Św. Teresa Wielka

Dzieje zabytku

Rzeźby św. Teresy oraz św. Kunegundy sprawiono w 1899 roku, w czasie gdy proboszczem parafii był ksiądz Michał Wawrzynowski. Zamówienie zrealizował nieznany z nazwiska rzeźbiarz z Zakopanego. Ofiary na nowe figury złożono ze składek III Zakonu Franciszkańskiego. Rzeźby ustawiono na ołtarzu bocznym św. Antoniego w miejsce spróchniałych figur aniołów.

Opis

Rzeźba wolnostojąca z przedstawieniem św. Teresy Wielkiej, ustawiona na cokole. Święta została ukazana w pozycji stojącej, w delikatnym kontrapoście z lewą nogą ugiętą w kolanie. Zakonnica w skrzyżowanych na piersi dłoniach trzyma krzyżyk, a głowę pochyla delikatnie w dół. Ma owalną twarz z długim, szerokim nosem, drobne usta i duże oczy. Ubrana jest w biały habit, czarny szkaplerz, biały welon i podwikę oraz czarny płaszcz z lewą połą zarzuconą na prawe przedramię. Szaty drapowane są przeważnie w głębokie pionowe fałdy. Cokół prostopadłościenny o ściętych narożach, marmoryzowany, na ściance przedniej wyryty napis: „S(ANCTA) TERESA.”

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba została wykonana w 1899 roku przez nieznanego z nazwiska artystę z Zakopanego. Sposób rzeźbienia jest charakterystyczny dla rzeźby dziewiętnastowiecznej. Figura ukazuje św. Teresę de Cepada y Ahumada, popularnie zwaną św. Teresą z Avili, św. Teresą Wielką, czy też Teresą od Jezusa. Święta urodziła się w 1515 roku w Avili lub Gotarrendurze koło Avili, a zmarła w 1852 roku w Alba de Tormes koło Salamanki. Była Doktorem Kościoła, mistyczką, założycielką zakonu, pisarką i poetką. Pochodziła z wielodzietnej rodziny szlacheckiej. W latach 1531-1533 przebywała w pensjonacie augustianek w Avili, dwa lata później, wbrew woli swojego ojca wstąpiła do zakonu karmelitanek. Śluby zakonne złożyła w 1537 roku, jednak dopiero podczas poważnej choroby nastąpiła w niej wewnętrza przemiana. Święta Teresa otrzymała wiele mistycznych łask, m.in. wizji duchowych i mistycznych zaślubin z Chrystusem. Po doświadczeniu wizji piekła oraz transwerberacji jej serca (czyli mistycznego przebicia serca włócznią w nawiązaniu do rany zadanej Chrystusowi na krzyżu, po której czasem zostaje również fizyczna rana na sercu) postanowiła dążyć do doskonałości poprzez zachowanie pierwotnej karmelitańskiej reguły zakonnej. W 1562 roku założyła karmelitański klasztor pod wezwaniem św. Józefa w Avili, została jego przeoryszą i przyjęła imię Teresa od Jezusa. Była także założycielką wielu klasztorów i autorką licznych dzieł teologicznych. W ikonografii jest najczęściej przedstawiana jako zakonnica w habicie karmelitańskim. Do jej atrybutów należą: biret i łańcuch (oznaczające, że święta jest Doktorem Kościoła), gołębica, strzała, przebite serce, pióro, księga, reguła zakonna lub model kościoła w dłoni. W większych kompozycjach jest często przedstawiana z aniołem, który trzyma w dłoni płonącą strzałę podczas transwerberacji jej serca lub w scenie mistycznych zaślubin z Chrystusem.

Streszczenie

Rzeźby św. Teresy oraz św. Kunegundy znajdujące się na ołtarzu św. Antoniego sprawiono w 1899 roku, w czasie gdy proboszczem parafii był ksiądz Michał Wawrzynowski. Zamówienie zrealizował nieznany z nazwiska rzeźbiarz z Zakopanego. Ofiary na nowe figury złożono ze składek III Zakonu Franciszkańskiego. Rzeźby ustawiono w miejsce spróchniałych figur aniołów.

Bibliografia