Św. Władysław

Dzieje zabytku

Ołtarz główny wraz z dekoracją rzeźbiarską powstał w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze wiadomo, że ołtarz główny wraz z figurami pozłocił malarz krakowski Jan Niegowiecki, a wykonawcami części dekoracji rzeźbiarskiej retabulum byli zapewne rzeźbiarze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu, którzy wzmiankowani są jako twórcy części wyposażenia (ławki, konfesjonał) oraz bliżej nieokreślonych rzeźb w ołtarzach.

Opis

Figura jest drążona z tyłu, ustawiona na rzeźbionym obłoku, zwrócona frontalnie. Święty w lewej ręce wysuniętej przed siebie trzyma berło, w prawej wyciągniętej w bok banderolę z napisem „SPES MEA IN DEO”. Twarz ma kwadratową, o dużych oczach, niewielkim nosie i pełnych ustach, okoloną krótką, gęstą brodą oraz kręconymi włosami sięgającymi ramion. Ubrany jest w tunikę sięgającą ramion, zbroję torsową, spodnie i wysokie buty, na ramionach ma płaszcz z kołnierzem, na głowie koronę zamkniętą. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, strój i atrybuty pozłocone.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarza głównego jest niejednorodna, wykonana niewątpliwie przez zespół różnych artystów. Rzeźbę św. Władysława razem z uzupełniającą ją figurą św. Stefana można przypisać do spójnej formalnie grupy figur dekorujących zwieńczenie, a więc św. Andrzeja i aniołów-kariatyd, pary figur św. Piotra i św. Pawła stojących na dodatkowych, zewnętrznych kolumnach flankujących ołtarz oraz głównej sceny ołtarza – „Zabójstwa św. Stanisława”. Wszystkie one charakteryzują się zbliżonym typem twarzy o niskim czole, analogicznym sposobem rzeźbienia włosów oraz podobnym układem szat ze znamiennie zwiniętą z przodu połą płaszcza. Pozwala to domniemywać, że zostały wykonane przez tego samego rzeźbiarza, być może jednego z rodziny Wierzbickich.
Blokowy charakter figury i brak dopracowania jej detalu w partiach twarzy czy też stroju wynika najprawdopodobniej z miejsca jej umiejscowienia, w słabo widocznym dla odbiorcy miejscu.
Święty Władysław jako król węgierski przedstawiany był zawsze w stroju monarchy z przynależnymi mu insygniami, takimi jak berło czy jabłko królewskie. W ikonografii bardzo często występuje w towarzystwie św. Stefana. Przedstawienia obu tych świętych, szczególnie czczonych na Węgrzech, możemy spotkać niemal w każdym kościele na terenach polskiego Spisza i Orawy z racji wcześniejszej przynależności terytorialnej tych ziem do Węgier.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Silne zabrudzenia, odpryski i spękania warstwy złoceń.

Streszczenie

Figura św. Władysława ze zwieńczenia ołtarza głównego została wykonana w latach 1751-1757 razem z całym wyposażeniem i jego dekoracją rzeźbiarską. Święty Władysław jako król węgierski przedstawiany był zawsze w stroju monarchy z przynależnymi mu insygniami, takimi jak berło czy jabłko królewskie. Tego świętego, szczególnie czczonego na Węgrzech, możemy spotkać niemal w każdym kościele na terenach polskiego Spisza i Orawy z racji wcześniejszej przynależności terytorialnej tych ziem do Węgier.

Bibliografia