Krzyż procesyjny

Dzieje zabytku

W kronice parafialnej w 1899 roku odnotowano zakup krzyża procesyjnego: „Do kościoła w tym roku sprawiono: […] i krzyż procesyonalny za 18 zł”.

Opis

Chrystus przybity do krzyża trzema gwoździami. Figura w silnym zwisie, ramiona szeroko rozłożone, kolana delikatnie ugięte, stopy w układzie prawa na lewą. Twarz podłużna, szczupła, o długim nosie, oczy i usta zamknięte; okolona krótką brodą zakończoną dwoma puklami. Włosy średniej długości, ułożone w skręcone pukle opadające na kark i ramiona. Na głowie zielona korona cierniowa. Sylwetka szczupła z wyraźnie uwypuklonym umięśnieniem i linią żeber klatki piersiowej. Perizonium w formie tkaniny ściśle owijającej biodra, zawiązanej na lewym boku ze zwisem wzdłuż lewego uda. Nad głową Chrystusa biały titulus w formie banderoli z napisem: „I(ESUS) N(AZARENUS) / R(EX) I(UDAEROUM)”. Krzyż gładki o trójlistnie zakończonych ramionach, malowany na kolor jasnobrązowy. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, perizonium białe z błękitnym cieniowaniem.

Zarys problematyki artystycznej

Nazwa krucyfiks pochodzi od łacińskiego słowa „crucifixus” i oznacza „przybity do krzyża”. Krzyż jest niesiony na początku każdej procesji. Ten zwyczaj, jak wyjaśnił w swoim dziele z 1739 roku Protazy Newerani, symbolizuje kilka ważnych treści religijnych. Po pierwsze oznacza, że procesja podąża i jest zgromadzona w imię Jezusa Chrystusa Ukrzyżowanego. Następnie, że postępując według napomnień św. Pawła, nabożeństwo zaczyna się w imię Jezusa. Ponadto krzyż na początku procesji pokazywał, że ukrzyżowany Chrystus jest jej wodzem. I po czwarte, że procesja uprasza Boga Ojca o dane łaski w imię krzyża i w imię Jezusa Chrystusa, zgodnie z jego zachętą: „O cokolwiek byście prosili Ojca, da wam w imię moje” (J 16, 23). Rzeźba Chrystusa została wykonana w typowej konwencji. Nad jego głową znajduje się titulus, czyli tabliczka z napisem winy, skróconym do liter INRI (łac. Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum), czyli Jezus Nazarejczyk Król Żydów, zgodnie z opisem w Ewangelii św. Jana: „Wypisał też Piłat tytuł winy i kazał go umieścić na krzyżu. A było napisane: «Jezus Nazarejczyk, Król Żydowski». Ten napis czytało wielu Żydów, ponieważ miejsce, gdzie ukrzyżowano Jezusa, było blisko miasta. A było napisane w języku hebrajskim, łacińskim i greckim. Arcykapłani żydowscy mówili do Piłata: «Nie pisz: Król Żydowski, ale że On powiedział: Jestem Królem Żydowskim». Odparł Piłat: «Com napisał, napisałem»” (J 19, 19-22). Charakterystyczne dla tego okresu jest również trójlistne zakończenie ramion krzyża.

Streszczenie

Krzyż procesyjny został zakupiony do kościoła w Bieńkówce w 1899 roku.

Bibliografia