Anioł

Dzieje zabytku

Rzeźby aniołów powstały w pierwszej ćwierci XVIII wieku, zapewne wraz z całą nastawą ołtarzową, którą odnotowano w aktach wizytacji biskupiej z 1727 roku, jako „nową”, a następnie wzmiankowano w aktach wizytacji z 1765 roku. Ołtarz został jednak silnie przekształcony w XIX wieku, m.in. zmieniono kolumny, które pierwotnie podtrzymywane były przez figury aniołów. Podczas tej renowacji ksiądz Michał Wawrzynowski, ówczesny proboszcz parafii, postanowił również wykonać konserwację obrazu św. Katarzyny z pola głównego. Zadanie to zlecił Władysławowi Rossowskiemu w 1892 roku. Malarz uznał jednak, że naprawa starego płótna jest „niemożebna” i zdecydował się wykonać kopię dzieła barokowego mistrza. Oryginał przekazano do schroniska Lubomirskich w Krakowie. Obecnie obraz św. Katarzyny Władysława Rossowskiego stanowi zasłonę dla grupy Ukrzyżowania, złożonej ze złoconych, barokowych figur Jezusa na krzyżu, Marii i św. Jana Ewangelisty. Drugą zasłoną ołtarza jest obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa w widzeniu św. Małgorzaty Marii Alacoque. Trzecią, najnowszą – obraz papieża Jana Pawła II, pędzla Igora Twardochleba (Twierdokchliba), ukraińskiego malarza z Niedzicy. W zwieńczeniu znajduje się obraz św. Jakuba Większego.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu, drążona. Figura ustawiona na kłębiącym się obłoku, zwrócona frontalnie, prawa noga uniesiona i oparta na obłoku, obie ręce wzniesione: prawa na piersi, lewa wysunięta w bok; głowa silnie przechylona na prawy bark. Twarz pociągła o wystającym podbródku, okolona rozwianymi, silnie skręconymi w pojedyncze pukle włosami. Anioł ubrany jest w szatę przerzuconą diagonalnie przez tors, odsłaniającą lewe ramię i rozchyloną w dolnej partii odkrywającą prawą nogę. Tkanina ściśle przylegająca, miejscami owinięta wokół ciała, silnie drapowana w falujące fałdy, w partii torsu z wywiniętym brzegiem, u dołu silnie rozwianym i zawijającym się fragmentarycznie. Skrzydła niewielkie, złożone. Polichromia naturalistyczna, szata w kolorze szarym ze złoconą podszewką, skrzydła złocone.

Zarys problematyki artystycznej

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła w Nowym Targu, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów rzeźb nastawy ołtarzowej. Figury te o ekspresyjnie drapowanych szatach, a zarazem wysublimowanych teatralnych gestach powstały w pierwszej ćwierci XVIII wieku. Anioły często pojawiają się na kartach Pisma Świętego, np. we fragmencie hymnu „Gloria in excelsis Deo”, zwanym też popularnie hymnem anielskim, który według Ewangelii św. Łukasza miał być śpiewany przez anioły podczas narodzin Chrystusa (Łk 2, 14). Istoty te zgodnie z tradycją ikonograficzną ubrane są w tuniki podwiązane pasem i przedstawiają młodzieńców o męskich cechach twarzy. Mają bose stopy, które symbolizują gotowość spełnienia boskich poleceń lub stopy ubrane w rzymskie sandały. U ramion posiadają skrzydła oznaczające szybkość przenoszenia się z miejsca na miejsce. Misję posłańców najlepiej odzwierciedla również polskie tłumaczenie greckiego słowa „aggelos”, czyli „poseł”. Omawiane rzeźby z ołtarza głównego mają jednak przede wszystkim przywodzić na myśl inną funkcję aniołów – jako istot wychwalających i adorujących Boga, znajdującego się na ołtarzu w Najświętszym Sakramencie.

Streszczenie

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła w Nowym Targu, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów rzeźb aniołów z głównej nastawy ołtarzowej. Figury te o wysublimowanych teatralnych gestach powstały w pierwszej ćwierci XVIII wieku.

Bibliografia