Krzyż procesyjny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Budzów
Miejscowość
Bieńkówka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sułkowice
Parafia
Parafia Przenajświętszej Trójcy
Tagi
krzyż procesyjny procesja rzeźba XIX wieku
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/13754
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
1899 rok
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0

Dzieje zabytku

W kronice parafialnej w 1899 roku odnotowano zakup krzyża procesyjnego: „Do kościoła w tym roku sprawiono: […] i krzyż procesyonalny za 18 zł”.

Opis

Chrystus przybity do krzyża trzema gwoździami. Figura w silnym zwisie, ramiona szeroko rozłożone, kolana delikatnie ugięte, stopy w układzie prawa na lewą. Twarz podłużna, szczupła, o długim nosie, oczy i usta zamknięte; okolona krótką brodą zakończoną dwoma puklami. Włosy średniej długości, ułożone w skręcone pukle opadające na kark i ramiona. Na głowie zielona korona cierniowa. Sylwetka szczupła z wyraźnie uwypuklonym umięśnieniem i linią żeber klatki piersiowej. Perizonium w formie tkaniny ściśle owijającej biodra, zawiązanej na lewym boku ze zwisem wzdłuż lewego uda. Nad głową Chrystusa biały titulus w formie banderoli z napisem: „I(ESUS) N(AZARENUS) / R(EX) I(UDAEROUM)”. Krzyż gładki o trójlistnie zakończonych ramionach, malowany na kolor jasnobrązowy. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, perizonium białe z błękitnym cieniowaniem.

Zarys problematyki artystycznej

Nazwa krucyfiks pochodzi od łacińskiego słowa „crucifixus” i oznacza „przybity do krzyża”. Krzyż jest niesiony na początku każdej procesji. Ten zwyczaj, jak wyjaśnił w swoim dziele z 1739 roku Protazy Newerani, symbolizuje kilka ważnych treści religijnych. Po pierwsze oznacza, że procesja podąża i jest zgromadzona w imię Jezusa Chrystusa Ukrzyżowanego. Następnie, że postępując według napomnień św. Pawła, nabożeństwo zaczyna się w imię Jezusa. Ponadto krzyż na początku procesji pokazywał, że ukrzyżowany Chrystus jest jej wodzem. I po czwarte, że procesja uprasza Boga Ojca o dane łaski w imię krzyża i w imię Jezusa Chrystusa, zgodnie z jego zachętą: „O cokolwiek byście prosili Ojca, da wam w imię moje” (J 16, 23). Rzeźba Chrystusa została wykonana w typowej konwencji. Nad jego głową znajduje się titulus, czyli tabliczka z napisem winy, skróconym do liter INRI (łac. Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum), czyli Jezus Nazarejczyk Król Żydów, zgodnie z opisem w Ewangelii św. Jana: „Wypisał też Piłat tytuł winy i kazał go umieścić na krzyżu. A było napisane: «Jezus Nazarejczyk, Król Żydowski». Ten napis czytało wielu Żydów, ponieważ miejsce, gdzie ukrzyżowano Jezusa, było blisko miasta. A było napisane w języku hebrajskim, łacińskim i greckim. Arcykapłani żydowscy mówili do Piłata: «Nie pisz: Król Żydowski, ale że On powiedział: Jestem Królem Żydowskim». Odparł Piłat: «Com napisał, napisałem»” (J 19, 19-22). Charakterystyczne dla tego okresu jest również trójlistne zakończenie ramion krzyża.

Streszczenie

Krzyż procesyjny został zakupiony do kościoła w Bieńkówce w 1899 roku.

Bibliografia

"Słownik terminologiczny sztuk pięknych", Warszawa 2011
Newerani Protazy, "Ozdoba Koscioła Katolickiego, to iest Ceremonie Ktorych Kościoł S. w wszelkich okolicznościach zwykł zażywać: Pismem S. Powagą Oycow SS. Dawnością utwierdzone, gruntownym wykładem Obiasnione Naprzod Niemieckim ięzykiem, Teraz Na Polski z przydatkiem wielu rzeczy", Lwów 1739
Brandmair Kathrin, "Kruzifixe und Kreuzigungsgruppen aus dem Bereich der „Donauschule”", Petersberg 2015

Jak cytować?

Maria Działo, "Krzyż procesyjny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/krzyz-procesyjny-39

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności