Św. Stefan

Dzieje zabytku

Ołtarz główny wraz z dekoracją rzeźbiarską powstał w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze wiadomo, że ołtarz główny wraz z figurami pozłocił malarz krakowski Jan Niegowiecki, a wykonawcami części dekoracji rzeźbiarskiej retabulum byli zapewne rzeźbiarze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu, którzy wzmiankowani są jako twórcy części wyposażenia (ławki, konfesjonał) oraz bliżej nieokreślonych rzeźb w ołtarzach.

Opis

Figura ustawiona jest na rzeźbionym obłoku, zwrócona frontalnie, w kontrapoście, w lewej, wyciągniętej w bok ręce trzyma kulę (jabłko królewskie?), w prawej, wysuniętej w przód – berło. Twarz świętego kwadratowa, z oczami skierowanymi w górę, małym nosem i rozchylonymi ustami, okolona krótką brodą oraz sięgającymi ramion, kręconymi włosami. Stefan jest ubrany w suknię sięgającą kolan, zbroję torsową oraz płaszcz zawinięty na prawej nodze, spodnie i wysokie buty, na głowie ma koronę zamkniętą. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, strój i atrybuty pozłacane.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarza głównego jest niejednorodna, wykonana niewątpliwie przez zespół różnych artystów. Rzeźbę św. Stefana razem z odpowiadającą jej figurą św. Władysława, można przypisać do spójnej formalnie grupy figur dekorujących zwieńczenie, a więc św. Andrzeja, aniołów-kariatyd oraz pary figur św. Piotra i św. Pawła stojących na dodatkowych, zewnętrznych kolumnach flankujących ołtarz. Wszystkie charakteryzują się zbliżonym typem twarzy o niskim czole, sposobem rzeźbienia włosów oraz podobnym układzie szat ze znamiennie zwiniętą połą płaszcza. Pozwala to domniemywać, że zostały one wykonane przez tego samego rzeźbiarza, być może jednego z rodziny Wierzbickich.
Blokowy charakter figury i brak dopracowania jej detalu w partiach twarzy czy też stroju wynika najprawdopodobniej z jej umiejscowienia, w słabo widocznym miejscu, na poziomie zwieńczenia ołtarza.
Święty Stefan jako król węgierski, przedstawiany był zawsze w stroju monarchy z przynależnymi mu insygniami, takimi jak berło czy jabłko królewskie. W ikonografii bardzo często występuje w towarzystwie św. Władysława. Przedstawienia obu tych świętych, szczególnie czczonych na Węgrzech, można spotkać niemal w każdym kościele na terenach Polskiego Spisza i Orawy z racji wcześniejszej przynależności terytorialnej tych ziem do Węgier.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Figura zabrudzona. Liczne odpryski w warstwie złoceń.

Streszczenie

Figura św. Stefana ze zwieńczenia ołtarza głównego została wykonana w latach 1751-1757 razem z całym wyposażeniem i jego dekoracją rzeźbiarską. Święty Stefan jako król węgierski, przedstawiany był zawsze w stroju monarchy z przynależnymi mu insygniami, takimi jak berło czy jabłko królewskie.
Tego świętego, szczególnie czczonego na Węgrzech, możemy spotkać niemal w każdym kościele na terenach Polskiego Spisza i Orawy z racji wcześniejszej przynależności terytorialnej tych ziem do Węgier.

Bibliografia