Matka Boska Wspomożenia Wiernych

Dzieje zabytku

Obraz Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych powstał przed 1779 rokiem do nowego ołtarza głównego. Został wymieniony w aktach wizytacji z 1832 roku.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym, z uskokiem. W górnej części obrazu Maria ukazana do kolan, siedząca pośród obłoków obiema rękami obejmuje Dzieciątko, przytulając twarz do jego policzka. Twarz ma owalną, o dużych, migdałowatych oczach, prostym, wąskim nosie i pełnych ustach, okoloną długimi, brązowymi włosami, opadającymi na ramiona. Ubrana jest w niebieską suknię o szerokich rękawach, z jasnobrązową podszewką oraz czerwony płaszcz narzucony na ramiona i opadający na kolana, na głowie na przeźroczysty welon. Dzieciątko ukazane jako nagie, stojące na kolanach Matki, z uniesioną prawą nogą, z profilu, z głową skierowaną w trzech czwartych, przytuloną do twarzy Marii, prawą ręką ujmuje ją za brodę. Twarz ma pociągłą, o pełnych policzkach, dużych oczach, zadartym nosie i pełnych ustach, okoloną jasnymi, krótkimi włosami. Nad Marią podwieszony lambrekin i draperie po bokach, z lewej tkanina podtrzymywana przez putto. Matka Boska otoczona dwoma aniołami i uskrzydlonymi główkami anielskimi. W dolnej części obrazu ukazani potrzebujący. W lewym, dolnym rogu dwaj mężczyźni, jeden stojący, oparty o laskę i drugi klęczący z wyciągniętą ku Marii ręką. Pośrodku leżą dwaj chorzy. W prawym, dolnym rogu ukazana stojąca matka trzymająca w wyciągniętych rękach omdlałe dziecko.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych w Nowej Białej powstał na wzór dzieła „Maria Hilf” (Mario pomóż) wykonanego przez Lucasa Cranacha Starszego w 1537 roku. Ten ostatni przechowywany jest w Innsbrucku, jakkolwiek głównym miejscem kultu Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych jest Pasawa, gdzie znajduje się kopia tego wizerunku wykonana przez pasawskiego malarza Pio w 1620 roku na zlecenie Marquarda von Schwendi. Wizerunek cieszył się dużą sławą i uznany był za cudowny. Jego kopie były rozpowszechnione głównie na terenach Niemiec i Czech, później również Śląska.
W nowożytnej Europie wstawiennictwo Matki Boskiej odgrywało ważną rolę w różnych kampaniach wojskowych i bitwach, w których zwycięstwa przypisywano jej pomocy (np. bitwa pod Lepanto). Podczas oblężenia Wiednia przez wojska tureckie cesarz Leopold miał modlić się przed obrazem Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych w Pasawie. Wierzono, że właśnie ten wizerunek przyczynił się do zwycięstwa, dlatego był on szczególnie czczony w krajach, którym groziła inwazja, a więc Austrii i Węgrom. Nowa Biała leżąca na Spiszu należała w tym okresie do Górnych Węgier, tak też można tłumaczyć pojawienie się w kościele obrazu Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych. Jest to szczególnie istotne, gdyż w Rzeczypospolitej ten wizerunek nie był szczególnie rozpowszechniony, chociaż pierwsze kopie obrazu „Maria Hilf” pojawiły się już w XVII wieku.
Na omawianym obrazie postać Matki Boskiej z Dzieciątkiem została wpisana w szerszą kompozycję, wzbogaconą o strefę niebiańską z aniołami i puttami oraz strefę ziemską z potrzebującymi. Oba obrazy znajdujące się w ołtarzu głównym zostały wykonane przez tego samego malarza. Dzieła te charakteryzuje bardzo wysoki poziom artystyczny. Wydaje się, że mogą one pochodzić z pracowni artysty aktywnego w krajach cesarstwa habsburskiego. W czasie powstania dzieła tereny Górnych Węgier, w tym Spisz, znajdowały się pod panowaniem Habsburgów i pod względem artystycznym były pod silnym wpływem środowiska wiedeńskiego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Krakelury na powierzchni obrazu.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych powstał przed 1779 rokiem do nowego ołtarza głównego. Jego twórca wzorował się na dziele „Maria Hilf” (Mario pomóż) wykonanym przez Lucasa Cranacha Starszego w 1537 roku. Wizerunek został wpisany w szerszą kompozycję, wzbogaconą o strefę niebiańską z aniołami i puttami oraz strefę ziemską z potrzebującymi. Obraz może pochodzić z pracowni artysty aktywnego w krajach cesarstwa habsburskiego.

Bibliografia