Trójca Święta

Dzieje zabytku

Grupa Trójcy Świętej powstała razem z ołtarzem głównym przed 1779 rokiem, a więc po pożarze kościoła (1752), ale przed jego ponowną konsekracją. Została wymieniona w aktach wizytacji z 1832 roku.

Opis

W polu zwieńczenia grupa rzeźbiarska Trójcy Świętej, tronującej pośród obłoków, w glorii promienistej.
Po lewej Chrystus w pozycji siedzącej, ukazany frontalnie, z głową przechyloną na lewe ramię, prawą ręką przytrzymuje z przodu krzyż, lewą kładzie na piersi. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych oczach, krótkim nosie i rozchylonych ustach, okoloną krótką, kręconą brodą i kręconymi włosami, sięgającymi ramion. Ubrany jest w płaszcz zawinięty wokół dolnej partii ciała i na lewym ramieniu, odsłaniający klatkę piersiową. Bóg Ojciec po prawej stronie w pozycji siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo, z pochyloną głową, lewą rękę kładzie na piersi, w dłoni trzyma berło, prawą ugiętą wyciąga w bok. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych oczach, krótkim nosie i rozchylonych ustach, okoloną kręconą brodą i włosami sięgającymi ramion. Wokół głowy ma trójkątny nimb. Ubrany jest w tunikę przepasaną w talii, przylegającą do ciała oraz płaszcz zawinięty wokół nóg i lewego ramienia. Pomiędzy postaciami na uskrzydlonej główce anielskiej unosi się glob. Nad nimi gołębica Ducha Świętego w otoku z obłoków i uskrzydlonych główek anielskich, w glorii promienistej. Postacie, aniołki i gloria złocone, obłoki, glob i gołębica srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Wszystkie figury z ołtarza głównego cechują smukłość sylwetki, lekkość i swoboda w oddaniu pozy oraz miękki modelunek szat, odzwierciedlający ruch postaci. Twarze rzeźbione są w bardzo znamienny sposób, o głęboko osadzonych oczach, z drążonym kącikiem, prostym nosie i pełnych ustach. Włosy i brody układane są w niewielkie falujące pukle, różnej długości, ściśle okalające twarz. Zwłaszcza w postaciach kobiecych zauważyć można duże przywiązanie do szczegółu w precyzyjnym sposobie oddania elementów stroju, a także jego zdobień i detali. Dekoracja rzeźbiarska ołtarza w Nowej Białej została wykonana na wysokim poziomie, przez bardzo wprawnego rzeźbiarza, być może z terenu Spisza, jednak wciąż nierozpoznanego.
Trójcę Świętą ukazano w typie nowotestamentowym, najbardziej popularnym w jej nowożytnych przedstawieniach. Bóg Ojciec został zilustrowany jako starzec, nawiązując do wizji proroka („Patrzałem, aż postawiono trony, a Przedwieczny zajął miejsce. Szata Jego była biała jak śnieg, a włosy Jego głowy jakby z czystej wełny”, Dn 7, 9). Chrystus znajduje się po jego prawicy, co ma uzasadnienie ewangeliczne („[...] Pan Jezus został wzięty do nieba i zasiadł po prawicy Boga”, Mk 16, 19). Trzyma krzyż, który jest znakiem męczeńskiej śmierci. Nad nimi zaś unosi się Duch Święty pod postacią gołębicy zgodnie z tekstem Pisma Świętego („[...] ujrzał Ducha Bożego zstępującego jak gołębicę”, Mt 3, 16). Trójca ukazana jest jako tronująca pośród obłoków, co wskazuje na niebiański charakter jej władzy. Bóg Ojciec i Chrystus zasiadają obok siebie, co oznacza, że wspólnie ją sprawują. Pomiędzy nimi znajduje się kula symbolizująca glob ziemski, która wskazuje ich zwierzchnictwo nad światem. Ojciec i Syn zilustrowani są w momencie rozmowy podkreślającej więź pomiędzy osobami Trójcy Świętej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, po konserwacji.

Streszczenie

Grupa Trójcy Świętej powstała razem z ołtarzem głównym przed 1779 rokiem, a więc po pożarze kościoła (1752), ale przed jego ponowną konsekracją. Trójcę Świętą ukazano w typie nowotestamentowym, najbardziej popularnym w jej nowożytnych przedstawieniach.

Bibliografia