannie opracowana, z zamierzonym efektem wychudzonego, smukłego ciała oraz ran silnie broczących rzeźbionymi kroplami krwi. W studium postaci uwidaczniają się tendencje naturalistyczne oraz reakcje psychiczne i fizyczne, odzwierciedlone chociażby w wyrazie twarzy. Perizonium jest stosunkowo krótkie i mocno fałdowane poziomo, ale ujęte wertykalnymi zwisami bocznymi, nawiązującymi jeszcze do dawnej stylizacji powstałych wcześniej krucyfiksów. Badacze sytuują rzeźbę na styku zanikających już tendencji idealizujących i nadchodzącej stylistyki późnego gotyku. Typ omawianego krucyfiksu jest zbliżony do figur Ukrzyżowanego z Luborzycy i Krosna.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Spękania warstwy polichromii, zabrudzenia figury.

Streszczenie

Rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego powstała około 1440 roku. Pochodzi z domu katedralnego na Wawelu, należącego do roratystów i mansjonarzy, skąd została nabyta do kościoła w Raciborowicach w 1835 roku. Badacze sytuują rzeźbę na styku zanikających już tendencji idealizujących i nadchodzącej stylistyki późnego gotyku. Typ omawianego krucyfiksu jest zbliżony do figur Ukrzyżowanego z Luborzycy i Krosna.

Bibliografia

Łepkowski Józef, "Przegląd zabytków przeszłości z okolic Krakowa", Kraków 1863 , s. 41-41
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Kornecki Marian , "Sztuka sakralna", Kraków 1993
Dutkiewicz Józef Edward, "Małopolska rzeźba średniowieczna 1300-1450", Kraków 1949

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis per me Alexandrum Mathiam Rudzki Commissarium ad hoc nunus in dusbus decanatibus Lipnicensis et Voynicensis

Autor: Aleksander Maciej Rudzki

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Wizytacja kanoniczna przeprowadzona w dn. 28 kwietnia 1728 r. przez bpa Michała Kunickiego...
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis decanatus Proszoviensis et Vitoviensis vigore instrumenti delegationis a R. D. Andrea Stanislao Kostka in Załuskie Załuski, episcopo Cracoviensi, duce Severiae - emanati in persona R. D. Mathiae Josephi a Łubna Łubiński, canonici cathedralis et consistorii generalis Cracoviensis iudicis surrogati, praepositi Ressoviensis a. D. 1747 factae
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Visitatio archidiaconatus Cracoviensis (Decanatus: Skalensis - 1727; Vitoviensis - 1727; Prossoviensis - 1728; Novi Montis - 1728; Scawinensis - 1729; Xsiążnensis - 1731; Woynicensis - 1731; Zatoriensis - 1729; Lipnicensis - 1730; Dobczycensis - 1730; Andreoviensis - 1731; Żyvecensis - 1732; Oswiemensis - 1732; Wielicensis - 1741; postea sequntur inventaria ecclesiarum decanatus Dobczycensis, Woynicensis, Andreoviensis) per R.D. Michaelem de Magna Kunice Kunicki, episcopum Arsiacensem, suffraganeum et archidiaconum Cracoviensem annis 1727 - 1741 peracta

Autor: Michał Kunicki

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Akta wizyty pod rządem dyecezyą J.O. Michała Jerzego Ciołka Xsiążęcia Poniatowskiego, biskupa płockiego, księcia pułtuskiego, koadiutora z całą jurysdykcją krakowksiego, xiążęcia siewierskiego, opata kommendataryusza czerwińskiego, dziekana warszawskiego, orderów Orła Białego i Świętego Stanisława kawalera, trzech dekanatów: proszowickiego, xiążnickiego i andrzejewskiego przez W.IMC.X Jacka Kochańskiego, kanonika sandomierskiego, plebana trojeckiego w roku 1783 odprawioney wypisane

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Krucyfiks", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/krucyfiks-99

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności