Św. Stanisław

Dzieje zabytku

Dzieje omawianej rzeźby przedstawiającej św. Stanisława związane są z dziejami ołtarza głównego w kościele w Gorenicach i podobnie jak w przypadku wspomnianego retabulum nie są dobrze znane. Ołtarz główny w gorenickiej świątyni został wzniesiony w 1731 roku w czasie przebudowy kościoła dokonanej staraniem Michała Stanisława Tarnowskiego oraz jego żony Róży z Rylska Ściborówny. Wówczas wzniesiono nową fasadę oraz wymurowano ponownie ściany boczne kościoła. Małżeństwo ufundowało również nowe ołtarze oraz liczne elementy wyposażenia świątyni, w tym naczynia i tkaniny liturgiczne.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna, polichromowana, ustawiona na niewielkiej, prostopadłościennej podstawie. Święty ukazany całopostaciowo, frontalnie, w lekkim kontrapoście, z głową zwróconą w prawo oraz obiema rękami ugiętymi w łokciu i wyciągniętymi przed siebie. W lewym ręku trzyma złocony pastorał z akantową krzywaśnią i srebrzonym drzewcem. Święty przedstawiony jako młody mężczyzna o lekko falowanych, ciemnych włosach i twarzy pozbawionej zarostu. Twarz szczupła, owalna z niewielkim, prostym nosem oraz małych, nieznacznie rozchylonych ustach i zarumienionych policzkach. Postać ubrana w szaty biskupie: ciemnoczerwoną sutannę, białą komżę wykończoną koronką, ciemnoczerwony mucet oraz złocony, obszerny płaszcz z czerwoną podszewką, spięty pod szyją. Na głowie złocona infuła biskupia dekorowana równoramiennym krzyżem. Na rękach ciemnoczerwone rękawiczki.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz główny w kościele św. Mikołaja w Gorenicach został wzmiankowany przez księdza Jana Wiśniewskiego w wydanym w 1935 roku „Historycznym opisie kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem”. Wiśniewski, który wymienił obrazy znajdujące się ówcześnie w ołtarzu tj. obraz Matki Boskiej Śnieżnej i umieszczony na zasuwie obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Eleusy nie wspomniał jednak o rzeźbach wchodzących w skład wyposażenia ołtarza. Figurę św. Stanisława przypuszczalnie można datować na czas fundacji nowego ołtarza głównego dla gorenickiej świątyni tj. na około 1731 rok. Jednak taka informacja nie ma potwierdzenia w źródłach ani literaturze. Typ fizjonomiczny postaci, w szczególności twarz pozbawiona zarostu oraz lekko falowane włosy, a także przedstawienie jej w pełnych szatach pontyfikalnych wskazują, że należy w niej rozpoznać postać św. Stanisława ze Szczepanowa (1030-1079), biskupa krakowskiego, męczennika i jednego z głównych patronów Polski.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, stan zachowania wskazuje na przeprowadzoną niedawno konserwację.

Streszczenie

Dzieje omawianej rzeźby związane są z dziejami ołtarza głównego w kościele w Gorenicach i podobnie jak w przypadku wspomnianego retabulum nie są dobrze znane. Ołtarz główny w gorenickiej świątyni został wzniesiony w 1731 roku w czasie przebudowy kościoła dokonanej staraniem Michała Stanisława Tarnowskiego oraz jego żony Róży z Rylska Ściborówny. Zapewne wówczas powstała również omawiana rzeźba św. Stanisława. Typ fizjonomiczny postaci, w szczególności twarz pozbawiona zarostu oraz lekko falowane włosy, a także przedstawienie jej w pełnych szatach pontyfikalnych wskazują, że należy w niej rozpoznać postać św. Stanisława ze Szczepanowa (1030-1079), biskupa krakowskiego, męczennika i jednego z głównych patronów Polski.

Bibliografia