Św. Wojciech

Dzieje zabytku

Wyposażenie w kościele św. Stanisława w Rabie Wyżnej powstało prawdopodobnie przed 1765 rokiem, gdyż w aktach wizytacji z tego roku wymienionych jest siedem ołtarzy o innych niż w aktach poprzedniej (1728) wezwaniach i ilości. Według opisu ołtarze ozdobione były rzeźbą, miejscami pozłacane, polichromowane i posrebrzane, wszystkie miały malowane obrazy. Ołtarz główny był pod wezwaniem Świętego Krzyża, prawdopodobnie z wizerunkiem Ukrzyżowanego w polu głównym. Przez wzgląd na ikonografię figury obu świętych biskupów – Wojciecha i Stanisława – mogły znajdować się pierwotnie w ołtarzu bocznym pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczennika, wymienionym w aktach wizytacji z 1765 roku. Podczas przebudowy kościoła rabiańskiego w latach 1841-1843 wszystkie ołtarze zostały „na nowo popostawiane” i pomalowane. Ich struktura architektoniczna została przebudowana z ponownym wykorzystaniem ich dawnych elementów, jak omawiane figury. Najprawdopodobniej wówczas umieszczono je wtórnie w ołtarzu głównym. Figury najpewniej razem z ołtarzem były odnawiane i odmalowywane w latach 1903, 1961-1969 i 1985.

Opis

Rzeźba drążona, ustawiona na niskiej podstawie na planie prostokąta. Figura zwrócona jest w trzech czwartych w prawo, w delikatnym kontrapoście, o łukowatym układzie sylwetki, odchylona w tył. Prawa ręka skierowana na pierś, w lewej, ugiętej ferula. Twarz ma pociągłą, szczupłą, z wyraźnie zaznaczonymi kośćmi policzkowymi i łukami brwiowymi, z głęboko osadzonymi oczami, prostym nosem i otwartymi ustami, okoloną długą, falowaną i gęstą brodą. Włosy krótkie, kręcone, opadające na tył głowy. Święty ubrany jest w fioletową albę, białą rokietę, długą pomarańczową stułę z pozłacanymi brzegami oraz pomarańczową kapę z ciemnoróżową podszewką, zapiętą na piersi, opadającą na plecy, z rozwianym i zawiniętym na lewej nodze fragmentem tkaniny. Na głowie wysoka pomarańczowa infuła z pozłacanym krzyżem i brzegami. Polichromia ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźbę charakteryzuje smukłość ciała optycznie zwiększona przez wysoką infułę. Figura ukazana jest w ekspresyjnym, płynnym przegięciu ciała oraz układzie rąk, z sugestywną mimiką twarzy. Całość podkreślają silnie drapowane szaty, odzwierciedlające układ ciała postaci.
Święty Wojciech przedstawiany był w stroju biskupim, dlatego że w 983 roku otrzymał sakrę biskupią, później zaś pełnił urząd biskupa Pragi. Wojciech wyruszył do Prus z misją nawracania pogan, gdzie zginął męczeńską śmiercią. Jego atrybutami są laska zakończona krzyżem patriarchalnym, wiosło i włócznia.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Silne zabrudzenia, przetarcia polichromii i złoceń. Figura najpewniej razem z ołtarzem była odnawiana i odmalowywana w latach 1903, 1961-1969 i 1985.

Streszczenie

Obie figury biskupów – św. Stanisława i św. Wojciecha – powstały przed 1765 rokiem. Najprawdopodobniej pierwotnie znajdowały się w ołtarzu bocznym św. Stanisława, podczas remontu świątyni w latach 1841-1843 zostały wtórnie umieszczone w ołtarzu głównym. Święty Wojciech przedstawiany był w stroju biskupim, dlatego że w 983 roku otrzymał sakrę biskupią, później zaś pełnił urząd biskupa Pragi. Wojciech wyruszył do Prus z misją nawracania pogan, gdzie zginął męczeńską śmiercią.

Bibliografia